lithophane = λιθοφάνεια

[drsiebenmal]

Ο Αντώνης Οικονόμου πλουτίζει καθημερινά το Facebook με εξαιρετικά εικονογραφικά ντουέτα (ή κουαρτέτα). Συνήθως συνδέει μια επίκαιρη φωτογραφία με έναν κλασικό πίνακα — τα αποτελέσματα είναι συναρπαστικά.

Σήμερα ανέβασε την εικόνα που βλέπετε με το εξής σχόλιο:

Πάνω, ανεμοδαρμένος φάρος την ώρα της ανατολής, Tynemouth, ΒΑ Αγγλία.

Και ψάχνοντας τους φάρους του Hopper για αντίστιξη, έπεσα αναπάντεχα πάνω σ' αυτή τη γαλάζια «λιθοφάνεια» με τα «Γεράκια της νύχτας» έτοιμα να τυπωθούν σε... πορσελάνη

.

Ο όρος λιθοφάνεια εμφανίζεται σπάνια στα ελληνικά. Έχει γαλλική προέλευση (lithophane) και εμφανίζεται έτσι, αλά φρανσέ, και στα αγγλικά. Πρόκειται για μια παλιά τεχνική αποτύπωσης μιας φωτογραφίας σε μια πορσελάνη, έτσι ώστε η εικόνα να εμφανίζεται με οπίσθιο φωτισμό της πορσελάνης και να δίνει μια τριδιάστατη ψευδαίσθηση. Ο όρος φαίνεται ότι έγινε ξανά της μόδας επειδή τώρα μπορεί να τυπώνονται τέτοιες λιθοφάνειες με εκτυπωτές 3Δ (δείτε το επόμενο άρθρο που περιέχει και αρκετά ιστορικά στοιχεία).

LITHOPHANES – HOW TO 3D PRINT YOUR PHOTOGRAPHS

 

[nickel]

Η Οξφόρδη λέει ότι η λέξη είναι της δεκαετίας του 1940 και δεν μπορώ να διαφωνήσω. Στη Λολίτα του Ναμπόκοφ (1955) υπάρχει η πρόταση (στο 31):

Alas, I was unable to transcend the simple human fact that whatever spiritual solace I might find, whatever lithophanic eternities might be provided for me, nothing could make my Lolita forget the foul lust I had inflicted upon her.

Μπορεί να μας πει κανείς πώς έχει μεταφραστεί;

Στα γαλλικά ωστόσο βρήκα αυτό εδώ σε βιβλίο του 1829:

Découverte d’un procédé pour orner la porcelaine, et autres compositions, appelées porcelaine lithophane, translucide ou opaque.
https://books.google.gr/books?id=XI...v=onepage&q=lithophane OR lithophanic&f=false

Κατά τ' άλλα, το γαλλικό ουσιαστικό είναι lithophanie, εξίσου παλιό.

 

[nickel]

Και λίγα Νυχτοπούλια του Χόπερ:

https://en.wikipedia.org/wiki/Nighthawks_(painting)

https://en.wikipedia.org/wiki/Nighthawks_(painting)#/media/File:Nighthawks_by_Edward_Hopper_1942.jpg

 

[Marinos]

Η Οξφόρδη λέει ότι η λέξη είναι της δεκαετίας του 1940 και δεν μπορώ να διαφωνήσω. Στη Λολίτα του Ναμπόκοφ (1955) υπάρχει η πρόταση (στο 31):

Alas, I was unable to transcend the simple human fact that whatever spiritual solace I might find, whatever lithophanic eternities might be provided for me, nothing could make my Lolita forget the foul lust I had inflicted upon her.

Μπορεί να μας πει κανείς πώς έχει μεταφραστεί;

Με παίδεψες γιατί είναι το 31 του Δεύτερου Μέρους, και το κατάλαβα δια της (πολύ) πλαγίας. "...ό,τι αβρές πορσελάνινες αιωνιότητες κι αν με περιμέναν", η μετάφραση του Αύγουστου Κορτώ.

 

[drsiebenmal]

Από την κ. Ρόη Μπίσδα, στέλνει τη δημιουργία της γαλλικής λέξης στα 1830:

 

[nickel]

Μετά απ' όλα αυτά θυμήθηκα να ψάξω στον Ηπίτη. Εκεί είναι: διαφάνεια πέτρας, λιθοφάνεια.

 

[drsiebenmal]

Άρα λιθοφάνεια, μια χαρά.

 

[daeman]

...
Και στην εντομολογία υπάρχει lithophane, ένα γένος σκόρων με πάνω από 50 είδη (https://en.wikipedia.org/wiki/Lithophane_(moth)) και πρώτες εμφανίσεις της λέξης στα γκουγκλοβιβλία με αυτή τη σημασία από το 1867, ενώ το παλαιότερο είδος που βρίσκω περιγράφηκε το 1766: Lithophane socia (ή το 1759: Lithophane hepatica).

 

[daeman]

Από την κ. Ρόη Μπίσδα, στέλνει τη δημιουργία της γαλλικής λέξης στα 1830:

Την καταγραφή σε λεξικό, γιατί τη βρίσκω στα γαλλικά με αυτή τη σημασία έναν χρόνο νωρίτερα, στο Bulletin des Sciences Technologiques του 1829.


Edit: που τώρα βλέπω ότι είναι το ίδιο που έβαλε ο Νίκελ στο δεύτερο ποστ. :)

 

[Marinos]

Μερικές φορές βέβαια η τεχνική δεν πετύχαινε, αν και πάλι έμοιαζε αληθινή η εικόνα. Ήταν η λεγόμενη αλιθοφάνεια.

 

[daeman]

Μερικές φορές βέβαια η τεχνική δεν πετύχαινε, αν και πάλι έμοιαζε αληθινή η εικόνα. Ήταν η λεγόμενη αλιθοφάνεια.