Gleichschaltung (Nazi-Terminologie)

[drsiebenmal]

Η γερμανική λέξη Gleichschaltung (= "συγχρονισμός") χρησιμοποιείται με πολιτική έννοια για να περιγράψει τη διαδικασία μέσω της οποίας το Ναζιστικό καθεστώς εγκαθίδρυσε σταδιακά ένα σύστημα απολυταρχικού ελέγχου του κάθε ατόμου, και τον περιοριστικό συντονισμό όλων των τομέων της κοινωνίας και του εμπορίου. Μια άλλη δυνατή μετάφραση του όρου είναι "εξίσωση, εξισορρόπηση". Ένας από τους στόχους αυτής της πολιτικής ήταν η επιβολή ενός συγκεκριμένου προτύπου ιδεών και σκέψης σε όλα τα άτομα, συρρικνώνοντας με αυτόν τον τρόπο την ατομικότητα. Ο όρος αυτός αποτελεί χαρακτηριστικό ναζιστικό ευφημισμό. Ουσιαστικά, ο όρος περιγράφει την απόλυτη ναζιστικοποίηση της Γερμανίας.

Εισαγωγή από το σχετικό λήμμα στην ελληνική βικιπαίδεια. Με ενδιαφέρει αν υπάρχει ήδη καθιερωμένη απόδοση στην ορολογία των πολιτικών επιστημών, επειδή, για παράδειγμα, συναντώ επίσης τις αποδόσεις «προσαρμογή» και «ευθυγράμμιση».

Από το ίδιο πιο πάνω άρθρο της βικιπαίδειας:

• 31 Μαρτίου 1933 - Πρώτος νόμος Gleichschaltung (συγχρονισμού): Δίνεται η ίδια νομοθετική εξουσία στις κυβερνήσεις των Ομόσπονδων Γερμανικών Κρατών με αυτήν που έχει η κεντρική κυβέρνηση.
• 7 Ιουλίου 1933 - Δεύτερος νόμος Gleichschaltung (συγχρονισμού): Τοποθετείται από ένας γκαουλάιτερ σε κάθε γερμανικό κρατίδιο εν είδει προέδρου.

 

[daeman]

...
Ένας οβολός που βρήκα στο διάβα μου: στο βιβλίο «Ναζισμός και κουλτούρα» (Le Nazisme et la Culture, 1978) του Λιονέλ Ρισάρ (Lionel Richard), σε μετάφραση της Λόυσκας Αβαγιανού (εκδόσεις Αστέρι, 1980), στο γλωσσάρι στη σελίδα 382 αντιστοιχίζεται το Gleichschaltung με τη συμμόρφωση.


Συνειρμικό: Διότι δεν συνεμορφώθη προς τας υποδείξεις...

 

[drsiebenmal]

Είναι προφανώς επηρεασμένη η συμμόρφωση (1980 γαρ) αλλά μου φαίνεται ότι είναι πιο μακριά από όλες τις εναλλακτικές που έχουμε δει. Ο συντονισμός είναι καλή απόδοση, αλλά άχρωμη και ουδέτερη και τεχνοκρατική. Εδώ είχαμε υπουργείο Συντονισμού, κάποτε. Άρα, η απόδοση καμένη από χέρι. Η προσαρμογή, πάλι, είναι επίκαιρη σήμερα (όπως η συμμόρφωση του 1980), αλλά δεν υπήρχε τίποτε το μεταβατικό στη ναζιστική σκέψη.

Καλύτερη εξακολουθεί να μού φαίνεται η ευθυγράμμιση, που είναι ασυνήθιστη για μη ναζιστικό πολιτικό συγκείμενο και περιέχει μια αμεσότητα, μια βιαιότητα χωρίς μα και μου, μια έννοια κεντρικά καθορισμένου «ορθού» κλπ, αλλά δεν έχει τόση σημασία τι μου φαίνεται εμένα...

 

[daeman]

...
Καλύτερη εξακολουθεί να μού φαίνεται η ευθυγράμμιση, που είναι ασυνήθιστη για μη ναζιστικό πολιτικό συγκείμενο και περιέχει μια αμεσότητα, μια βιαιότητα χωρίς μα και μου, μια έννοια κεντρικά καθορισμένου «ορθού» κλπ, αλλά δεν έχει τόση σημασία τι μου φαίνεται εμένα...

Συμφωνώ, γιατί ο αρχικός όρος ήταν ευφημισμός, οπότε η λέξη ευθυγράμμιση που έχει και τα θετικά της μου φαίνεται πιο κατάλληλη απ' αυτή την άποψη. Αλλά όπως λες, το θέμα δεν είναι τι μας φαίνεται εμάς, γι' αυτό ανέφερα μόνο αυτό που βρήκα καταγραμμένο σε σχετικό κείμενο.

 

[Earion]

“Gleischaltung”: οικοδομώντας τη φυλετική κοινότητα του λαού
Γιάννης Δρόσος (The Books’ Journal 6 Οκτωβρίου 2014)
Παρουσίαση του βιβλίου του Richard Evans, Το Γ΄ Ράιχ στην εξουσία. Μετάφραση Κώστας Αντύπας. Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2014,

Αν κάποια λέξη μπορούσε να αποδώσει την δυναμική της εσωτερικής κατάκτησης της Γερμανίας από το ναζισμό, αυτή είναι η γερμανική λέξη «Gleichschaltung». Η λέξη αυτή μπορεί να αποδώσει τον ναζισμό με μαγική, μέσα στην πολυσημία της, και λεπτολόγο ακρίβεια. Στον πρώτο τόμο του έργου του, ο συγγραφέας αφιερώνει ένα κεφάλαιο με τον τίτλο «Ευθυγραμμίζοντας τη Γερμανία» (Evans, Ι, 375 επ.). Εκεί παραθέτει τη λέξη στα γερμανικά (Evans, Ι, 381), σημειώνοντας ότι πρόκειται για μεταφορά δανεισμένη από τον κόσμο του ηλεκτρισμού, και σημαίνει ότι όλοι οι διακόπτες συνδέονταν με το ίδιο κύκλωμα και ανοίγονταν, έκλειναν ή άλλαζαν φορά από έναν μοναδικό κεντρικό διακόπτη. Στα ελληνικά η λέξη αποδόθηκε περίπου ως «ευθυγράμμιση». Προσωπικά διαβάζω στη λέξη αυτή περισσότερα πράγματα. Η λέξη συντίθεται από τις λέξεις «gleich» και «Schaltung». «Gleich» σημαίνει «ίσος» και «ίδιος». Σε μια πρόχειρη απόδοση του παράγωγου από το ρήμα «schalten» ουσιαστικού «Schaltung», και με βάση συνώνυμα του ρήματος, όπως αυτά που δίδονται π.χ. από το έγκυρο γερμανικό λεξικό Duden, «Schaltung», ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να σημαίνει και «σύνδεση», «μεταβολή της φοράς», «στροφή ή περιστροφή», «συνειδητοποίηση», «κατανόηση», «νοητική σύλληψη», «κατεύθυνση», «ενσωμάτωση». Συντιθέμενο με τη λέξη «gleich», το ουσιαστικό «Schaltung» αποδίδει με έξοχο τρόπο όλες τις αποτρόπαιες αποχρώσεις του ναζισμού: «υπαγωγή στον ίδιο διακόπτη» —τον ναζιστικό· «σύνδεση ώστε όλοι να είναι ίδιοι» —μεταξύ τους και με το ναζισμό· «μεταβολή της φοράς όλων ώστε να κινούνται με ίδιο τρόπο» —κατά τη ναζιστική φορά· «στροφή ή περιστροφή επί τα ίδια» —προς τον ναζισμό· «ίδια εκ μέρους όλων συνειδητοποίηση, κατανόηση, νοητική σύλληψη» των πάντων —ναζιστική· «ίδια κατεύθυνση όλων» —προσώπων, θεσμών, ιδεών, πολιτικών, επιδιώξεων και προοπτικών— προς τον ναζισμό· «ενσωμάτωση όλων στο ίδιο πράγμα» —τον ναζισμό.

Αν θέλεις και τη δική μου πρόταση, η «ευθυγράμμιση» μου φαίνεται πιο παραστατική.

---

GLEICHSCHALTUNG

Ο όρος και η λέξη δημιουργήθηκε το 1933 από τον Φραντς Γκύρτνερ (Franz Gürtner), Βαυαρό νομικό και υπουργό δικαιοσύνης του Ράιχ από το 1932 μέχρι το 1941, ο οποίος έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο στην ολοκλήρωση της φασιστικοποίησης της γερμανικής δικαιοσύνης.

Πρόκειται για νεολογισμό που προέρχεται από την φυσική (ηλεκτρισμός) και υποδηλώνει την ταυτόχρονη ζεύξη πολλών ηλεκτρικών συσκευών ώστε να αρχίζουν ή να σταματούν να λειτουργούν την ίδια χρονική στιγμή. Δημιουργήθηκε δε κατά μεταφορική χρήση της λέξης Schaltung που σημαίνει την ζεύξη ηλεκτρικών συσκευών.

Αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως όρος στον από 31ης Μαρτίου 1933 νόμο που επέβαλλε την ευθυγράμμιση της λειτουργίας των τοπικών κοινοβουλίων της Γερμανίας (Landtage) με την πολιτική της κεντρικής κυβέρνησης και την ταυτόχρονη απώλεια της κυριαρχίας τους («Προσωρινός Νόμος για την ευθυγράμμιση των κρατιδίων με το Ράιχ» [Vorläufiges Gesetz zur Gleichschaltung der Länder mit dem Reich]) και απέκτησε στην συνέχεια την σημασία όχι μόνο της διοικητικής-πολιτικής, αλλά και της ιδεολογικής και πολιτιστικής υποταγής όλων των θεσμών, αρχών και ιδρυμάτων (των επιστημονικών μη εξαιρουμένων) στην φασιστική ιδεολογία.

Η μετάφραση του όρου ως «ομογενοποίηση» ή «ισοπέδωση» είναι ατυχής, ενώ η μετάφραση «προσαρμογή» δεν είναι ακριβής·
προσφορότερη μετάφραση είναι «ευθυγράμμιση».

Από εδώ.

 

[drsiebenmal]

The Doktor is pleased.

Danke, Earion! :)