extrasensory perception (ESP) = εξωαισθητηριακή αντίληψη, (καταχρ.) υπεραισθητική αντίληψη

[paraskevi]

Υπεραισθητική αντίληψη, Εξωαισθητήρια αντίληψη ή Εξωαισθητηριακή αντίληψη; Και τα τρία δίνουν μπόλικες γκουγκλιές.

ESP is most commonly called the "sixth sense." It is sensory information that an individual receives which comes beyond the ordinary five senses sight, hearing, smell, taste, and touch. It can provide the individual with information of the present, past, and future; as it seems to originate in a second, or alternate reality.

 

[Alexandra]

Αν με ρωτούσες, χωρίς να κοιτάξω πουθενά, θα έλεγα "υπεραισθητική αντίληψη", που βλέπω και στο answers. com. H Magenta λέει "υπεραισθητική" και "υπεραισθητηριακή" αντίληψη. Όλες οι αποδόσεις που αναφέρεις φαίνονται σωστές.

υπεραισθητική
υπεραισθητηριακή
εξωαισθητική
εξωαισθητηριακή

 

[nickel]

Καλημέρα. Να αντιγράψω πρώτα από μια σελίδα για τη διαφορά ανάμεσα σε εξω- και υπερ-:

Βασικά το σχόλιο που θα 'θελα να κάνω σχετικά με την Υπεραισθητηριακή Αντίληψη, είναι σχετικά με τη μετάφραση του όρου. Ο αγγλικό όρος είναι "Hyper-Sensory Perception" ή HSP. Εδώ όμως δημιουργείται μια σύγχυση στα ελληνικά ως προς το "Extra-Sensory Perception" ή ESP, που είναι και πιο γνωστό αλλά και πιο παλαιό. Η μετάφραση που χρησιμοποιείται ευρέως για το ESP είναι το "Υπεραισθητηριακή Αντίληψη". Δεν θα είχα κανένα πρόβλημα να την ακολουθήσω (όπως και έκανα άλλωστε, όταν μετέφραζα καταχωρίσεις που έκαναν αναφορές στο ESP) μέχρι που ανέκυψε και το HSP. Σ' αυτό το σημείο άρχισα να προβληματίζομαι για τη μετάφραση του HSP και την απόδοση των προθεμάτων Hyper και Extra. Τελικά οδηγήθηκα στο συμπέρασμα πως ο όρος "Υπεραισθητηριακή Αντίληψη" σαν μετάφραση του ESP είναι λάθος. Το ESP μεταφράζεται σαν "Εξωαισθητηριακή Αντίληψη" και όχι "Υπεραισθητηριακή Αντίληψη". Αυτό φαίνεται και από τον ορισμό του ESP (αν και δεν έχει μεταφραστεί ακόμα, παραθέτω απλά ένα κομμάτι):" Η Εξωαισθητηριακή Αντίληψη είναι αντίληψη που συμβαίνει ανεξάρτητα της όρασης, της ακοής και των άλλων αισθητηριακών διεργασιών*". Δηλαδή συμβαίνει "έξω" από τις αισθήσεις. Αντίθετα, άτομα με Υπεραισθητηριακή Αντίληψη (HSP) χρησιμοποιούν τα αισθητηριακά ερεθίσματα με τέτοιο τρόπο ώστε να καταλαβαίνουν ανεπαίσθητα σημάδια στη συμπεριφορά άλλων, να διαβάζουν τη γλώσσα του σώματος κλπ. Δηλαδή το άτομο "υπερ-χρησιμοποιεί" τις αισθήσεις του.
http://www.skepdic.gr/Newsletters/newsletter2.htm​

Το ΕΚΤ τις αγκαλιάζει όλες, αλλά εγώ ο μικρόψυχος θα κατέληγα, μαζί με τον αποπάνω, στο Εξωαισθητηριακή Αντίληψη.

 

[sapere_aude]

Συμφωνώ, ο μόνος σωστός όρος είναι εξωαισθητηριακή αντίληψη.

 

[Ambrose]

Διαφωνώ. Ο καθιερωμένος όρος είναι υπεραισθητήρια/υπεραισθητική αντίληψη εδώ και 3 δεκαετίες τουλάχιστον.

Προσθήκη: ESP είναι η "επέκταση¨των γνωστών 5 αισθήσεων πέρα από το γνωστό φυσικό κόσμο, π.χ. τηλεόραση, τηλεακοή κλπ κλπ + κάποιες άλλες πέρα από τις γνωστές αισθήσεις (π.χ. τηλεπάθεια). To hypersensory perception δεν σημαίνει και πολλά σαν όρος, ούτε και χρησιμοποιείται ευρέως. Και αν πρέπει να το μεταφράσουμε, ίσως πολύ απλά "υπεραντίληψη" θα ήταν μια λύση.

 

[nickel]

Η υπεραισθητική αντίληψη κυκλοφορεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια (Penguin-Hellenews, Magenta, answers.com). Ωστόσο, οι αναζητήσεις στο Γκουγκλ δείχνουν ότι όλες οι εκδοχές έχουν ελπίδες και καθόλου καθιερωμένη δεν φαίνεται η παραπάνω παρά την ηλικία της και την υποστήριξη που είχε. Ίσως αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι τα extra– μεταφράζονται εξω– και υπάρχει αυτή η τάση να τα προσέχουμε πια αυτά, γιατί πήξαμε στην ορολογία και απαιτείται προσοχή στη λεπτομέρεια.

 

[tsioutsiou†]

Αν και το "εξωαισθητηριακή" είναι το πρώτο που μου έρχεται εδώ, χωρίς αποκλειστικότητα, τα extra- είναι... επιπλέον και παρα-.

 

[Ambrose]

Η υπεραισθητική αντίληψη κυκλοφορεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια (Penguin-Hellenews, Magenta, answers.com). Ωστόσο, οι αναζητήσεις στο Γκουγκλ δείχνουν ότι όλες οι εκδοχές έχουν ελπίδες και καθόλου καθιερωμένη δεν φαίνεται η παραπάνω παρά την ηλικία της και την υποστήριξη που είχε.

Δεν νομίζω. Καταρχήν, τα αποτελέσματα του Google για το Εξωαισθητηριακή αντίληψη είναι με το ζόρι 50. Και τα περισσότερα από την ίδια πηγή. Το Υπεραισθητική/Υπεραισθητηριακή δίνει πολύ περισσότερα. Αλλά πέραν τούτου, το πρόβλημα είναι πολύ απλά ότι το εξωαισθητηριακή δεν είναι σωστό. Νοηματικά. Το ESP περιλαμβάνει τις πέντε αισθήσεις, αλλά με τρόπο που φαίνεται να παραβιάζει τους νόμους της φυσικής. Ως εκ τούτου, δεν μπορούμε να το πούμε εξωαισθητηριακή, γιατί δεν είναι εκτός των αισθήσεων. Είναι extra+sensory.

Από το λεξικό:
1. More than or beyond what is usual, normal, expected, or necessary. See Synonyms at superfluous.

Αυτή είναι η ακριβής σημασία και αν θέλουμε να είμαστε σωστοί, δεν θα το πούμε εξωαισθητηριακή.

 

[nickel]

Το υπεραισθητική στο Penguin και στο answers.com έχει μπει με το χεράκι μου. Γιατί δεν είχα καμιά διάθεση να το πειράξω. Τώρα μεγάλωσα κι αποφάσισα να κάνω αλλαγές. Αν αφήσουμε εδώ το «υπερ», θα μας λείπει από αλλού. Ο Πάπυρος έχει ήδη την hyperesthesia για υπεραισθησία. Ενώ εδώ λέει «extra» με τη σημασία του «έξω». Έτσι το λένε τα παλιά τα λεξικά:

Websters
extrasensory: residing beyond or outside the ordinary senses
extrasensory perception: perception (as in telepathy, clairvoyance, and precognition) that involves awareness of information about events external to the self not gained through the senses and not deducible from previous experience — called also ESP

OED
Of perception: made by other means than those of the known sense-organs, e.g. by telepathy, clairvoyance, etc.; hence, received by such means

Αν το «έξω-» δεν προδίδει τη σημασία (και σύμφωνα με τους παραπάνω ορισμούς δεν την προδίδει), επίτρεψέ μου να έχω αυτό το χούι με τις αντιστοιχίες και τις αντιστρεψιμότητες. Δεν έχει τόση σημασία ο ένας όρος, άλλωστε όλοι εδώ είναι και δεν τους κρύψαμε πουθενά. Έχουν σημασία όμως κάποιες ορολογικές αρχές.

 

[Ambrose]

Αν το «έξω-» δεν προδίδει τη σημασία (και σύμφωνα με τους παραπάνω ορισμούς δεν την προδίδει),

Όπως είπαμε, ο όρος υπήρχε πολύ πριν το answers.com. Και το πρόβλημα είναι ότι την προδίδει. Για την ακρίβεια, την παραποιεί. Και ο παραπάνω ορισμός, δεν είναι ακριβής. Μέχρι στιγμής, δεν έχω πειστεί για την ορθότητα των επιχειρήματων υπέρ του -εξω.

 

[tsioutsiou†]

extrasensory: residing beyond or outside the ordinary senses

Πληροφορούμαι μέσω των γνωστών μου χαρισμάτων ESP ότι είναι "πέρα κι έξω" από κάθε πιθανότητα να συμφωνήσετε.

 

[jmanveda†]

Αν πάμε στο skepdic.com θα δούμε τα εξής

hypersensory perception (HSP)

A term coined by Theodore Schick, Jr. and Lewis Vaughn to describe what some people mistakenly call intuition (1998: 116). A person with HSP is very observant and perceptive, and may appear to be psychic.

Άρα:

ESP = τηλαισθητήρια αντίληψη (κάποιων γιόγκι, λάμα και άλλων που άσκησαν νοητικές ασκήσεις που τους χάρισαν αυτήν την ικανότητα -- και κάποιων στους οποίους οι ικανότητες φανερώθηκαν "τυχαία" (μιλάμε για κάποιους ικανούς να ασκήσουν την ικανότητα κατά βούλησιν με 100% επιτυχία)

HSP (νεολογισμός από το 1998) = "διαίσθηση" -- δηλαδή ακαθόριστη ξαφνική αίσθηση. προϊόν παρατηρητικότητας κ.λπ.

Οπότε υπάρχει πρόβλημα με τη μετάφραση του HSP που τελικά είναι ένας όχι τόσο πλατιά γνωστός ενδο-επιστημονικός όρος. Ενώ το ESP είναι πασίγνωστο από παλιά.

Το θέμα είναι ενδιαφέρον και επί τη ευκαιρία ας ρίξουμε στο τραπέζι και τον όρο "super":

super-normal powers = υπερφυσικές ικανότητες (όχι "δυνάμεις" όπως συχνά μεταφράζεται) -- δηλ τις ικανότητες ESP και κάποιες άλλες (οχτώ έν όλω που αναφέρουν οι Ινδοί).

Εδώ, αντί "extra-" ή "hyper-", έχουμε το "super".

 

[Count Baltar]

Δεν θα περιμένατε τίποτα άλλο από μένα, αλλά φορ δη ρέκορντ να πω ότι τάσσομαι αναφανδόν υπέρ της υπεραισθητικής αντίληψης

 

[Ambrose]

Γιατί την προδίδει:

http://en.wikipedia.org/wiki/Clairvoyance#Other_related_terms

Clairvoyance, clairaudience, clairsentience, Clairalience, Clairgustance

 

[sapere_aude]

Σαν κλινικός γιατρός και strident rationalist ;) ελάχιστη σχέση έχω με το hocus-pocus της ESP, αλλά προτιμώ τον όρο εξωαισθητηριακός μια που στην ιατρική και τη βιολογία το extra- αποδίδεται σχεδόν πάντα σαν εξω- (εξωκυττάριος, εξωηπατικός, εξωαγγειακός, εξωκρανιακός κλπ). Η απόδοση του extrasensory σαν υπεραισθητικός φοβάμαι ότι θα μπορούσε να προκαλέσει σύγχυση.

Η συζήτηση μου θύμισε ένα πολύ αστείο μονοσέλιδο research paper που είχα διαβάσει το 1991 στο -- πάντα χαβαλεδιάρικο -- χριστουγεννιάτικο τεύχος του British Medical Journal. Έχει να κάνει με το αιώνιο παράπονο που έχουν οι παθολογοανατόμοι από τους κλινικούς γιατρούς. Το σχόλιο στο τέλος είναι όλα τα λεφτά!

A D Bull, S S Cross, D S James, P B Silcocks
Do pathologists have extrasensory perception?
BMJ 1991;303:1604-5

 

[Count Baltar]

Το θέμα όμως είναι ότι ο όρος υπεραισθητική αντίληψη χρησιμοποιείται κατά κόρον στην μετάφραση "φανταστικής" λογοτεχνίας. Αν λοιπόν προορίζεται για κάτι τέτοιο, σίγουρα η χρήση άλλου όρου θα προκαλέσει σύγχυση στους φαν του είδους.

τα κουκιά μου υπέρ του "υπεραισθητική"

1. Είναι πιο εύηχο

2. (και σημαντικότερο για μένα): είναι αυτό που ήδη ξέρουμε -- ΑΦΗΣΤΕ ΤΟ ΣΤΗΝ ΗΣΥΧΙΑ ΤΟΥ!

 

[Alexandra]

Τώρα με βάζεις σε πολύ μεγάλο πειρασμό να ρωτήσω σε τι άλλο πράγμα αρνείσαι ν' αλλάξεις αυτά που ξέρεις :)

 

[Ambrose]

Το θέμα όμως είναι ότι ο όρος υπεραισθητική αντίληψη χρησιμοποιείται κατά κόρον στην μετάφραση "φανταστικής" λογοτεχνίας.

Δεν είναι μόνο στη φανταστική λογοτεχνία, αλλά και στο χώρο της παραψυχολογίας που λέγεται εδώ και πάρα πολλά χρόνια, υπεραισθητική αντίληψη. Και τους λόγους, που το εξω-αισθητηριακή δεν είναι σωστό νοηματικά, τους αναλύσαμε παραπάνω.

 

[Count Baltar]

Τώρα με βάζεις σε πολύ μεγάλο πειρασμό να ρωτήσω σε τι άλλο πράγμα αρνείσαι ν' αλλάξεις αυτά που ξέρεις :)

Πέραν του αστείου, το να αλλάζω απόψεις στη ζωή μου δεν επηρεάζει κανέναν εκτός από μένα. Και εκεί αλλάζω συνεχώς. Όταν όμως αλλάζουν ξαφνικά λέξεις που ήδη χρησιμοποιούνται χωρίς πρόβλημα, επειδή δεν είναι λέει σωστές, τότε επέρχεται σύγχυση. Και τον τελευταίο καιρό λαμβάνω συνεχώς μηνύματα οργής από ανθρώπους που διαβάζουν, χωρίς να είναι του σιναφιού μας, οι οποίοι διαμαρτύρονται για τις αλλαγές λέξεων ονομάτων κ.λπ.

Ρήγκαν, λοιπόν, Κιούμπρικ, Βαλέσα, υπεραισθητική αντίληψη, φορολογικός παράδεισος, και βαριέμαι να συνεχίσω. Στο ζήτημα αυτό δεν αλλάζω γνώμη, και στο μέτρο που περνάει από το χέρι μου θα στηρίζω αυτό που πιστεύω (και ενννοώ ΚΑΙ πρακτικά).

 

[psifio]

Εμάς εξωαισθητηριακή μας την είπανε στο πανεπιστήμιο, κι έτσι την είχε και το βιβλίο (Εισαγωγή στην ψυχολογία του Hilgard, μετάφραση της Μαρίας Σόλμαν από τη 13ης αμερικανική έκδοση, Παπαζήσης, 2003).

ΥΓ: ΤΙ; ΤΟ "ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ" ΔΕΝ ΛΕΓΕΤΑΙ ΠΙΑ;