Europas Schande: Το όνειδος της Ευρώπης

[drsiebenmal]

Και άλλη μια, πολύ πιο ελεύθερη (και γι' αυτό, ευάερη) απόδοση, από τον επισκέπτη του Σαραντακολογίου με το εκεί χρηστώνυμο Κώστας (όχι τον δικό μας Costas :)):

Στο χάος έφτασε κοντά γιατί δε συμμορφώθη
μ’ όσα επιτάσσουν οι αγορές και δεν εδιορθώθη,
κι εσύ πια στέκεις μακριά από τη χώρα εκείνη
που αν λίκνο δεν σου δάνειζε, τι θα ‘χες απογίνει…

Όσα η ψυχή σου ζήταγε τα ‘βρες εξηγημένα
μα τώρα δεν σου κάνουνε και τα ‘χεις πεταμένα.
Για χρέη την περιγελάς και υποφέρει η χώρα
που ευχαριστώ της έλεγες άλλοτ’ όλη την ώρα.

Στη φτώχεια η χώρα έμεινε πια καταδικασμένη,
κι από τον πλούτο τον λαμπρό λαφυραγωγημένη
οι θησαυροί της πλέον κοσμούν τα ξένα τα μουσεία
κι εσύ φυλάς ενδελεχώς την αρπαγμένη λεία.

Aυτοί που μ’ όπλα πάτησαν στη βλογημένη χώρα
με τα κατάσπαρτα νησιά, των Ολυμπίων δώρα,
τον Χέλντερλιν μες στο γυλιό μαζί τους κουβαλούσαν
να συνοδεύει τη στολή εκείνη που φορούσαν.

Χώρα που, λες, πως δεν μπορείς άλλο να τη στηρίξεις,
και που ανοχή καμία πια δεν δύνασαι να δείξεις,
μα τους συνταγματάρχες της κάποτε ανεχόσουν,
με τέτοιου είδους σύμμαχους πώς σ’ επαφή ερχόσουν;

Χώρα που τα δικαιώματα όλα της έχουν πάρει
και που όλο και στενότερα της σφίγγουν το ζωνάρι.
Μαύρα για να σ’ αντισταθεί φόρεσ’ η Αντιγόνη
μα μες στη δυστυχία της δεν έχει μείνει μόνη,
απ’ άκρη σ’ άκρη οι άνθρωποι όλοι πενθοφορούνε
που κάποτε είχαν χαρά να σε φιλοξενούνε.

Του Κροίσου άνθρωποι όμοιοι έξω από τη χώρα
μες στα σεντούκια στοίβαξαν λαμπρά πλούτη και δώρα.
Άντε, να δούμε, πιες το πια, πιες το, να πάει κάτω
πιες το δηλητήριο, άντε και άσπρο πάτο!

Ουρλιάζουν και λυσσομανούν οι κλακαδόροι όλοι
που ‘χουν οι κομισσάριοι απλώσει μες στην πόλη,
μα ο Σωκράτης ο σοφός να ‘ρθουν κοντά τους γνέφει
και ξέχειλο τον κύλικα με οργή τον επιστρέφει.

Ό,τι κατέχεις οι θεοί θα το καταραστούνε
που τους ζητάς τον Όλυμπο να αποχωριστούνε.
Κενή θα μείνεις πνεύματος, μέσα ερημωμένη
χωρίς ζωή και νοήμα, για πάντα μαραμένη

Πού πας, λοιπόν, να πορευτείς χωρίς αυτόν τον τόπο
που για όλα όσα έψαχνες σου έδειχνε τον τρόπο;
Το πνεύμα του σε γέννησε, Ευρώπη, να θυμάσαι,
θα μαραθείς πνευματικά μακριά του άμα θα ‘σαι.

 

[Earion]

Έπειτα από μια νύξη του καλού μας Δόκτορα, διάβασα το πρωτότυπο και, χωρίς να έχω ιδέα από γερμανική ποίηση (σπεύδω να το ομολογήσω), μου δίνεται η αίσθηση ότι υπάρχει στο ποίημα κάποιου είδους ρυθμός. Για να σας δείξω πώς ακριβώς το διαβάζω / ακούω, σημειώνω τις τομές στη μέση του κάθε στίχου:

Dem Chaos nah, weil || dem Markt nicht gerecht,
bist fern Du dem Land, || das die Wiege Dir lieh.

Was mit der Seele gesucht, || gefunden Dir galt,
wird abgetan nun, || unter Schrottwert taxiert.

Als Schuldner nackt an || den Pranger gestellt,

|| leidet ein Land,​

dem Dank zu schulden || Dir Redensart war.

Zur Armut verurteiltes || Land, dessen Reichtum
gepflegt Museen schmückt: || von Dir gehütete Beute.

Die mit der Waffen Gewalt || das inselgesegnete Land
heimgesucht, trugen zur Uniform || Hölderlin im Tornister.

Kaum noch geduldetes Land, || dessen Obristen von Dir
einst als Bündnispartner || geduldet wurden.

Rechtloses Land, || dem der Rechthaber Macht
den Gürtel enger || und enger schnallt.

Dir trotzend trägt Antigone || Schwarz und landesweit
kleidet Trauer das Volk, || dessen Gast Du gewesen.

Außer Landes jedoch hat || dem Krösus verwandtes Gefolge
alles, was gülden glänzt || gehortet in Deinen Tresoren.

Sauf endlich, sauf! schreien || der Kommissare Claqueure,
doch zornig gibt Sokrates || Dir den Becher randvoll zurück.

Verfluchen im Chor, || was eigen Dir ist,

|| werden die Götter,​

deren Olymp zu enteignen || Dein Wille verlangt.

Geistlos verkümmern || wirst Du ohne das Land,
dessen Geist Dich, || Europa, erdachte.​

Αισθάνομαι να αναδύεται μια συμμετρία (μετράω από πέντε έως επτά συλλαβές σε κάθε ημιστίχιο).
Αν ήταν ποίημα της αγγλοσαξονικής λογοτεχνίας (του είδους του Μπίοβουλφ, ας πούμε) θα αναζητούσα σημάδια του περίφημου ηχητικού παιχνιδίσματος της παρήχησης (alliteration, βλ. στην αγγλική Βικιπαίδεια Alliterative verse και Accentual verse). Εδώ απλώς τολμώ να υποδείξω κάποια σημεία που θα μπορούσαν να συμμετέχουν σε ένα παιχνίδι παρήχησης, και με το θράσος της παχυλής μου άγνοιας να ρωτήσω: βλέπετε κι εσείς ό,τι βλέπω ή όλα αυτά που λέω είναι για σφαλιάρες;

 

[drsiebenmal]

Επί της ουσίας, δηλώνω την πλήρη και απόλυτη αδυναμία μου να αξιολογήσω και να εντάξω μετρικά τα ευρήματα του αγαπητού Εαρίον. Αυτό που μπορώ να κάνω, όμως, είναι να μεταφράσω ένα απόσπασμα που έχει προστεθεί στο άρθρο της γερμανικής βίκης από την πρώτη φορά που το τσιτάρισα.

Προς το τέλος της ενότητας Rezeption (Αποδοχή) γράφει τα εξής:

H Jutta Rinas χαρακτήρισε τη μορφή του ποιήματος ως επηρεασμένη από τον προωθητικό ρυθμό του αρχαίου μέτρου του ανάπαιστου.

Μια διαφορετική θεώρηση της μετρικής μορφής του ποιήματος μαζί με μια θετική εκτίμηση της λογοτεχνικής του ποιότητας έκανε ο Konstantin Sakkas στο Deutschlandradio. Αναγνώρισε ότι ο Γκρας χρησιμοποίησε το «μέτρο της ασκληπειαδικής ωδής» και μάλιστα, με μεγάλη επιδεξιότητα. Επιπρόσθετα, ο Sakkas χαρακτήρισε την «άγνοια των επικριτών» ως «κοροϊδίες επιπέδου σχολικού διαλείμματος» και επαίνεσε την κομψή αναφορά στην Ιφιγένεια του Γκαίτε που κάνει ο Γκρας στη δεύτερη στροφή. Επιπρόσθετα, ο ποιητής δείχνει την αντίθεσή του με την γερμανο-εθνική αντίληψη των πραγμάτων σύμφωνα με τον Χέλντερλιν και τη συντηρητική επανάσταση.

 

[nickel]

Από τον Ιούνιο το ποίημα κυκλοφορεί μελοποιημένο από τον Χρήστο Λεοντή. Χρησιμοποιείται με μια μικρή αλλαγή η μετάφραση της Πατρίτσιας Αδαμοπούλου (#5).

http://www.youtube.com/watch?v=R6bJy--G_u4

Στο χάος κοντά, γιατί δεν συμμορφώθηκε στις αγορές·
κι Εσύ μακριά από τη Χώρα, που Σου χάρισε το λίκνο.
Όσα Εσύ με την ψυχή ζήτησες και νόμισες πως βρήκες,
τώρα θα καταλυθούν, και θα εκτιμηθούν σαν σκουριασμένα παλιοσίδερα.

Σαν οφειλέτης διαπομπευμένος και γυμνός, υποφέρει μια Χώρα·
κι Εσύ, αντί για το ευχαριστώ που της οφείλεις, προσφέρεις λόγια κενά.
Καταδικασμένη σε φτώχεια η Χώρα αυτή, που ο πλούτος της κοσμεί Μουσεία:
η λεία που Εσύ φυλάττεις.

Αυτοί που με τη δύναμη των όπλων είχαν επιτεθεί στη Χώρα την ευλογημένη με νησιά,
στον στρατιωτικό τους σάκο κουβαλούσαν τον Χέλντερλιν.

Ελάχιστα αποδεκτή Χώρα, όμως κάποτε έγιναν αποδεκτοί από εσένα ως σύμμαχοι οι πραξικοπηματίες της.
Χώρα χωρίς δικαιώματα, που η αυταρχική εξουσία ολοένα και πιο πολύ της σφίγγει το ζωνάρι.

Σ’ Εσένα αντιστέκεται φορώντας μαύρα η Αντιγόνη, και σ’ όλη τη Χώρα πένθος ντύνεται ο λαός, που Εσένα φιλοξένησε.
Όμως, έξω από τη Χώρα, του Κροίσου οι ακόλουθοι και οι όμοιοί του όλα όσα έχουν τη λάμψη του χρυσού στοιβάζουν στο δικό Σου θησαυροφυλάκιο.
Πιες, επιτέλους, πιες! κραυγάζουν οι εγκάθετοι των Επιτρόπων· όμως ο Σωκράτης, με οργή Σού επιστρέφει το κύπελλο γεμάτο ως επάνω.
Θα καταραστούν εν χορώ ό,τι είναι δικό Σου οι θεοί, που τον Όλυμπό τους η δική Σου θέληση ζητάει ν' απαλλοτριώσει.
Στερημένη από πνεύμα, Εσύ θα φθαρείς χωρίς τη Χώρα που το πνεύμα της Εσένα, Ευρώπη, εδημιούργησε.

http://www.musicpaper.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=1972&catid=3&Itemid=36

 

[daeman]

http://www.ndr.de/ndrkultur/grass197.html

Grass liest Gedicht "Europas Schande"
O Γκρας διαβάζει το ποίημα "Η ντροπή της Ευρώπης"

και δεύτερη πιο ζωηρή, θεατρική απαγγελία από Ralph Spengler

"Europas Schande", gelesen von Günter Grass (από το υπερπέραν πια)

Ein Beitrag des Deutschlandfunk vom 26.05.2012