deism | theism = ντεϊσμός | θεϊσμός

[Palavra]

Καλησπέρα,
σκόνταψα σε αυτούς τους δύο όρους μαζί, και απορώ ως προς την απόδοσή τους: είναι όντως αυτή που δίνω στον τίτλο;

Ορισμοί:

Theism, in the broadest sense, is the belief that at least one deity exists. In a more specific sense, theism refers to a doctrine concerning the nature of a monotheistic God and his relationship to the universe. Theism, in this specific sense, conceives of God as personal, present and active in the governance and organization of the world and the universe. The use of the word theism as indicating a particular doctrine of monotheism arose in the wake of the scientific revolution of the seventeenth century to contrast with the then emerging deism that contended that God, though transcendent and supreme, did not intervene in the natural world and could be known rationally but not via revelation.​

Deism (pronounced /ˈdiːɪzəm/, us dict: dē′·ĭzm)[1][2] is a religious and philosophical belief that a supreme being created the universe, and that this (and religious truth in general) can be determined using reason and observation of the natural world alone, without the need for either faith or organized religion. Many Deists reject the notion that God intervenes in human affairs, for example through miracles and revelations. These views contrast with the dependence on revelations, miracles, and faith found in many Jewish, Christian, Islamic and other theistic teachings.​

Ουσιαστικά, όπως το καταλαβαίνω, ο ντεϊσμός (deism), που πρεσβεύει μεν την ύπαρξη ενός μόνο θεού αλλά απορρίπτει την πεποίθηση ότι ο θεός αυτός παρεμβαίνει στις ζωές των όντων που δημιούργησε, είναι υποδιαίρεση του θεϊσμού (theism), που πρεσβεύει ότι υπάρχει τουλάχιστον ένας θεός, ο οποίος παρεμβαίνει στις ζωές των δημιουργημάτων του.

Τι λέτε;

 

[nickel]

Εδώ δεν μπορώ να μην εκθέσω την περιγραφή που κάνει ο Ντόκινς στην Περί Θεού αυταπάτη (The God Delusion):

Let's remind ourselves of the terminology. A theist believes in a supernatural intelligence who, in addition to his main work of creating the universe in the first place, is still around to oversee and influence the subsequent fate of his initial creation. In many theistic belief systems, the deity is intimately involved in human affairs. He answers prayers; forgives or punishes sins; intervenes in the world by performing miracles; frets about good and bad deeds, and knows when we do them (or even think of doing them). A deist, too, believes in a supernatural intelligence, but one whose activities were confined to setting up the laws that govern the universe in the first place. The deist God never intervenes thereafter, and certainly has no specific interest in human affairs. Pantheists don't believe in a supernatural God at all, but use the word God as a nonsupernatural synonym for Nature, or for the Universe, or for the lawfulness that governs its workings. Deists differ from theists in that their God does not answer prayers, is not interested in sins or confessions, does not read our thoughts and does not intervene with capricious miracles. Deists differ from pantheists in that the deist God is some kind of cosmic intelligence, rather than the pantheist's metaphoric or poetic synonym for the laws of the universe. Pantheism is sexed-up atheism. Deism is watered-down theism.

Ας θυμηθούμε την ορολογία. Ένας θεϊστής πιστεύει στην ύπαρξη μιας υπερφυσικής διάνοιας η οποία, εκτός από το κύριο έργο της, τη Δημιουργία του Σύμπαντος, εξακολουθεί να «κυκλοφορεί ανάμεσα μας», για να επιβλέπει και να επηρεάζει το πεπρωμένο της αρχικής της Δημιουργίας. Σε πολλά θεϊστικά συστήματα πίστης, η θεότητα έχει ενεργή ανάμειξη στις ανθρώπινες υποθέσεις. Ο Θεός αποκρίνεται σε προσευχές, συγχωρεί ή τιμωρεί αμαρτίες, παρεμβαίνει στον κόσμο κάνοντας θαύματα, χολοσκάει για τις καλές και τις κακές μας πράξεις, και ξέρει πότε τις κάνουμε (ή ακόμη και πότε σκεπτόμαστε να τις κάνουμε). Ο ντεϊστής πιστεύει και εκείνος σε μια υπερφυσική διάνοια, της οποίας ωστόσο οι δραστηριότητες περιορίστηκαν πρωτίστως στον καθορισμό των νόμων που κυβερνούν το Σύμπαν. Ο ντεϊστικός Θεός δεν παρεμβαίνει πλέον — και πάντως δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για τις ανθρώπινες υποθέσεις. Οι πανθεϊστές δεν πιστεύουν καθόλου στην ύπαρξη οποιουδήποτε υπερφυσικού Θεού, αλλά χρησιμοποιούν τη λέξη «Θεός» ως ένα μη υπερφυσικό συνώνυμο για τη Φύση ή το Σύμπαν ή για τους νόμους που διέπουν τη λειτουργία του. Οι ντεϊστές διαφέρουν από τους θεϊστές κατά το ότι ο Θεός τους δεν απαντά σε προσευχές, δεν ενδιαφέρεται για αμαρτίες ή για εξομολογήσεις, δεν διαβάζει τις σκέψεις μας και δεν παρεμβαίνει με καπριτσιόζικα θαύματα. Οι ντεϊστές διαφέρουν από τους πανθεϊστές κατά το ότι ο Θεός των ντεϊστών είναι ένα είδος κοσμικής διάνοιας, και όχι το μεταφορικό ή το ποιητικό συνώνυμο των πανθεϊστών για τους νόμους του Σύμπαντος. Ο πανθεϊσμός είναι φτιασιδωμένος αθεϊσμός. Ο ντεϊσμός είναι νερωμένος θεϊσμός.​

 

[Elsa]

Εγώ πάλι δεν μπορώ να κρατηθώ και θα βάλω με την ευκαιρία αυτή, κάτι που μου είχαν στείλει προ καιρού και είχα ξεχάσει:
http://dudeism.com/

(συγγνώμη, συνεχίστε...)

 

[Cadmian]

Ντεϊσμός (αγγλ. deism): Φιλοσοφική θεωρία που παραδέχεται την ύπαρξη του Θεού μόνο ως πρωταρχικό, απρόσωπο αίτιο του κόσμου. Σχετικά με την εξέλιξη του κόσμου, ο ντεϊσμός υποστηρίζει ότι το σύμπαν εξελίσσεται και κυβερνάται από τους δικούς του φυσικούς νόμους. Ο ντεϊσμός γεννήθηκε στην Αγγλία, τον 17ο και 18ο αιώνα, κατά τη διάρκεια της διαμάχης μεταξύ της φεουδαρχίας και της επαναστατικής, τότε, αστικής τάξης. Ένας από τους κυριότερους ντεϊστές, ο Χ. Τσέρμπουρυ (Edward Herbert Lord of Cherbury), διακήρυσσε ότι η θρησκεία είναι απάτη που την έχει εφεύρει ο κλήρος. Στη σύγχρονη εποχή, ο ντεϊσμός όχι μόνο δεν αμφισβητεί πλέον τις θρησκείες, αλλά αντίθετα, επιδιώκει τη διατήρηση τους.
Ο όρος προέρχεται από τη λατινική λέξη deus = θεός.

Θεϊσμός (αγγλ. theism): Φιλοσοφική θρησκευτική θεωρία, που παραδέχεται την ύπαρξη του Θεού ως όντος υπερφυσικού, λογικού και δημιουργού του κόσμου. Ο θεϊσμός δεν ταυτίζει το Θεό με τον κόσμο, όπως ο πανθεϊσμός. Υποστηρίζει ότι ο Θεός εισέρχεται στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων και κατευθύνει κατά κάποιο τρόπο τη δραστηριότητα τους. Θεωρεί ότι όλα τα φαινόμενα είναι εκπλήρωση της «θέλησης του Θεού» και προϊόντα της Θείας Πρόνοιας στον κόσμο. Αυτή είναι και η βασική διαφορά του από τον ντεϊσμό, ο οποίος υποστηρίζει ότι ο Θεός, μετά τη δημιουργία του κόσμου, δεν επεμβαίνει στη λειτουργία του.

Αμφότερα λήμματα από το Λεξικό των -ισμών του Αντώνη Διαμαντίδη. Υποθέτω πως και στις δύο περιπτώσεις δεν μιλάμε για ένα θεό γενικά κι αόριστα, αλλά για τον Θεό της Βίβλου. Εκτός αν έχουν διευρυνθεί οι έννοιες για να πιάνουν κι άλλες θρησκείες.

 

[Palavra]

Ευχαριστώ! Αφού συμφωνείτε λοιπόν, θα πάω να βγάλω το ερωτηματικό από τον τίτλο.

Υποθέτω πως και στις δύο περιπτώσεις δεν μιλάμε για ένα θεό γενικά κι αόριστα, αλλά για τον Θεό της Βίβλου. Εκτός αν έχουν διευρυνθεί οι έννοιες για να πιάνουν κι άλλες θρησκείες.

Στους ορισμούς που διάβασα, θεϊσμός είναι ευρύτερη περιγραφή και περιλαμβάνει μονοθεϊσμό, πολυθεϊσμό κτλ, άρα περιλαμβάνει και τις κυριότερες θρησκείες (χριστιανισμό, βουδισμό, ινδουισμό κτλ).

Ο ντεϊσμός εντάσσεται επίσης στο θεϊσμό, έτσι όπως το κατάλαβα τουλάχιστον, και είναι η πεποίθηση ότι τον κόσμο έφτιαξε μια θεότητα, η οποία ωστόσο δεν παρεμβαίνει και δεν ασχολείται με τα δημιουργήματά της, άρα δε νομίζω ότι αναφέρεται στο θεό της Βίβλου.

Θα έλεγα δηλαδή ότι επειδή το λεξικό του Διαμαντίδη χρησιμοποιεί οριστικό άρθρο και κεφαλαίο, είναι εύκολο να αποκομίσει κανείς την εντύπωση ότι αναφέρεται στο θεό της Βίβλου, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι έτσι.

 

[nickel]

Δεν θα έλεγα ότι ο ντεϊσμός εντάσσεται στον θεϊσμό ή είναι υποδιαίρεσή του. Το μόνο κοινό που έχουν είναι ότι ο ντεϊσμός δέχεται την ύπαρξη θεού στη δημιουργία. Είναι μια μορφή sitting on the fence, σαν τον αγνωστικισμό. Αντί να πει «δεν υπάρχει θεός, ο κόσμος προέκυψε από το μεγάλο μπαμ», λέει «ναι, υπάρχει, έφτιαξε τον κόσμο και έφυγε σε διακοπές».

 

[Palavra]

Μφ! Με μπέρδεψε η Βίκι.

 

[nickel]

Επειδή ξεμπέρδεψα με τους ντεϊστές κάπως «ψεκάστε - σκουπίστε», αντιγράφω και ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το ίδιο βιβλίο του Ντόκινς:

Personal qualities, whether pleasant or unpleasant, form no part of the deist god of Voltaire and Thomas Paine. Compared with the Old Testament's psychotic delinquent, the deist God of the eighteenth-century Enlightenment is an altogether grander being: worthy of his cosmic creation, loftily unconcerned with human affairs, sublimely aloof from our private thoughts and hopes, caring nothing for our messy sins or mumbled contritions. The deist God is a physicist to end all physics, the alpha and omega of mathematicians, the apotheosis of designers; a hyper-engineer who set up the laws and constants of the universe, fine-tuned them with exquisite precision and foreknowledge, detonated what we would now call the hot big bang, retired and was never heard from again.
In times of stronger faith, deists have been reviled as indistinguishable from atheists.​