Αναδημοσίευση από τη διμηνιαία έκδοση της Ελληνικής Εταιρείας Ορολογίας «Ορόγραμμα», αρ. 89 (Μάρτιος–Απρίλιος 2008).
Με αφορμή ερώτημα του μέλους της ΕΛΕΤΟ Μιχάλη Καλλέργη (Μεταφραστική υπηρεσία της Ευρ. Επιτροπής) σχετικά με τον ελληνικό όρο πλοκάδα ως ισοδύναμο όρο του αγγλικού block, παρουσιάστηκε στο ΓΕΣΥ η ακόλουθη ανασκόπηση του ιστορικού του όρου.
Η απόδοση του όρου block, όταν αυτός κατασημαίνει την έννοια:
«οριοθετημένη ομάδα στοιχείων π.χ. δεδομένων, εντολών προγράμματος ή και διατάξεων ή οργάνων που αντιμετωπίζονται —για κάποιο σκοπό— ως μία οντότητα», με τον ελληνικό όρο πλοκάδα ήταν αποτέλεσμα κοινής συζήτησης και συμφωνίας των δύο ομάδων ΜΟΤΟ[1] και ΤΕ48/ΟΕ1[2].
Η αρχική απόδοσή του, από την ΤΕ48/ΟΕ1, με τον όρο ομάδα (δεδομένων) κρίθηκε, κάποια στιγμή, προβληματική διότι αύξανε περαιτέρω την ήδη υπάρχουσα στα ελληνικά ομωνυμία των εννοιών «group» και «team» (με την απόδοσή τους: ομάδα) και δημιουργούσε προβλήματα στα συστήματα όρων της πληροφορικής και ιδιαίτερα των τηλεπικοινωνιών.
Αποφασίστηκε, λοιπόν, από τις δύο ομάδες, η οροποίηση της αρχαιοελληνικής λέξης πλοκάς (γεν. πλοκάδος, παράγωγο του ρήματος πλέκω) που σήμαινε «πλεξούδα μαλλιών» (η λέξη υπάρχει π.χ. στα λεξικά Δ. Δημητράκου και Liddell-Scott) σε σύγχρονη μορφή: πλοκάδα (στη νεοελληνική υπάρχει ως δεύτερο συνθετικό π.χ. στη λέξη περι-πλοκάδα). Σημειώνεται ότι στην επιλογή της λέξης συνέβαλε τόσο η μορφο-φωνο-σημασιο-λογική ομοιότητά της με τη λέξη ομάδα όσο και η —κατά τύχην— φωνολογική ομοιότητα του θέματος της λέξης με την προς αντιστοίχιση αγγλική λέξη (/blok/ – /πλοκ/).
Ακολούθησε πληθώρα κειμένων (προτύπων) όπου χρησιμοποιούνται όροι που περιέχουν την πλοκάδα και άλλες συγγενικές λέξεις (παράγωγα και σύνθετα) που προκύπτουν από αυτήν.
Στο ΓΕΣΥ παρουσιάστηκε και πολυσέλιδο έγγραφο στο οποίο περιλαμβάνονταν όλοι οι όροι τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής (δηλαδή όροι που περιέχονται στις βάσεις όρων TELETERM και INFORTERM) που περιλαμβάνουν την πλοκάδα και συγγενικές λέξεις που προκύπτουν με παραγωγή ή σύνθεση από αυτήν. Όλοι οι όροι αυτοί είναι 377 και προέρχονται από 125 πηγές – πρότυπα και άλλα τυποποιητικά έγγραφα. Στους όρους αυτούς εκτός από την πλοκάδα περιλαμβάνονται ως συνθετικά και οι ακόλουθες συγγενικές λέξεις:
πλοκάδα, μακροπλοκάδα, κυτταροπλοκάδα, ραδιοπλοκάδα, υποπλοκάδα, πλοκαδοεφαρμογή, πλοκαδοσχηματομορφή, πλοκαδικός, πολυπλοκαδικός, διαπλοκαδικός, πλοκαδοποίηση, πλοκαδοποιημένος, πλοκαδοπαγής, πλοκαδοτροπικός.
Παραδείγματα όρων:
Αγγλικός όρος|Ελληνικός όρος
data block|πλοκάδα δεδομένων
macroblock|μακροπλοκάδα
cell block|κυτταροπλοκάδα
radio block|ραδιοπλοκάδα
sub-block classification map .|χάρτης ταξινόμησης υποπλοκάδων
block application channel|κανάλι πλοκαδοεφαρμογών
block pattern|πλοκαδοσχηματομορφή
block transfer|πλοκαδική μεταφορά
multi-block command|πολυπλοκαδική εντολή
interblock gap|διαπλοκαδικό διάκενο
blocking factor|παράγοντας πλοκαδοποίησης
blocked records|πλοκαδοποιημένες εγγραφές
block-based concept|πλοκαδοπαγής έννοια
block mode dialling|πλοκαδοτροπική επιλογή
Αυτά, για την ιστορία, την έκταση και τη σημασία της χρήσης της πλοκάδας και της οικογένειας λέξεων που προκύπτουν από αυτήν.
[1] ΜΟΤΟ: Μόνιμη Ομάδα Τηλεπικοινωνιακής Ορολογίας, Ομάδα Εργασίας της Τεχνικής Επιτροπής “Τηλεπικοινωνίες” (ΤΕ-Τ), Συλλογικό Μέλος της ΕΛΕΤΟ. Λειτουργεί με την ευθύνη και υποστήριξη του Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος (ΟΤΕ), στα πλαίσια επίσημης συνεργασίας με τον Ελληνικό Οργανισμό Τυποποίησης (ΕΛΟΤ).
[2] ΕΛΟΤ/ΤΕ48/ΟΕ1: Ομάδα Εργασίας 1 “Ορολογία Πληροφορικής” της Τεχνικής Επιτροπής ΕΛΟΤ/ΤΕ48 «Ηλεκτρονική Επεξεργασία Πληροφοριών», του ΕΛΟΤ. Συλλογικό μέλος της ΕΛΕΤΟ.
Με αφορμή ερώτημα του μέλους της ΕΛΕΤΟ Μιχάλη Καλλέργη (Μεταφραστική υπηρεσία της Ευρ. Επιτροπής) σχετικά με τον ελληνικό όρο πλοκάδα ως ισοδύναμο όρο του αγγλικού block, παρουσιάστηκε στο ΓΕΣΥ η ακόλουθη ανασκόπηση του ιστορικού του όρου.
Η απόδοση του όρου block, όταν αυτός κατασημαίνει την έννοια:
«οριοθετημένη ομάδα στοιχείων π.χ. δεδομένων, εντολών προγράμματος ή και διατάξεων ή οργάνων που αντιμετωπίζονται —για κάποιο σκοπό— ως μία οντότητα», με τον ελληνικό όρο πλοκάδα ήταν αποτέλεσμα κοινής συζήτησης και συμφωνίας των δύο ομάδων ΜΟΤΟ[1] και ΤΕ48/ΟΕ1[2].
Η αρχική απόδοσή του, από την ΤΕ48/ΟΕ1, με τον όρο ομάδα (δεδομένων) κρίθηκε, κάποια στιγμή, προβληματική διότι αύξανε περαιτέρω την ήδη υπάρχουσα στα ελληνικά ομωνυμία των εννοιών «group» και «team» (με την απόδοσή τους: ομάδα) και δημιουργούσε προβλήματα στα συστήματα όρων της πληροφορικής και ιδιαίτερα των τηλεπικοινωνιών.
Αποφασίστηκε, λοιπόν, από τις δύο ομάδες, η οροποίηση της αρχαιοελληνικής λέξης πλοκάς (γεν. πλοκάδος, παράγωγο του ρήματος πλέκω) που σήμαινε «πλεξούδα μαλλιών» (η λέξη υπάρχει π.χ. στα λεξικά Δ. Δημητράκου και Liddell-Scott) σε σύγχρονη μορφή: πλοκάδα (στη νεοελληνική υπάρχει ως δεύτερο συνθετικό π.χ. στη λέξη περι-πλοκάδα). Σημειώνεται ότι στην επιλογή της λέξης συνέβαλε τόσο η μορφο-φωνο-σημασιο-λογική ομοιότητά της με τη λέξη ομάδα όσο και η —κατά τύχην— φωνολογική ομοιότητα του θέματος της λέξης με την προς αντιστοίχιση αγγλική λέξη (/blok/ – /πλοκ/).
Ακολούθησε πληθώρα κειμένων (προτύπων) όπου χρησιμοποιούνται όροι που περιέχουν την πλοκάδα και άλλες συγγενικές λέξεις (παράγωγα και σύνθετα) που προκύπτουν από αυτήν.
Στο ΓΕΣΥ παρουσιάστηκε και πολυσέλιδο έγγραφο στο οποίο περιλαμβάνονταν όλοι οι όροι τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής (δηλαδή όροι που περιέχονται στις βάσεις όρων TELETERM και INFORTERM) που περιλαμβάνουν την πλοκάδα και συγγενικές λέξεις που προκύπτουν με παραγωγή ή σύνθεση από αυτήν. Όλοι οι όροι αυτοί είναι 377 και προέρχονται από 125 πηγές – πρότυπα και άλλα τυποποιητικά έγγραφα. Στους όρους αυτούς εκτός από την πλοκάδα περιλαμβάνονται ως συνθετικά και οι ακόλουθες συγγενικές λέξεις:
πλοκάδα, μακροπλοκάδα, κυτταροπλοκάδα, ραδιοπλοκάδα, υποπλοκάδα, πλοκαδοεφαρμογή, πλοκαδοσχηματομορφή, πλοκαδικός, πολυπλοκαδικός, διαπλοκαδικός, πλοκαδοποίηση, πλοκαδοποιημένος, πλοκαδοπαγής, πλοκαδοτροπικός.
Παραδείγματα όρων:
data block|πλοκάδα δεδομένων
macroblock|μακροπλοκάδα
cell block|κυτταροπλοκάδα
radio block|ραδιοπλοκάδα
sub-block classification map .|χάρτης ταξινόμησης υποπλοκάδων
block application channel|κανάλι πλοκαδοεφαρμογών
block pattern|πλοκαδοσχηματομορφή
block transfer|πλοκαδική μεταφορά
multi-block command|πολυπλοκαδική εντολή
interblock gap|διαπλοκαδικό διάκενο
blocking factor|παράγοντας πλοκαδοποίησης
blocked records|πλοκαδοποιημένες εγγραφές
block-based concept|πλοκαδοπαγής έννοια
block mode dialling|πλοκαδοτροπική επιλογή
Αυτά, για την ιστορία, την έκταση και τη σημασία της χρήσης της πλοκάδας και της οικογένειας λέξεων που προκύπτουν από αυτήν.
[1] ΜΟΤΟ: Μόνιμη Ομάδα Τηλεπικοινωνιακής Ορολογίας, Ομάδα Εργασίας της Τεχνικής Επιτροπής “Τηλεπικοινωνίες” (ΤΕ-Τ), Συλλογικό Μέλος της ΕΛΕΤΟ. Λειτουργεί με την ευθύνη και υποστήριξη του Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος (ΟΤΕ), στα πλαίσια επίσημης συνεργασίας με τον Ελληνικό Οργανισμό Τυποποίησης (ΕΛΟΤ).
[2] ΕΛΟΤ/ΤΕ48/ΟΕ1: Ομάδα Εργασίας 1 “Ορολογία Πληροφορικής” της Τεχνικής Επιτροπής ΕΛΟΤ/ΤΕ48 «Ηλεκτρονική Επεξεργασία Πληροφοριών», του ΕΛΟΤ. Συλλογικό μέλος της ΕΛΕΤΟ.
