ψηλό & υψηλό: κι άλλη μούφα;

[m_a_a_]

Κι αυτό το ακούω.

Το ψηλό, ως προσδιορισμός του επιπέδου ραδιενέργειας ας πούμε, είναι φάουλ;

 

[SBE]

Αν μιλάς σε συνέδριο πυρηνικών φυσικών ναι.
Αν μιλάς στον Μπάμπη τον τεχνικό που τον έχεις στο τηλέφωνο και περιμένεις να σου πεί τί δείχνει το γκάιγκερ για να αποφασίσεις αν θα πρέπει να εκκενώσεις τη Φουκουσίμα, το ψηλό σου κάνει.
Έλα μάστορα, τί δείχνει; Ψηλό ή χαμηλό;

 

[m_a_a_]

Όταν λέμε "ναι" (είναι φάουλ) εννοούμε απλά ότι αντιβαίνει στο καθιερωμένο collocation ή υπάρχει όντως ρητή εννοιολογική διάκριση μεταξύ ψηλού και υψηλού η οποία παραβιάζεται;
Είναι οριακή περίπτωση τύπου άμεσα-αμέσως ή εδώ γέρνει πιο καθαρά η πλάστιγγα υπέρ της επιβίωσης των διακρίσεων;

 

[daeman]

... ή εδώ γέρνει πιο καθαρά η πλάστιγγα υπέρ της επιβίωσης των διακρίσεων;

Νομίζω πως ναι. Ακόμα κι αν παραμερίσουμε το ύφος, η καθιερωμένη χρήση κλίνει λίγο περισσότερο προς το υψηλό για τα ανώτερα (σημασιολογικά και ταξικοκοινωνικά), τα επιστημονικά και τα αφηρημένα, ενώ προς το ψηλό για τα κυριολεκτικά, τα χειροπιαστά. Όχι όμως αποκλειστικά.

Ας πάρουμε για παράδειγμα μερικές γνωστές συμφράσεις όπως τις βρίσκω στο ΛΚΝ, στο λήμμα υψηλός -ή -ό:

Ψηλή Πύλη; Πόσα μέτρα;

Ψηλά πρόσωπα; Ψηλοί προσκεκλημένοι; Ψηλή αριστοκρατία; Για ριμπάουντ;

Ψηλή κοινωνία; Είναι πιο ψηλά τα παιδιά σήμερα, δε λέω, αλλά...

Ψηλές επαφές; Και οι κοντές πώς είναι;

Ψηλό επίπεδο; Σαν τα ψηλά βουνά; Οροπέδιο δηλαδή;

Ψηλή ραπτική; Ψιλό γαζί;

Βαρομετρικό ψηλό; Μπα.

Ψηλά ιδανικά; Ψηλές ιδέες; Ψηλά νοήματα; Ψηλή βαθμολογία; Ψηλό μορφωτικό επίπεδο; Ψηλές προδιαγραφές; Ψηλή ποιότητα; Ψηλές ακτινοβολίες; Ψηλή πίεση; Ψηλή θέση; Ψηλή τάση; Ψηλές τιμές; Ψηλές θερμοκρασίες; Ψηλά επιτόκια; Ψηλές νότες; Σε πολλά από αυτά λέω ναι, κι έτσι τα λέω συχνά. Όμως ανάλογα με το ύφος, έτσι και το ύψος.

Υπάρχει και η κυριολεξία σε αντιδιαστολή με τη μεταφορά, όπου είναι χρήσιμη η διάκριση (αν και στα αφηρημένα δεν νομίζω πως χρειάζεται), υπάρχει και η ομοηχία με το ψιλός -ή -ό, όπου πάλι μάλλον χρησιμεύει για να μην έχουμε πολλές αμφισημίες, και η αντίθεση με το χαμηλό ή το κοντό, που περιπλέκουν τα πράγματα.

Δεν είμαι σίγουρος για όλα αυτά, βέβαια, δεν τα βάζω σε στεγανά, και αρκετά θα τα έβαζα και από δω και από κει στην πλάστιγγα, απλά (και απλώς) αυτοσχεδιάζω, μήπως βγάλουμε άκρη όλοι μαζί κι επειδή βαριέμαι να ζυμώσω αυτά που έχω να κάνω, οπότε ψηλοκοσκινίζω αντί να ψιλοκοσκινίζω.

Σκυτάλη σε όποιον θέλει να επεκτείνει το ίδιο ή να περάσει στο αντίστροφο, το υψηλό στη θέση του ψηλού.
Είμαι σίγουρος πως εκεί θα βγει γέλιο κομιλφό, κομιλφού. Υψηλά καπέλα, στα υψηλά αλώνια.

---

Ποιος είν' αυτός ο αψηλός που ήρθε απ' τ' αψήλου;

 

[nickel]

Πολύ ωραίο, σαφέστατο και πλήρες. Έβαλες και το ψιλό, πού ήθελα να αναφέρω κι εγώ.

Απολαύστε τώρα μερικές εκατοντάδες ψηλά γράμματα, σε ύψη δυσθεώρητα. :)

 

[Duke_of_Waltham]

High letters.

 

[Hellegennes]

Εγώ το ψηλός το ήξερα πάντα σαν επίθετο που αναφέρεται κυριολεκτικά σε ύψος που μετριέται με μονάδα μέτρησης μήκους. Οτιδήποτε άλλο είναι υψηλό. Έριξα μια ματιά στο ΛΚΝ και επιβεβαιώνει αυτό που ήξερα.