φώκιες ή φώκες;

[Alexandra]

Σύμφωνα με το λεξικό, ο πληθυντικός της φώκιας είναι οι φώκιες.

Γιατί, λοιπόν, σε σημερινό άρθρο του Βήματος επαναλαμβάνεται πάρα πολλές φορές ο τύπος "φώκες"; Δεν υπάρχει διορθωτής, άραγε; Στη γενική πληθυντικού γράφει "φωκιών", βέβαια. Δηλαδή, οι φώκες, των φωκιών. Το γιώτα εμφανίζεται και χάνεται κατά βούληση.

Οι φώκες δεν είναι δέντρα...

Ν. ΧΑΣΑΠΟΠΟΥΛΟΣ | Αθήνα - Κυριακή 25 Ιουλίου 2010
Η μεσογειακή φώκια, το συμπαθές αυτό προστατευόμενο θαλάσσιο θηλαστικό, ήλθε ξαφνικά μεσούντος του θέρους να ταράξει τα ήδη ταραγμένα νερά στις ενδοκυβερνητικές διαμάχες. Δύο ωραίες κυρίες του Υπουργικού Συμβουλίου, στην προσπάθειά τους να κατοχυρώσουν τις όποιες αρμοδιότητες κι αν έχουν στο θαλάσσιο περιβάλλον, έπεσαν πάνω στη φώκια και έφθασαν μάλιστα στο σημείο να τη χαρακτηρίσουν ακόμη και... δέντρο. Η υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κυρία Τίνα Μπιρμπίλη και η υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κυρία Κατερίνα Μπατζελή άρχισαν αιφνιδίως να αλληλογραφούν τι θα γίνει με τις φώκες και πώς αυτές θα περισωθούν. Ωσάν να έμειναν και πολλές στη Μεσόγειο. Ούτε καν 450, από τις οποίες οι 250 ζουν στα νερά της Ελλάδας και της Τουρκίας.

Η είδηση για τη «δολοφονία»
Η διαμάχη ή «παρεξήγηση»- όπως τη χαρακτηρίζουν- των δύο γυναικών για τη φώκια και με ποιο τρόπο πρέπει αυτή να προστατεύεται, άρχισε εδώ και μερικές εβδομάδες, όταν ήλθε μια αναφορά στο γραφείο της κυρίας Μπιρμπίλη από μια περιβαλλοντική Μη Κυβερνητική Οργάνωση. Στο Μαντούδι της Εύβοιας κάποιοι ( «ασυνείδητοι», όπως χαρακτηρίστηκαν) πυροβόλησαν στο κεφάλι μια φώκια 4 μηνών. Η φώκια ήταν αρσενική και εντοπίστηκε νεκρή στην παραλία Κρύα Βρύση της Κεντρικής Εύβοιας. Εφερε διαμπερές τραύμα στο κεφάλι από πιστόλι! «Δυστυχώς το συγκεκριμένο περιστατικό έρχεται να προστεθεί στον κατάλογο των μεσογειακών φωκιών που έχουν πέσει θύματα του ανθρωπίνου παράγοντα τα τελευταία χρόνια» σημείωνε σε έγγραφό της η περιβαλλοντική Μη Κυβερνητική Οργάνωση.

Η κυρία Μπιρμπίλη, η οποία συνεργάζεται στενά με όλες αυτές τις οργανώσεις, άστραψε και βρόντηξε. Κάποιες άλλες πληροφορίες που έφθαναν στο γραφείο της στην οδό Μεσογείων, ότι ορισμένοι οι ψαράδες σκοτώνουν και τα ψαροκάικά τους χτυπούν φώκες, έκαναν την υπουργό Περιβάλλοντος έξω φρενών. Κάθησε αμέσως και έγραψε μια επιστολή στη συνάδελφό της υπουργό Ανάπτυξης κυρία Μπατζελή, στην αρμοδιότητα της οποίας ανήκει και η αλιεία: «Να απαγορευθεί η αλιεία στις περιοχές όπου υπάρχουν φώκες.Να σταματήσουν στις περιοχές οι αλιευτικές δραστηριότητες, να σωθούν οι φώκες»!

Στο Διαδίκτυο:
Φώκες = 932
Φώκιες = 166.000

 

[nickel]

Πάνω στο ίδιο σκεπτικό προτείνω:

μαγκιά - *μαγκές
γιαγιά - *γιαγές (ή μόνο γιαγιάδες επιτρέπεται; )
Παναγιά - *Παναγές

Θεωρώ, αντιθέτως, δικαιολογημένο να υπάρχουν πολλά κακιές στη γύρα — και ας μην περιλαμβάνει τον τύπο το Λεξισκόπιο: το κακή δίνει κακές, αλλά το κακιά οδηγεί στο κακιές.

 

[SBE]

ΤΟ σκεπτικό είναι η οικονομία ενός γράμματος, το οποίο θα οδηγήσει σε οικονομία χαρτιού, ώστε να έχουμε οικολογικά οφέλη από τη μια και οικονομικά για την τόνωση της εθνικής οικονομίας απο την άλλη, με την επιβολή φόρου σε όσους δεν κάνουν οικονομία στα ι;

 

[nickel]

Όπως επιτρέπεται ο λαϊκός τύπος κακιές από το κακιά, έτσι επιτρέπεται και το φτωχιές από το φτωχιά — και αυτό το αναφέρει και το Λεξισκόπιο. Αλλά δεν είναι και για σελίδα του ΔΝΤ!
...και ελάφρυνση του χρέους με βάση την Πρωτοβουλία για υπερχρεωμένες φτωχιές χώρες (HIPC)...

 

[Zazula]

Παλιότερα είχαμε συζητήσει και για τα ακόλουθα διλήμματα:

• φρέσκες ή φρέσκιες;
• γλυκές ή γλυκιές;

Στη συγκεκριμένη συζήτηση έκανε την ακόλουθη συνολική τοποθέτηση ο nickel:

Το σκέφτηκα λίγο περισσότερο και επιστρέφω για να καταθέσω τη διαφωνία μου με την επίσημη γραμματική:

Πρώτα απ’ όλα, να ξεκαθαρίσουμε ότι το φαινόμενο αφορά επίθετα με κ, γ ή χ στο θέμα τους πριν από την κατάληξη. Πράγμα που δεν είναι αμέσως προφανές (π.χ. πρβλ. το βρομιές).

Τα σύμφωνα αυτά είναι σκληρά (υπερωικά) πριν από /α/ ή /ο/ ή /ου/ και μαλακά (ουρανικά) πριν από /ε/ ή /ι/. Γι’ αυτό μπαινοβγαίνει το «ι». Μπαίνει πριν από /α/ ή /ο/ ή /ου/ αν θέλουμε (μπορεί να μη θέλουμε) να μαλακώσει το σύμφωνο και το αφαιρούμε (μπορούμε να το αφαιρέσουμε) όταν δεν χρειάζεται (πριν από /ε/ ή /ι/). Έτσι έχουμε «φρέσκα φρούτα» αλλά «φρέσκια ιδέα» και «φρέσκ(ι)ες ιδέες».

Δεν μπαινοβγαίνει όμως στα ουσιαστικά. Ανέφερα στην αρχή τις περιπτώσεις «συκιά, συκιές», «μπουκιά, μπουκιές», «φώκια, φώκιες».

Ας δούμε όμως τι διαπιστώνω στα επίθετα: η «φρέσκια» είναι και «φρέσκη». Η «φρέσκη» δίνει πληθυντικό «φρέσκες» και έρχεται και τον «δανείζεται» και η «φρέσκια». Ο «γλυκός» έχει θηλυκό μόνο το «γλυκιά», αλλά και πάλι, επίσημα, ο πληθυντικός είναι «γλυκές». Ορίστε και μερικά άλλα τέτοια επίθετα:

φτωχή, φτωχιά > φτωχές
μοναχή, (σπάνιο) μοναχιά > μοναχές
κακή, κακιά > κακές
παστρική, παστρικιά > παστρικές
λαϊκή, λαϊκιά > λαϊκές
​

Περιέργως, η «παχιά» και η «τραχιά» παρότι δεν έχουν παρέα, δεν δίνουν πληθυντικό «παχές» και «τραχές» όπως έγινε με τις «γλυκές».

παχιά > παχιές
τραχιά > τραχιές
​

Έρχομαι λοιπόν και λέω: Η «ξανθή» μάς δίνει «ξανθές» και η «ξανθιά» «ξανθιές». Μου επιτρέπεται δηλαδή στον πληθυντικό να δείξω ποιον ενικό έχω στο νου μου. Γιατί να μην μπορώ να το κάνω αυτό όταν μιλάω (για την ακρίβεια, γράφω, αφού στον προφορικό λόγο δεν ακούμε τη διαφορά) για τις «κακιές γλώσσες», τις «παστρικιές» και τις «λαϊκιές γκόμενες» — για να δείξω ότι στον ενικό λέω «κακιά», «παστρικιά» και «λαϊκιά» (εκτός αν μπαίνει θέμα πολιτικής ευπρέπειας). Και γιατί, αφού έχω «παχιές» και «τραχιές» να μην έχω μόνο «γλυκιές».

Και, εντέλει, αφού το «φρέσκια» είναι πιο συνηθισμένο από το «φρέσκη», γιατί να μην είναι το «φρέσκιες» πιο σωστό από το «φρέσκες».

 

[nickel]

Καλημέρα. Χαίρομαι που δεν αλλάζω θέσεις (σε γλωσσικά θέματα) από φόρουμ σε φόρουμ. Σε ευχαριστώ που το ξετρύπωσες.

 

[stathis]

Πηγαίνοντας από τις φώκιες στις πάπιες, έχουμε την ευκαιρία να δούμε μια άλλη (σπανιότερη και ιδιωματικότερη ομολογούμενως) κατάληξη:

Skaribas - Πάπκες

 

[Zazula]

Όπου «πάπκες» ο πληθυντικός τού папка.