φτύνω στα γένια σου

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Η απορία μου είναι μάλλον πολιτιστικής φύσης. Προέκυψε από την εξής μικρή ιστορία (χαρακτηρίζεται ως «παλιά περσική») που έχω σε γερμανικό κείμενο:

Μια μέρα επισκέπτεται τον σπουδαίο ποιητή Τζαμί ένας άσημος συγγραφέας. «Ονειρεύτηκα ότι ο Προφήτης έφτυσε μέσα στο στόμα μου και με έκανε σπουδαίο ποιητή», διηγείται περήφανος ο επισκέπτης. Ο Τζαμί δεν εντυπωσιάζεται ιδιαίτερα, καθώς γνωρίζει τη μάλλον μέτρια στιχουργική δουλειά του απρόσκλητου καλεσμένου του. «Ο Προφήτης ήθελε προφανώς να φτύσει στα γένια σου, αλλά μια και είχες συμπτωματικά ανοιχτό το στόμα, σε πέτυχε εκεί.»​

Ο συγγραφέας συνεχίζει σχολιάζοντας ότι «καθένας βλέπει σε ένα όνειρο ό,τι θέλει». Εμένα με παραξένεψε όμως ότι αφήνει ασχολίαστη τη βαρύτατη (όπως νομίζω) προσβολή με το φτύσιμο στα γένια. Είναι όμως πραγματικά προσβολή; Δεν γνωρίζω τι ίσχυε στα περσικά πράγματα, αλλά βρήκα εδώ σε αυτή την εικονογραφημένη ιστορία σύμφωνα με τη Βίβλο (είναι αριστούργημα, ξεφυλλίστε την, έχει και Grecian warriors) τη φράση: For one person to spit on the beard of another or to say that he will do so is the greatest possible act or expression of contempt; and the fall of a man's saliva on it is considered sort of self insult of which no sane man could unless from natural infirmity be guilty.

Υπάρχει και η κάπως σχετική δική μας παροιμία (οι παροιμίες δεν είναι το φόρτε μου, όμως): Φτύνω πάνω, φτύνω τα μούτρα μου, φτύνω κάτω, φτύνω τα γένια μου.

Οι απορίες μου, λοιπόν, για να τις οργανώσω, είναι:

(1) Ισχύει η υπόθεσή μου ότι το φτύσιμο στα γένια κάποιου (ή και η απλή απειλή) θεωρείται μεγάλη προσβολή -- και ειδικότερα στον χώρο της Μέσης Ανατολής;

(2) Ισχύει κάτι τεκμηριωμένα (με παροιμίες π.χ.) ανάλογο σε εμάς; Με άλλα λόγια, για να έρθω και στο μεταφραστικό πρακτέο, χρειάζεται ΣτΜ ή ο Έλληνας αναγνώστης καταλαβαίνει αμέσως την ανοιχτή προσβολή που κρύβεται στα λόγια του ποιητή Τζαμί;
 

daeman

Administrator
Staff member
...
Signior Antonio, many a time and oft
In the Rialto you have rated me
About my moneys and my usances:
Still have I borne it with a patient shrug,
For sufferance is the badge of all our tribe.
You call me misbeliever, cut-throat dog,
And spit upon my Jewish gaberdine,
And all for use of that which is mine own.
Well then, it now appears you need my help:
Go to, then; you come to me, and you say
Shylock, we would have moneys:' you say so;
You, that did void your rheum upon my beard
And foot me as you spurn a stranger cur


The Merchant of Venice, Act 1, Scene 3

Shylock here accuses Antonio for treating him with prejudice and contempt. He has often and regularly criticised Shylock about his money and the fact that he lent out capital at interest. Shylock further mentions that Antonio had called him a dog, a heathen and ruthless and that he had spat on his Jewish cloak and all because he used whatever belongs to him (i.e. his own money) so that he may profit. He further accuses Antonio for having spat on his beard and kicked him as he would a bastard dog from his doorway.
http://www.enotes.com/homework-help/merchant-venice-antonio-response-shylock-563640



At the same time, Jehan Ghir vented his anger against Khan Azem, father-in-law of the prince, on account of this latter. After confiscating all his effects, he ordered him to be brought before him, cloathed in a disgraceful manner, and all the Omras to spit on his beard.
The Modern Part of an Universal History: From the Earliest Account of Time, Volume 6, S. Richardson et al., 1759



...but added, that he would permit the ambassador to spit on his beard (the greatest affront which can be done to a Persian) if he did not get plenty of every thing at Derbent.

Voyages and travels through the Russian empire, Tartary, and part of the kingdom of Persia, John Cook, 1770



Reinforcing this false portrayal was the Israelite belief that the beard was the symbol of masculine dignity and worth. It was shared cross-cultural knowledge that no Israelite male in his right mind would ever spit on his beard*.

*See Reed, "Beard," 368. Compare 2 Samuel 10:4-5, and contrast Nelson, First and Second Kings, 17.
God's People on the Move: Biblical and Global Perspectives on Migration and Mission, VanThang Nguyen, John M. Prior
http://www.wheaton.edu/~/media/File...age/Articles/IMMIGRATION in Samuel IAMS 8.pdf




493. Spit on his beard and fye on his face


A Collection of Proverbs And Proverbial Phrases, in the Persian and Hindoostanee Languages, Volumes 1-2, edited by Thomas Roebuck, Horace Hayman Wilson, 1824
 

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Διαβάζοντας το "φτύνω στα γένια σου", η αρχική μου εντύπωση είναι ότι όντως πρόκειται για προσβολή, αλλά μόνο εκ της χρήσης της λέξης "φτύνω", όχι ειδικά στα γένια. Εμείς λέμε συνήθως "φτύνω κάποιον κατάμουτρα".
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Επομένως, τι λέτε; Τη θέλει τη ΣτΜ του για το ελληνικό αναγνωστικό κοινό ή όχι;
 

nickel

Administrator
Staff member
Τη θέλει τη σημείωση. Ο βιαστικός αναγνώστης θα εικάσει ότι υπάρχει αντίθεση ανάμεσα στη θεία έμπνευση που επικαλείται ο συγγραφέας και την απότομη προσγείωση που του κάνει ο ποιητής, αλλά ίσως δεν θα σκεφτεί αμέσως ότι το φτύσιμο στα γένια είναι τόσο μεγάλη προσβολή τη στιγμή που ο άλλος δεν είχε πρόβλημα να μιλήσει για φτύσιμο στο στόμα.
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Το φτύσιμο στο στόμα παραπέμπει βέβαια σε άλλες παραβολές και θαύματα για βωβούς που μίλησαν κλπ.
 
Συμφωνώ ότι καλό είναι να μπει ΣτΜ, γιατί κάθε νουνεχής θα προτιμούσε να τον φτύσουν στα γένια παρά στο στόμα. Σημειώνω πάντως ότι το φτύσιμο (ή "φτύξιμο") το έχω ακούσει από παλιούς με σημασία αποτροπαϊκή ή ευχετική σε πολλές διαφορετικές περιστάσεις και συμφραζόμενα, όπως βέβαια διασώζεται ακόμα στο "φτου να μη βασκαθεί", "φτύνω τον κόρφο μου" κτλ.

Το φτύσιμο πάνω στον άλλον είναι πάντα προσβλητικό ό,τι κι αν φτύνουμε. Αλλά τώρα που έμαθα την ιδιαίτερη βαρύτητα του φτυσίματος στα γένια προειδοποιώ: όποιος με φτύσει στα γένια θα δει τα ραδίκια ανάποδα. Όχι, παίζουμε!
 

Earion

Moderator
Staff member
Το ΣτΜ χρειάζεται, αλλά όχι για το φτύσιμο στα γένια («να φτύσω πάνω, φτυώ τα μουστάκια μου, να φτύσω κάτω, φτυώ τα γένια μου» λένε στο δικό μου οικογενειακό περιβάλλον), που είναι, νομίζω γνωστή πρόκληση, ή τουλάχιστον αναγνωρίζεται εύκολα. Ο Έλληνας αναγνώστης θα το χρειαστεί για το φτύσιμο στο στόμα. Όντως ο Προφήτης είχε γερές επιδόσεις στην ευεργετική χρήση του σάλιου του, και σε αυτό ξεπερνούσε τον Κύριό μας. Αλλά εμένα μου έφερε στο νου τον Απόλλωνα που, για να καταραστεί την Κασσάνδρα (με την πασίγνωστη κατάρα), την έφτυσε στο στόμα. Η πλήρης εξήγηση του μύθου είναι η εξής: Ο θεός εμφύσησε στην Κασσάνδρα την ανάσα του, και μ’ αυτό της έδωσε το προφητικό χάρισμα (με τον ίδιο τρόπο που εμφύσησαν οι Ελοχίμ «πνοήν ζωής» στον Αδάμ). Όταν θέλησε να αναιρέσει το δώρο του, δεν ήταν μπορετό, γιατί οι θεοί δεν κάνει να ανακαλούν τις πράξεις τους. Γι’ αυτό της ζήτησε να τον φιλήσει και στη διάρκεια του φιλιού την έφτυσε στο στόμα, δίνοντάς της και την κατάρα του.
 
Top