Themis†
¥
Υπάρχουν μερικές χρήσεις που μου προκαλούν ανεξέλεγκτο εκνευρισμό. Μια τέτοια είναι η ευρύτατη χρήση του επιρρήματος "συγκεκριμένα" για να μεταφραστούν π.χ. τα αγγλικά in particular και notably ή τα γαλλικά en particulier και notamment. Δεν έχω αυτή τη στιγμή την πρόταση που συνάντησα σε μια χθεσινή αναθεώρηση, αλλά ήταν του είδους:
- Συνάντησα πολλούς συναδέλφους μου, συγκεκριμένα τον Γιάννη και τον Γιώργο
- Ο Χ αναφέρθηκε στους κλάδους της βιομηχανίας μας, συγκεκριμένα στην υφαντουργία
- Τα θηλαστικά, συγκεκριμένα ο άνθρωπος, έχουν το Α χαρακτηριστικό.
Εγώ ήξερα ότι τα ξένα επιρρήμματα ή επιρρηματικές εκφράσεις δεν υπονοούν εξαντλητική απαρίθμηση, έστω κι αν δεν την αποκλείουν κατ' ανάγκη. Αντίθετα, σε τέτοιου είδους σχήματα το "συγκεκριμένα" προσδιορίζει πληρέστερα και ακριβέστερα αυτό που προηγείται, δεν μπορεί να αναφέρεται μόνο σε ένα μέρος του. Στο πρώτο παράδειγμα θα το δεχόμουν αν είχα συναντήσει δύο συναδέλφους, αλλά τώρα θα έβαζα π.χ. "και μάλιστα". Στο δεύτερο παράδειγμα θα το δεχόμουν αν ο Χ είχε αναφερθεί σε έναν μόνο κλάδο, αλλά τώρα θα έβαζα π.χ. "και ειδικότερα" ή έστω "και πιο συγκεκριμένα" (= αναφέρθηκε στους κλάδους της βιομηχανίας γενικά και στην υφαντουργία με πιο συγκεκριμένο τρόπο). Στο τρίτο παράδειγμα θα το δεχόμουν αν ο άνθρωπος ήταν η μοναδική (ήτοι ανάδελφη) ταξινομική υποκατηγορία των θηλαστικών, αλλά τώρα θα έβαζα π.χ. "και κυρίως" ή "και ιδιαίτερα". Έχω μάλιστα την εντύπωση ότι, αν χρησιμοποιούσαν τη μορφή "και συγκεκριμένα", δεν θα με ξένιζε τόσο, γιατί αυτή τουλάχιστον είναι κοινή στον προφορικό λόγο.
Αλλά το πρόβλημα δεν είναι, δυστυχώς, μόνο στη μετάφραση. Εδώ και κάμποσα χρόνια βλέπω να πολλαπλασιάζεται ραγδαία και λερναία η χρήση αυτή σε πρωτότυπο ελληνικό γραπτό λόγο. Εγώ θεωρώ ότι δυναμιτίζει ό,τι μας έχει απομείνει από έναν μίνιμουμ πυρήνα "κοινής" (αριστοτελικής, καρτεσιανής...) λογικής, αλλά μπορεί βέβαια να είμαι κολλημένος στα παλιά, συντηρητικός, γερο-ξεκούτης κτλ.
Στο θέμα αυτό δεν φαίνεται να βοηθάνε τα λεξικά. Θα παρακαλούσα τους αγαπητούς συλλεξιλόγους να μου πουν πώς βλέπουν να χρησιμοποιείται αυτό το ξεκούδουνο "συγκεκριμένα" και πώς το αντιλαμβάνονται οι ίδιοι.
Προειδοποιώ τον Ζαζ να μη μου ξεθάψει νήμα όπου έχουμε ξανασυζητήσει το θέμα. Αυτή τη φορά έκανα αναζήτηση στη Λεξιλογία πριν ανοίξω το νήμα.
- Συνάντησα πολλούς συναδέλφους μου, συγκεκριμένα τον Γιάννη και τον Γιώργο
- Ο Χ αναφέρθηκε στους κλάδους της βιομηχανίας μας, συγκεκριμένα στην υφαντουργία
- Τα θηλαστικά, συγκεκριμένα ο άνθρωπος, έχουν το Α χαρακτηριστικό.
Εγώ ήξερα ότι τα ξένα επιρρήμματα ή επιρρηματικές εκφράσεις δεν υπονοούν εξαντλητική απαρίθμηση, έστω κι αν δεν την αποκλείουν κατ' ανάγκη. Αντίθετα, σε τέτοιου είδους σχήματα το "συγκεκριμένα" προσδιορίζει πληρέστερα και ακριβέστερα αυτό που προηγείται, δεν μπορεί να αναφέρεται μόνο σε ένα μέρος του. Στο πρώτο παράδειγμα θα το δεχόμουν αν είχα συναντήσει δύο συναδέλφους, αλλά τώρα θα έβαζα π.χ. "και μάλιστα". Στο δεύτερο παράδειγμα θα το δεχόμουν αν ο Χ είχε αναφερθεί σε έναν μόνο κλάδο, αλλά τώρα θα έβαζα π.χ. "και ειδικότερα" ή έστω "και πιο συγκεκριμένα" (= αναφέρθηκε στους κλάδους της βιομηχανίας γενικά και στην υφαντουργία με πιο συγκεκριμένο τρόπο). Στο τρίτο παράδειγμα θα το δεχόμουν αν ο άνθρωπος ήταν η μοναδική (ήτοι ανάδελφη) ταξινομική υποκατηγορία των θηλαστικών, αλλά τώρα θα έβαζα π.χ. "και κυρίως" ή "και ιδιαίτερα". Έχω μάλιστα την εντύπωση ότι, αν χρησιμοποιούσαν τη μορφή "και συγκεκριμένα", δεν θα με ξένιζε τόσο, γιατί αυτή τουλάχιστον είναι κοινή στον προφορικό λόγο.
Αλλά το πρόβλημα δεν είναι, δυστυχώς, μόνο στη μετάφραση. Εδώ και κάμποσα χρόνια βλέπω να πολλαπλασιάζεται ραγδαία και λερναία η χρήση αυτή σε πρωτότυπο ελληνικό γραπτό λόγο. Εγώ θεωρώ ότι δυναμιτίζει ό,τι μας έχει απομείνει από έναν μίνιμουμ πυρήνα "κοινής" (αριστοτελικής, καρτεσιανής...) λογικής, αλλά μπορεί βέβαια να είμαι κολλημένος στα παλιά, συντηρητικός, γερο-ξεκούτης κτλ.
Στο θέμα αυτό δεν φαίνεται να βοηθάνε τα λεξικά. Θα παρακαλούσα τους αγαπητούς συλλεξιλόγους να μου πουν πώς βλέπουν να χρησιμοποιείται αυτό το ξεκούδουνο "συγκεκριμένα" και πώς το αντιλαμβάνονται οι ίδιοι.
Προειδοποιώ τον Ζαζ να μη μου ξεθάψει νήμα όπου έχουμε ξανασυζητήσει το θέμα. Αυτή τη φορά έκανα αναζήτηση στη Λεξιλογία πριν ανοίξω το νήμα.