ρομβία, λατέρνα, βιέλλα

[Theseus]

Έχω ψάξει για τον τεχνικόν όρος στα ελληνικά για το Χάρντι Γκάρντι. Δεν είναι λατέρνα που είναι έτσι:



Τουναντίον, το Χάρντι Γκάρντι έτσι μοιάζει:



Νόμιζα ότι οι συμφορουμίστες μπορεί να ενδιαφέρονταν για αυτό το άρθρο σχετικά με το θέμα αυτό:-

http://www.eleto.gr/download/Conferences/5th Conference/5th_12-30-Lerch-Kalavrytinou Paper.pdf.

Tropes and modes: terminological problems in Modern Greek in historical musicology
Irmgard Lerch-Kalavrytinos

"A special case which is worth mentioning is the hurdy-gurdy, a chordophone of medieval origin in which a wheel underneath the strings, turned by means of a handle, plays the role of the bow. Its many names in different languages (fr. vielle a roue, chifonie, ger. Drehleier, Radleier, it. lyra tedescsa, ghironda, sambuca, rotate, lat. symphonia, and, for its bigger version, organistrum) are rendered in Greek like this: βιέλλα (Nef), βιέλλα με ρόδα / σιφονί (Dufourcq), βιέλλα με χερούλι / βιέλλα με τροχό / σιφονία (Vuillermoz), βιέλα με ρόδα / οργανίστρο (Headington), οργανίστρο (Γιάννου), βιέλλα με τροχό / οργανίστρο (Michels)."

 

[Neikos]

Θησέα, νομίζω πως το χάρντι γκάρντι στα ελληνικά λέγεται συνήθως βιέλα με μανιβέλα, αλλά και βιολί με τροχό. Ίσως χρησιμοποιούνται και τα άλλα ονόματα που αναφέρεις. Δεν είναι δημοφιλές όργανο στην Ελλάδα, οπότε δύσκολα θα συναντήσεις κάποιο από αυτά θα ονόματα ούτως η άλλως. Το οργάνιστρο είναι μάλλον o πρόγονος του χάρντι γκάρντι.
Επίσης, το όργανο στην πρώτη φωτό νομίζω πως είναι ρομβία και όχι λατέρνα, αν και είναι συγγενή όργανα.

 

[Earion]

βιέλα με μανιβέλα και οργάνιστρο (προοσοχή, τονίζεται στην παραλήγουσα).

 

[Theseus]

Γεια σου, Νείκο, Με χαρά ξαναδέχομαι τη συνεισφορά σου. Μου είναι δύσκολο να λύσω τη διαφορά μεταξύ της ρομβίας και της λατέρνας. Αυτό το άρθρο βρήκα πολύ χρήσιμο: http://ti-einai.gr/romvia/ και αυτό: http://ti-einai.gr/laterna/. Αλλά, ως παντά, σ' ευχαριστώ για τη βοήθεια σου, ειδικά για και τους άλλους όρους 'βιέλα με μανιβέλα' και βιολί με τροχό. :)

 

[Neikos]

Μάλλον προπαραλήγουσα εννοεί ο Earion.

Δεν είμαι καθόλου σίγουρος για τη διαφορά λατέρνας και ρομβίας, Θησέα. Έχω την εντύπωση πως ρομβίες λέγονταν τα αυτόματα όργανα από τα οποία προέκυψε η δική μας λατέρνα, ίσως αυτό που λένε στα αγγλικά barrel piano ή κάποια παραλλαγή. Για να φτιάξουν τη λατέρνα που κουβαλούσαν στους ώμους οι λατερνατζήδες αφαίρεσαν την μεταλλική βάση που είχε η προηγούμενη εκδοχή του οργάνου για να γίνει πολύ πιο ελαφρύ, και έκαναν και εσωτερικές αλλαγές, μείωσαν μάλλον το εύρος των οκτάβων, πιθανόν για τον ίδιο λόγο. Από 50 χορδές έγιναν 35 ίσως, αν και υπάρχουν μικρές και μεγάλες λατέρνες. Χωρίς το μεταλλικό πλαίσιο όμως το όργανο ξεκουρδιζόταν εύκολα, γι' αυτό καταλήξαμε σε φράσεις όπως "πάει σαν ξεκούρντιστη λατέρνα" . Την ρομβία δεν την κουβαλούσαν στην πλάτη νομίζω, ήταν βαριά και μεγαλύτερη σε μέγεθος. Ίσως όμως να χρησιμοποιούσαν τα ονόματα λατέρνα και ρομβία για όλες τις παραλλαγές του οργάνου. Τέλος πάντων, καλύτερα μην τα παίρνεις και πολύ τις μετρητοίς όλα αυτά, δεν το κατέχω καλά το θέμα.
Πολύ θα ήθελα πάντως να διαβάσω κάποιο βιβλίο για την ιστορία των αυτόματων μουσικών οργάνων, αν κάποιος συμφορουμίτης γνωρίζει κανένα ας μας το πει.
Σαλόμ.

 

[drsiebenmal]

:)
Όπου βλέπεις το τσέμπαλο στον κατάλογο των χορδόφωνων (εδώ χαμογελάς λίγο με τον συνειρμό), κοιτάζεις και τις ελληνικές ονομασίες, ιδίως την πρώτη (γιατί το κλειδοκύμβαλο το ξέρεις...), το μάτι διαβάζει όπως είναι συνηθισμένο να διαβάζει (πρώτο συνθετικό από αρχή) και, επηρεασμένος ίσως κι από τον προηγούμενο συνειρμό, προσπαθείς να καταλάβεις τι ακριβώς διαβάζεις...