πλαίσιο αναφοράς

[skol]

Βρήκα σε ένα βιβλίο το "reference frame", σε συμφραζόμενα φυσικής, να αποδίδεται ως "πλαίσιο αναφοράς". Με ξένισε πολύ, όχι μόνο γιατί η καθιερωμένη απόδοση είναι "σύστημα (συντεταγμένων) αναφοράς", αλλά νομίζω επίσης και γιατί το "πλαίσιο αναφοράς" είναι μια παγιωμένη και αρκετά διαδεδομένη φράση εκτός φυσικής. Πρέπει δε να έχει ενδιαφέρουσα ιστορία.

Με λίγο ψάξιμο κατέληξα ότι το πλαίσιο αναφοράς πρέπει να είναι όντως μεταφραστικό δάνειο του reference frame, το οποίο reference frame γεννήθηκε μεν μέσα από τις φυσικές θεωρίες του τέλους του 19ου αιώνα αλλά μετά την επιτυχία της θεωρίας της σχετικότητας έγινε πολύ δημοφιλής φράση και άρχισε να χρησιμοποιείται και εκτός φυσικής. Από αυτές τις χρήσεις πρέπει να πήραμε εμείς τη φράση, ενώ στη φυσική ακολουθήσαμε την γαλλική ή την γερμανική ορολογία.
(Διευκρινίζω ότι όλα αυτά είναι απλώς υποθέσεις και τα θέτω προς συζήτηση, δεν έκανα καμιά σοβαρή έρευνα.)

 

[nickel]

Καλημέρα. Για τη φυσική δεν ξέρω να σου πω και οι αναφορές του OED για το frame of reference και το reference frame δεν πάνε νωρίτερα από το 1921.

Under frame:

(ii) fig. and transf. (Always as frame of reference.) A set of standards, beliefs, or assumptions governing perceptual or logical evaluation or social behaviour.

1924 Sci. Amer. Dec. 401/1 This is the mind's ‘frame of reference’ for the facts of the outer world.
1933 G. B. Shaw Polit. Madhouse Amer. 16 If I may borrow an expression from my friend Professor Archibald Henderson, who is a mathematician, he had no frame of reference. He had no scientific postulates of any kind. He was in the air.
1936 M. Sherif Psychol. Soc. Norms ii. 9 We shall give concrete examples to illustrate the existence of norms or frames of reference which are different from those that are taken by western civilization to be as ‘natural’ as air or water.
1949 Koestler Insight & Outlook xxvii. 366 In each pair two universes clash, two self-contained frames of reference, two hierarchies of values intersect.
1957 V. G. Childe Dawn Europ. Civilization (ed. 6) x. 176 But his [sc. Montelius's] disciples and imitators have clumsily extended his system beyond the regions for which it was devised and have used it as a frame of reference into which cultural phenomena in Central Europe, South Russia, and even Turkestan must be fitted!
1958 Listener 6 Nov. 724/1 There is as yet no assured frame of reference for comparisons between the scrolls and the New Testament.
1967 A. Arent Gravedigger's Funeral xii. 192 That was the thing about Jenny. Her frame of reference. She was solid.​

Under reference:

1921 J. M. Bird Relativity & Gravitation ii. 36 (heading) The reference frame for space.
1940 C. S. Sherrington Man on his Nature ii. 62 There was as yet no reference-frame of natural law, of chemistry or physics, by help of which to orientate the natural fact.
1970 Nature 17 Oct. 272/2 In deriving the equations of the electromagnetic field in a rotating reference frame, Schiff used the explicit transformation to rotating co-ordinates.​

 

[skol]

Καλημέρα.

Έχει και για τη φυσική το OED

c. Physics. = frame of reference n. 1. Cf. reference frame n.
laboratory, rest, time frame, etc.: see the first element.

1884 Proc. Royal Soc. Edinb. 12 570 Any arrangement whatever of points, lines, or planes, changeless in mutual configuration, will, for present purposes, be named as a reference frame, or briefly as a frame.
1897 A. E. H. Love Theoret. Mech. xiii. 360 ‘Acceleration’, and by consequence ‘force’, have no meaning except as dependent on a frame; ‘acceleration’ means ‘acceleration relative to a frame’, and similarly with force.
1928 A. S. Eddington Nature Physical World iii. 61 The particular frame in which we are relatively at rest has a symmetry with respect to us which other frames do not possess.
2006 W. Rindler Relativity (ed. 2) vii. 156 The pressure p is also invariant from frame to frame.
​

Άλλα και το etymonline

Frame of reference is 1897, from mechanics and graphing; the figurative sense is attested from 1924.
​