περιστραμμένο;
- Thread starter Eudokia
- Start date
Δοκιμότατη. Εφόσον υπάρχει ρητά και σε παράδειγμα του στρέφω στο ΛΚΝ, μη φοβάσαι τίποτα. :)
Το παράδειγμα: στρέφω [stréfo] -ομαι Ρ4 παθ. αόρ. στράφηκα, απαρέμφ. στραφεί, μππ. στραμμένος : 1.γυρίζω, μετακινώ [....] || (παθ.) έχω, παίρνω ορισμένη κατεύθυνση: Tα δωμάτια είναι στραμμένα προς τη θάλασσα.
Το παράδειγμα: στρέφω [stréfo] -ομαι Ρ4 παθ. αόρ. στράφηκα, απαρέμφ. στραφεί, μππ. στραμμένος : 1.γυρίζω, μετακινώ [....] || (παθ.) έχω, παίρνω ορισμένη κατεύθυνση: Tα δωμάτια είναι στραμμένα προς τη θάλασσα.
LOL. Στο περιστρέφω όμως το ΛΚΝ κάνει την πάπια και δεν δίνει παθητική μετοχή, ενώ το ΛΝΕΓ έχει το καθαρευουσιάνικο περιεστραμμένος. Το Λεξισκόπιο έχει μόνο τον τύπο της δημοτικής, περιστραμμένος, και η lexigram και τους δύο: ο περιστραμμένος - ο περιεστραμμένος (λόγ.). Μπαξές!
διεστραμμένη περίπτωση! :)
Να διαγράψω το όλο αυτοπεποίθηση Δοκιμότατη από το #2, τότε. Τι λέτε; Να το κάνω «Δοκιμότατη υπό όρους και προϋποθέσεις»;
Αχ αυτές οι μικρές ήττες της δημοτικής. Πες το περιστραμμένο. Να, το λέει κι ο Φραγκόπουλος, παλιό μέλος της ΕΛΕΤΟ (που τα λέει όλα με αύξηση...).
Η περιστραμμένη και «διεστραμμένη» ταινία
Δεν μπορούμε να βγάλουμε συμπέρασμα από το στραμμένος. Αλλιώς κλίνονται και σχηματίζονται τα απλά ρήματα και αλλιώς τα σύνθετα. Συνήθως τα απλά έχουν εξελιχθεί περισσότερο προς τη δημοτική ενώ τα σύνθετα αρχαΐζουν:
πέφτω - συμπίπτω, εκπίπτω κλπ.
τάζω - συντάσσω, προτάσσω (αν και προστάζω, διατάζω - δεν είναι απόλυτος ο κανόνας!)
δίνω - διαδίδω, εκδίδω, ενδίδω κλπ.
στέλνω - συστέλλω, διαστέλλω
...και πλείστα άλλα. Εφόσον υπάρχει μετοχή παθ. πρκ., αλλιώς σχηματίζεται στο απλό ρήμα και αλλιώς στο σύνθετο: στο σύνθετο είναι όπως στ' αρχαία, με αναδιπλασιασμό.
Το λαϊκότερο, δημοτικότερο σύνθετο του στρέφω είναι, θα έλεγα, το καταστρέφω. Από αυτό ίσως μπορούμε να οδηγηθούμε. Λέμε λοιπόν κατεστραμμένος. Καταστραμμένος δεν μπορώ να πω ότι μου ακούγεται πολύ φριχτό, αλλά ούτε παίρνω και όρκο ότι λέγεται. (Και το επιστρέφω είναι μια χαρά δημοτικό και λαϊκό αλλά μετοχή δεν πολυέχει, άρα δε μας βοηθάει.)
Άρα θα πρέπει να πούμε και περιεστραμμένος.
Μια άλλη λογική λέει ότι αν αφαιρέσουμε τον αρχαΐζοντα αναδιπλασιασμό, θα πρέπει για λόγους συνέπειας να αφαιρέσουμε και την εξίσου αρχαΐζουσα μετάπτωση του -ε- (στρέφω) σε -α- (εστραμμένος). Δηλαδή ή να δημοτικίζουμε πλήρως ή να αρχαΐζουμε πλήρως, όχι όμως μισό έτσι και μισό αλλιώς. Εκεί προφανώς στηρίζεται και το διαστρεμμένος που αναφέρει ο Σαραντ: ο Λαπαθιώτης και ο Σεφέρης θα αποφάσισαν ότι αν δημοτικίζουμε δημοτικίζουμε φουλ. Έλα όμως που το απλό και δημοτικό στρέφω κάνει μετοχή στραμμένος και όχι στρεμμένος;
Άρα θα πρέπει να πούμε περιστραμμένος.
Διαλέγετε και παίρνετε. Προσωπικά θεωρώ ότι το ρήμα περιστρέφω είναι λόγιο και πρέπει να αρχαΐζει. Θα έλεγα λοιπόν περιεστραμμένος. Και φυσικά υπάρχει πάντα και η γόρδια λύση της περίφρασης (να το πείτε περιπεφρασμένα).
πέφτω - συμπίπτω, εκπίπτω κλπ.
τάζω - συντάσσω, προτάσσω (αν και προστάζω, διατάζω - δεν είναι απόλυτος ο κανόνας!)
δίνω - διαδίδω, εκδίδω, ενδίδω κλπ.
στέλνω - συστέλλω, διαστέλλω
...και πλείστα άλλα. Εφόσον υπάρχει μετοχή παθ. πρκ., αλλιώς σχηματίζεται στο απλό ρήμα και αλλιώς στο σύνθετο: στο σύνθετο είναι όπως στ' αρχαία, με αναδιπλασιασμό.
Το λαϊκότερο, δημοτικότερο σύνθετο του στρέφω είναι, θα έλεγα, το καταστρέφω. Από αυτό ίσως μπορούμε να οδηγηθούμε. Λέμε λοιπόν κατεστραμμένος. Καταστραμμένος δεν μπορώ να πω ότι μου ακούγεται πολύ φριχτό, αλλά ούτε παίρνω και όρκο ότι λέγεται. (Και το επιστρέφω είναι μια χαρά δημοτικό και λαϊκό αλλά μετοχή δεν πολυέχει, άρα δε μας βοηθάει.)
Άρα θα πρέπει να πούμε και περιεστραμμένος.
Μια άλλη λογική λέει ότι αν αφαιρέσουμε τον αρχαΐζοντα αναδιπλασιασμό, θα πρέπει για λόγους συνέπειας να αφαιρέσουμε και την εξίσου αρχαΐζουσα μετάπτωση του -ε- (στρέφω) σε -α- (εστραμμένος). Δηλαδή ή να δημοτικίζουμε πλήρως ή να αρχαΐζουμε πλήρως, όχι όμως μισό έτσι και μισό αλλιώς. Εκεί προφανώς στηρίζεται και το διαστρεμμένος που αναφέρει ο Σαραντ: ο Λαπαθιώτης και ο Σεφέρης θα αποφάσισαν ότι αν δημοτικίζουμε δημοτικίζουμε φουλ. Έλα όμως που το απλό και δημοτικό στρέφω κάνει μετοχή στραμμένος και όχι στρεμμένος;
Άρα θα πρέπει να πούμε περιστραμμένος.
Διαλέγετε και παίρνετε. Προσωπικά θεωρώ ότι το ρήμα περιστρέφω είναι λόγιο και πρέπει να αρχαΐζει. Θα έλεγα λοιπόν περιεστραμμένος. Και φυσικά υπάρχει πάντα και η γόρδια λύση της περίφρασης (να το πείτε περιπεφρασμένα).
Ανήκει στις περιπτώσεις που η γλώσσα βρίσκεται σε ένα ενδιάμεσο στάδιο και ίσως μπορούμε να προβλέψουμε ποιο θα είναι επόμενο.
Δες και άλλους τύπους: κατέστρεψες και κατάστρεψες, αλλά περιέστρεψες (και 9 περίστρεψες, άντε 10 τώρα). Εγώ κάνω πλάκα με το μεταφράζω: τις μισές φορές γράφω μετέφρασα και τις άλλες μισές μετάφρασα.
Όπως λες, το όλο ύφος του γραφτού σου μπορεί να σε πάει προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση. «Πρέπει» υπογραμμισμένα (και όχι υπογεγραμμένα) δεν έχει εδώ.
Δες και άλλους τύπους: κατέστρεψες και κατάστρεψες, αλλά περιέστρεψες (και 9 περίστρεψες, άντε 10 τώρα). Εγώ κάνω πλάκα με το μεταφράζω: τις μισές φορές γράφω μετέφρασα και τις άλλες μισές μετάφρασα.
Όπως λες, το όλο ύφος του γραφτού σου μπορεί να σε πάει προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση. «Πρέπει» υπογραμμισμένα (και όχι υπογεγραμμένα) δεν έχει εδώ.
sarant
¥
Το καταστραμμένος το χρησιμοποιούν κατά κόρον οι αρχαιολόγοι. Το βρίσκω και στον Ρόδη Ρούφο. Και στον Τσιτσάνη.
Το καταστρεμμένος στη Λιλίκα Νάκου, στη Μαρία Ιορδανίδου, στη Λιλή Ζωγράφου, στον Καζαντζάκη φυσικά, και πάλι στον Σεφέρη, στον Καρκαβίτσα. Εμένα μού φτάνουν. Προφανώς το ομαλότερο είναι το "καταστρεμμένος", αγνοώντας το αρχαίο ρήμα και την κλίση του εντελώς. Αδημονώ να βρω ευκαιρία να το χρησιμοποιήσω. Περικλή, σ' ευχαριστώ.
Το καταστρεμμένος στη Λιλίκα Νάκου, στη Μαρία Ιορδανίδου, στη Λιλή Ζωγράφου, στον Καζαντζάκη φυσικά, και πάλι στον Σεφέρη, στον Καρκαβίτσα. Εμένα μού φτάνουν. Προφανώς το ομαλότερο είναι το "καταστρεμμένος", αγνοώντας το αρχαίο ρήμα και την κλίση του εντελώς. Αδημονώ να βρω ευκαιρία να το χρησιμοποιήσω. Περικλή, σ' ευχαριστώ.
Προφανώς εκφράζετε τη φυσική τάση της γλώσσας, η οποία είναι προς το να λέμε τελικά μόνο μετάφρασα.
Έλα όμως που εγώ λέω (και όποτε με παίρνει γράφω κιόλας) ακόμη και απήντησα, παρήλασα, διήνυσα; Ακόμη και σε καβγάδες, το «μα σου απήντησα, τι με ξαναρωτάς» είναι κλασικό μου. Δε συζητάμε για τα επέστρεψα, παρέλαβα, συνέκρινα, διέπραξα κλπ.. Ενίοτε λέω ακόμη και εφύρανε, εχάρηκα, πού ευρέθης, πού εχάθης (αυτά όχι από αρχαϊσμό αλλά από επίδραση των 12νησιακών ιδιωμάτων στα οποία έχω εκτεθεί έντονα, και τα οποία αποτελούν πολλές φορές την αυθόρμητη -πλέον- επιλογή μου προκειμένου για συναισθηματικά φορτισμένο λόγο).
Δε θα διεκδικήσω να μείνει η γλώσσα πίσω: αλλού έχω επιχειρηματολογήσει θερμά υπέρ διάφορων νεωτερισμών, ακόμη και υπέρ των γκρήνγκλις. Όσο όμως κάποιοι αρχαΐζοντες τύποι παραμένουν κάπως ζωντανοί, είμαι από εκείνους που θα τους προτιμήσουν. Και εδώ (αντίθετα απ' ό,τι εκεί) το εννοώ καθαρώς αισθητικά και υποκειμενικά.
_________________________
Νίκο, παρακαλώ. Το αντίθετο υποστήριζα, αλλά δεν πειράζει!
