οριστικό άρθρο + συγκριτικός = υπερθετικός

[Themis†]

Αυτό εξακολουθεί να ισχύει στα ελληνικά. Πρόκειται για τον λεγόμενο σχετικό υπερθετικό, που σύμφωνα με την τωρινή σχολική γραμματική «σχηματίζεται όπως και ο συγκριτικός βαθμός με την προσθήκη του άρθρου, π.χ. Σήμερα θα παρουσιαστούν τα πιο σημαντικά γεγονότα της χρονιάς που πέρασε. Έζησε την ωραιότερη ημέρα της ζωής του».

Ένα λάθος που συναντάω ολοένα συχνότερα στις διορθώσεις μεταφράσεων είναι η χρησιμοποίηση του σχετικού υπερθετικού αντί του συγκριτικού βαθμού των επιθέτων. Όταν επιδιώκεται increased efficiency, είναι ασφαλώς λάθος να αποδίδεται ως «η μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα». Παρόμοια, όταν ζητούν more information, δεν «ζητούν την καλύτερη πληροφόρηση». Το λάθος αυτό το συναντάω πολύ συχνά και σε δημοσιογραφικά ή ιντερνετικά κείμενα, σε σημείο που αναρωτήθηκα μήπως έχει διαβρωθεί η διάκριση. Όμως δεν το συναντάω καθόλου σε ζωντανό προφορικό λόγο.

Οι πρακτικές λύσεις που εφαρμόζω σε περίπτωση αδόκιμου υπερθετικού αντί του συγκριτικού είναι οι ακόλουθες (κατά σειρά συχνότητας):
- παράλειψη του οριστικού άρθρου, αν είναι δυνατόν («επιδιώκει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα / πληρέστερη πληροφόρηση»)
- χρήση ουσιαστικού («επιδιώκει την αύξηση της αποτελεσματικότητας / τη βελτίωση της πληροφόρησης»)
- ρηματική έκφραση («επιδιώκει να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα / να βελτιωθεί η πληροφόρηση»)
- σχετικοποίηση με χρήση παθητικής μετοχής («αναγνωρίζει την αυξημένη αποτελεσματικότητα / τη βελτιωμένη πληροφόρηση»)
- αντικατάσταση του οριστικού άρθρου με αόριστο («επιδιώκει μια πιο σύγχρονη οργάνωση / μια πληρέστερη πληροφόρηση»).

Θα με ενδιέφεραν οι εντυπώσεις σας για τη χρήση που με προβληματίζει: πόσο συχνά τη συναντάτε και αν νομίζετε ότι επεκτείνεται.

 

[nickel]

Καλημέρα, Ομολογώ ότι δεν είναι φαινόμενο που με έχει ενοχλήσει, δεν είναι κάτι που βλέπω να συμβαίνει όλο και πιο συχνά, αλλά ίσως να μην είναι σωστά υψωμένες οι κεραίες μου ή προς τη σωστή κατεύθυνση. Τα παραδείγματα που δίνεις στην παράγραφο 2 δεν δείχνουν να έχουμε κάποιον αγγλισμό· κάθε άλλο. Περισσότερο σαν μαρκετινίστικη υπερβολή ακούγεται, ή λάθος κατάλαβα;

 

[Themis†]

Τα παραδείγματα που ανέφερα είναι πραγματικά, είναι τα δύο τελευταία που συνάντησα σε κείμενα που διόρθωνα - και μάλιστα "η καλύτερη πληροφόρηση" προέρχεται από καλό μεταφραστή. Τα κράτησα επειδή δείχνουν πολύ καθαρά αυτό που παρατήρησες κι εσύ: ότι δεν πρόκειται για αγγλισμό αλλά για πρωτογενώς ελληνικό φάουλ. Σε άλλες περιπτώσεις έχω συναντήσει και το αγγλικό αόριστο άρθρο+συγκριτικός+ουσιαστικό να αποδίδεται (ενίοτε) με οριστικό άρθρο. Εκεί μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο μεταφραστής παρασύρεται από το πρωτότυπό του να βάλει ένα αχρείαστο άρθρο και έπειτα, μια που δεν του καλοπάει το αόριστο, βάζει το οριστικό. Αλλά η περίπτωση των παραδειγμάτων που ανέφερα με ξεπερνάει εντελώς. Ανεξιχνίαστη για μένα η έμπνευσή τους. Τέλος πάντων, θα χαρώ αν προκύψει ότι είμαι ο μόνος που ενοχλείται και ότι επομένως το φαινόμενο αυτό δεν έχει τη διάδοση που φοβάμαι.

 

[Earion]

Ξεφεύγω μια ιδέα από το θέμα για να επισημάνω κάτι. Θεωρώ δείγμα απροσεξίας (όχι ακριβώς αμαρτία) όταν ο μεταφραστής αποδίδει δουλικά τον αγγλικό περιφραστικό συγκριτικό (more + adj./adv.) με περιφραστικό συγκριτικό και στα ελληνικά (πιο + επίθ./επίρρ.), σαν να μην υπήρχε ο μονολεκτικός συγκριτικός με κατάληξη σε -τερος. Δηλαδή more general = πιο γενικός, αλλά και γενικότερος, more fully = πιο πλήρως, αλλά και πληρέστερα.

Αφού έχουμε στα ελληνικά τη δυνατότητα για ποικιλία, ας την εκμεταλλευόμαστε. Και κάνει και το ύφος πιο λακωνικό. Συγγνώμη, λακωνικότερο.

 

[bernardina]

Εδώ διυλίζουμε τον κώνωπα των παραθετικών;
Τότε να προσθέσω κι εγώ το... τσιμπηματάκι μου για τη σύνταξη indefinite article + superlative + noun, μια πολύ συνηθισμένη χρήση, που αντιβαίνει τον αυστηρό γραμματικό κανόνα ο οποίος θέλει τον υπερθετικό με οριστικό άρθρο, με στόχο να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στο ουσιαστικό. Παράδειγμα: it was a most exciting performance δεν σημαίνει ήταν η πιο συναρπαστική παράσταση, αλλά ήταν μια συναρπαστικότατη παράσταση. It's a most helpful piece of advice = μια κατατοπιστικότατη συμβουλή, (όχι η πιο κατατοπιστική), it was a most terrible spectacle = ήταν ένα ανατριχιαστικότατο θέαμα (όχι το πιο ανατριχιαστικό).

Αν τα έχετε πει ήδη αλλού, σόρι. :)

 

[Zazula]

http://www.wavsource.com/snds_2013-03-24_1376092327475064/tv/star_trek/fascinating5.wav
http://www.wavsource.com/snds_2013-03-24_1376092327475064/tv/star_trek/most_unpleasant.wav

 

[Themis†]

Νομίζω ότι τα θέματα που θίξαμε χρειάζονται απλώς και μόνο στοιχειώδη γλωσσική αίσθηση και κοινή λογική. Διαφορετική είναι η περίπτωση του μονολεκτικού συγκριτικού, την οποία θίγει ο Εαρίωνας στο #4. Συμφωνώ απολύτως μαζί του και ομολογώ ότι με εκνευρίζει η κατάχρηση του περιφραστικού τύπου όταν υπάρχει βατός μονολεκτικός (η νευρική μου κρίση χτυπάει μάλιστα κόκκινο όταν βλέπω το "πλέον" στη θέση του "πιο" και πολλά πλέοντα να επιπλέουν στην ίδια πρόταση). Το πρόβλημα αναδεικνύεται με αρνητικό τρόπο από τη μεγάλη διάδοση προφορικών τύπων όπως "πιο καλύτερος". Βατός και κοινός μονολεκτικός συγκριτικός αφενός, δογματική προσθήκη καπέλου σε οποιονδήποτε συγκριτικό αφετέρου, και ιδού το αποτέλεσμα.