ξενομπασιάρης

[altan]

Hi!
Google finds this word only in files with relation to Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά. Does its second part derive from μπαίνω?

"Πού διάλο μάς έλαχε κι αυτός εδώ πέρα, ό ξενομπασιάρης!"

 

[nickel]

The more common form of the word is ξενομπάτης. You are right — μπάτης is related to ancient Greek εμβάτης and the verb εμβαίνω, which became μπαίνω. Ξενομπάτης is a foreigner, a visitor from foreign parts.

 

[daeman]

...

Ο ακροβάτης - Μιχάλης Σταυρακάκης
(μουσική και στίχοι: Δημήτρης Αποστολάκης)

​

Για ιδέστε όλοι τον ακροβάτη
που τραμπαλίζεται
για ιδέστε όλοι τον ξενομπάτη
πως δε ζαλίζεται

Για ιδέστε τον ακροβάτη που κι όταν πέφτει γελά
και ποτέ δεν κλαίει, ποτέ δεν κλαίει

Για ιδέστε που 'χει το ερημοπούλι
αίμα στο φτερό
πετά κι ας το 'βρε θανάτου βόλι
κόντρα στον καιρό

Με τον καιρό να 'ναι κόντρα έχει τιμή σαν πετάς
να μένεις μόνος, να μένεις μόνος

Για ιδέστε όλοι, δέστε και μένα
άλλο δε ζητώ
που 'χω στους ώμους φτερά σπασμένα
και ακροβατώ

Γύρισε κάτω η μέρα κι ακόμη εσύ να φανείς
μην κλαις, πουλί μου, μην κλαις, πουλί μου

Για τους ξενομπάτες.

[h=1]ο ακροβάτης[/h].....

 

[daeman]

...
Χοροί > Ξενομπασάρης:
Ήταν πασίγνωστος μέχρι και τη δεκαετία του 60. Είναι στρωτός και αργός χορός που μοιάζει με το Σιγανό που χορεύουν σήμερα. Ο Ξενομπασάρης, που είναι χορός της επαρχίας Ιεράπετρας. Το μουσικό μέτρο του είναι 2/4 , τα βήματά του 6 και η λαβή χιαστί ή θηλυκωτή ή από τις παλάμες στο ύψος των ώμων. Είναι χορός που βηματικά προσιδιάζει με το σιγανό που χορεύεται στο νομό Ηρακλείου, αν και δεν τον έλεγαν ποτέ έτσι στην Ιεράπετρα.

Το όνομα του το οφείλει στη μαντινάδα που τραγουδιέται πάντα πρώτη κατά τη διάρκεια του χορού:

"Ξενομπασαρικάκι μου, ξενομπασάρικό μου
σγουρό βασιλικάκι μου, και να 'σουνε δικό μου"

Βαγγέλης Βαρδάκης

Όντε περάσω και σε δω στην πόρτα ακουμπισμένη
τα πόδια μου μισεύγουνε, μα ο νους μου οπίσω μένει

Ανάθεμά με αν ήκαμα, μηδ' ανε κάμω μπλιο μου
αγάπη ξενομπασαρά, μόνο 'πό το χωριό μου

 

[anepipsogos]

The more common form of the word is ξενομπάτης. You are right — μπάτης is related to ancient Greek εμβάτης and the verb εμβαίνω, which became μπαίνω. Ξενομπάτης is a foreigner, a visitor from foreign parts.

ξενομπασάρης ο. — Πβ. και ξενοδιαβάτης. Αυτός που έχει έρθει από ξένο τόπο, ξενομερίτης: (Πιστ. βοσκ. V 5, 58).

[<ουσ. ξένη η ή ξένα τα + επίθ. *εμπασάρης (<ουσ. εμπασά + κατάλ. ‑άρης). Η λ. και σήμ. κρητ.] (ΕΠΙΤΟΜΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΥ ΛΕΞΙΚΟΥ ΚΡΙΑΡΑ)



έμπαση η [émbasi] Ο33 & εμπασιά η [embasá] Ο24 : (λαϊκότρ.) είσοδος, συνήθ. ως τοπικό σημείο• εμπατή1• (πρβ. έμπα, μπασιά).
[ελνστ. ἔμβα(σις) (προφ. [mb] ) -ση• μσν. εμπασιά < εμπασία με συνίζ. για αποφυγή της χασμ. < ελνστ. ἔμβασ(ις) -ία > -ιά (διαφ. το αρχ. ἔμβασις `οπλή ζώου΄)] (ΛΕΞΙΚΟ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ)