Ήξερα από παλιά αυτό το τραγούδι, που χορεύεται σαν χασαποσέρβικος, ποτέ όμως δεν με είχε προβληματίσει ο τίτλος του. Πρόσφατα ανακάλυψα λοιπόν ότι αυτό το τραγούδι είναι σέρβικο και λέγεται «dunje ranke», δηλαδή «φρέσκα κυδώνια». Αχά! Έψαξα λίγο και βρήκα τους στίχους εδώ, μεταφρασμένους στα αγγλικά:
Idi kući, obuci se, lele, dunje ranke. 2x | Go home, dress yourself, lele*, fresh quince, (2x)
Dunje ranke, dunje ranke, kruške karamanke. 2x | Fresh quince, fresh quince, pears karamanke**. (2x)
Idi kući, očešljaj se, lele, dunje ranke. 2x | Go home, comb yourself, lele, fresh quince, (2x)
Dunje ranke, dunje ranke, kruške karamanke. 2x | Fresh quince, fresh quince, pears karamanke**. (2x)
Opet dođi, kolo vodi, lele, dunje ranke. 2x | Come again and lead the dance, lele fresh quince, (2x)
Dunje ranke, dunje ranke, kruške karamanke. 2x | Fresh quince, fresh quince, pears karamanke**. (2x)
____
*επιφώνημα
**είδος αχλαδιού
Στο ίντερνετ υπάρχουν αναφορές ότι ο χορός αυτός χορεύεται στην Κρήτη από το 19ο αιώνα, δεν κατάφερα ωστόσο να βρω επιβεβαίωση. Βρήκα ωστόσο αναφορές σύμφωνα με τις οποίες ο χορός αυτός χορευόταν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Το παρακάτω είναι απόσπασμα από την Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού.
Σχετικό λήμμα υπάρχει και στο σλανγκρ (τουρναράκια), από όπου οδηγήθηκα και σε σχετική συζήτηση στου sarant. Γράφει λοιπόν στο λήμμα του σλανγκρ ότι η λέξη «ντουρνεράκια» είναι «κρητικός ιδιωματισμός για τα κορίτσια της τρυφερής ηλικίας των 12-16. Στην ηλικία αυτή οι δροσερές νεαρές δεν έχουν αναπτύξει ακόμα τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου τους και ο σωματότυπός τους δεν διαφέρει και πολύ από τα αγόρια (κοπέλια) της ίδιας ηλικίας». Εδώ έχω δύο διαφωνίες: η πρώτη είναι ότι -από όσο ξέρω- στα κρητικά δεν είναι διαδεδομένη αυτή η λέξη, τα κορίτσια δηλαδή δεν τα λένε «ντουρνεράκια» (ή «τουρνεράκια» ή «τορναράκια» κτλ). Σε αυτήν την ηλικία, τα λένε «κοπελιές» - και εδώ έρχεται δεύτερη διαφωνία μου ως προς το ό,τι τα κορίτσια έχουν τον ίδιο σωματότυπο με τα αγόρια: στα 12, και σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί. Στα 16, όχι. :)
Δεν κατάφερα να βρω και σχετική ιδιωματική έννοια στο σερβικό dunje ranke, όλα τα αποτελέσματα μου επιστρέφουν αυτό το τραγούδι, που με κάνει να υποψιάζομαι ότι επί τούτου προέκυψε, σαν το «Μήλο μου κόκκινο», ας πούμε - αλλά πάλι, σέρβικα δεν ξέρω, επομένως ελπίζω να περάσει κανείς να μας βοηθήσει.
Φαίνεται πάντως πως το σερβικό τραγούδι είναι παιδικό:
Φίλτατος συλλεξιλόγος ανακάλυψε ότι στα σχόλια αυτού του τραγουδιού γράφει «τραγούδια της Θεσσαλονίκης», που με κάνει να υποψιάζομαι ότι ο χορός-τραγούδι κατηφόρισε από τα βόρεια προς τα νότια της Ελλάδας, μέχρι που ηχογραφήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του '60 από τον Κώστα Μουντάκη, οπότε και έγινε ευρύτερα γνωστό. Κι εγώ δηλαδή από τον Μουντάκη το ήξερα το τραγούδι.
Οι κρητικοί στίχοι:
Και με τη φωνή του Μουντάκη:
Και τώρα που έγινε η αρχή, ελπίζω να βρεθεί κανείς να μας φωτίσει περισσότερο :)
Dunje ranke, dunje ranke, kruške karamanke. 2x | Fresh quince, fresh quince, pears karamanke**. (2x)
Dunje ranke, dunje ranke, kruške karamanke. 2x | Fresh quince, fresh quince, pears karamanke**. (2x)
Dunje ranke, dunje ranke, kruške karamanke. 2x | Fresh quince, fresh quince, pears karamanke**. (2x)
____
*επιφώνημα
**είδος αχλαδιού
Στο ίντερνετ υπάρχουν αναφορές ότι ο χορός αυτός χορεύεται στην Κρήτη από το 19ο αιώνα, δεν κατάφερα ωστόσο να βρω επιβεβαίωση. Βρήκα ωστόσο αναφορές σύμφωνα με τις οποίες ο χορός αυτός χορευόταν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Το παρακάτω είναι απόσπασμα από την Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού.
Κείμενο : Ντουρνεράκια , Χορός με το ομώνυμο τραγούδι.
Πηγή : Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού , Ευρετήριο : E-CBDD3
-[Τζαννέτος & Τζαννέτου 1989, 9] Μηλιά Ολυμπίας Αρκαδίας: Χορευόταν τις Απόκρηες από άντρες και γυναίκες σε χωριστούς κύκλους. Τέσσερα βήματα προς την φορά του κύκλου, στο τέταρτο βήμα άρση του αριστερού ποδιού όπως στο Χασαποσέρβικο, μετά τέσσερα βήματα αριστερά με άρση του δεξιού ποδιού στο τέταρτο βήμα. Λόγια του τραγουδιού "Τα κορίτσια σέρβικα τα λένε ντουρνεράκια, ντουρνεράκια ντουρνεράκια, ντον και καραβάκια...".
-[Λάμπρου 1993, 76] Σκύρος: Τα αποκριάτικα βράδια, ακόμα και χωρίς όργανα χορεύαμε ένα απλό Χασάπικο με το τραγούδι "Βρε Μανώλη κόψε κρέας, βρε Μανώλη κερατά, μην αρπάξω το μαχαίρι και σου σπάσω τα πλευρά". Επίσης ένα άλλο τραγουδάκι "Τα κορίτσια σέρβικα τα λένε ντουρνεράτσα. Ντουρνεράτσα, ντουρνεράτσα". Αυτό χορευόταν προβάλλοντας εναλλάξ πότε το δεξί και πότε το αριστερό πόδι εμπρός, και ταυτόχρονα το αντίστοιχο χέρι υψωνόταν εμπρός μέχρι το ύψος του αυτιού.
Πηγή : Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού , Ευρετήριο : E-CBDD3
-[Τζαννέτος & Τζαννέτου 1989, 9] Μηλιά Ολυμπίας Αρκαδίας: Χορευόταν τις Απόκρηες από άντρες και γυναίκες σε χωριστούς κύκλους. Τέσσερα βήματα προς την φορά του κύκλου, στο τέταρτο βήμα άρση του αριστερού ποδιού όπως στο Χασαποσέρβικο, μετά τέσσερα βήματα αριστερά με άρση του δεξιού ποδιού στο τέταρτο βήμα. Λόγια του τραγουδιού "Τα κορίτσια σέρβικα τα λένε ντουρνεράκια, ντουρνεράκια ντουρνεράκια, ντον και καραβάκια...".
-[Λάμπρου 1993, 76] Σκύρος: Τα αποκριάτικα βράδια, ακόμα και χωρίς όργανα χορεύαμε ένα απλό Χασάπικο με το τραγούδι "Βρε Μανώλη κόψε κρέας, βρε Μανώλη κερατά, μην αρπάξω το μαχαίρι και σου σπάσω τα πλευρά". Επίσης ένα άλλο τραγουδάκι "Τα κορίτσια σέρβικα τα λένε ντουρνεράτσα. Ντουρνεράτσα, ντουρνεράτσα". Αυτό χορευόταν προβάλλοντας εναλλάξ πότε το δεξί και πότε το αριστερό πόδι εμπρός, και ταυτόχρονα το αντίστοιχο χέρι υψωνόταν εμπρός μέχρι το ύψος του αυτιού.
Σχετικό λήμμα υπάρχει και στο σλανγκρ (τουρναράκια), από όπου οδηγήθηκα και σε σχετική συζήτηση στου sarant. Γράφει λοιπόν στο λήμμα του σλανγκρ ότι η λέξη «ντουρνεράκια» είναι «κρητικός ιδιωματισμός για τα κορίτσια της τρυφερής ηλικίας των 12-16. Στην ηλικία αυτή οι δροσερές νεαρές δεν έχουν αναπτύξει ακόμα τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου τους και ο σωματότυπός τους δεν διαφέρει και πολύ από τα αγόρια (κοπέλια) της ίδιας ηλικίας». Εδώ έχω δύο διαφωνίες: η πρώτη είναι ότι -από όσο ξέρω- στα κρητικά δεν είναι διαδεδομένη αυτή η λέξη, τα κορίτσια δηλαδή δεν τα λένε «ντουρνεράκια» (ή «τουρνεράκια» ή «τορναράκια» κτλ). Σε αυτήν την ηλικία, τα λένε «κοπελιές» - και εδώ έρχεται δεύτερη διαφωνία μου ως προς το ό,τι τα κορίτσια έχουν τον ίδιο σωματότυπο με τα αγόρια: στα 12, και σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί. Στα 16, όχι. :)
Δεν κατάφερα να βρω και σχετική ιδιωματική έννοια στο σερβικό dunje ranke, όλα τα αποτελέσματα μου επιστρέφουν αυτό το τραγούδι, που με κάνει να υποψιάζομαι ότι επί τούτου προέκυψε, σαν το «Μήλο μου κόκκινο», ας πούμε - αλλά πάλι, σέρβικα δεν ξέρω, επομένως ελπίζω να περάσει κανείς να μας βοηθήσει.
Φαίνεται πάντως πως το σερβικό τραγούδι είναι παιδικό:
Φίλτατος συλλεξιλόγος ανακάλυψε ότι στα σχόλια αυτού του τραγουδιού γράφει «τραγούδια της Θεσσαλονίκης», που με κάνει να υποψιάζομαι ότι ο χορός-τραγούδι κατηφόρισε από τα βόρεια προς τα νότια της Ελλάδας, μέχρι που ηχογραφήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του '60 από τον Κώστα Μουντάκη, οπότε και έγινε ευρύτερα γνωστό. Κι εγώ δηλαδή από τον Μουντάκη το ήξερα το τραγούδι.
Οι κρητικοί στίχοι:
Τα κορίτσια Σέρβικα τα λένε Ντουρνεράκια
και χορό τον είχανε τα ντελικανιδάκια
Ντουρνεράκια ντουρνεράκια ντουρ και παλαμάκια
Χρόνια περαζόμενα λεβέντες γεροντάκια
όλο χάρη κι ομορφιά με τα κοντά βρακάκια
Μες στσι φτωχογειτονιές και τα στενά σοκάκια
ξεφαντώναμε μαζί όλα τα χωριανάκια
Εποχές αξέχαστες με του σεβντά μεράκια
που χορεύαμε κι εμείς στην Κρήτη Ντουρνεράκια
Άντρες που φορούσανε τριζάτα στιβανάκια
και δαχτυλιδώνανε τα μαύρα τους μουστάκια.
και χορό τον είχανε τα ντελικανιδάκια
Ντουρνεράκια ντουρνεράκια ντουρ και παλαμάκια
Χρόνια περαζόμενα λεβέντες γεροντάκια
όλο χάρη κι ομορφιά με τα κοντά βρακάκια
Μες στσι φτωχογειτονιές και τα στενά σοκάκια
ξεφαντώναμε μαζί όλα τα χωριανάκια
Εποχές αξέχαστες με του σεβντά μεράκια
που χορεύαμε κι εμείς στην Κρήτη Ντουρνεράκια
Άντρες που φορούσανε τριζάτα στιβανάκια
και δαχτυλιδώνανε τα μαύρα τους μουστάκια.
Και με τη φωνή του Μουντάκη:
Και τώρα που έγινε η αρχή, ελπίζω να βρεθεί κανείς να μας φωτίσει περισσότερο :)
