'κ ευρίκεις άμον μένα

[Theseus]

Συμβαίνουν στο γνωστό Ποντιακό παραδοσιακό τραγούδι 'Σεράντα μήλα κόκκινα' οι παραπάνω λέξεις. Καταλαβαίνω 'άμον μένα, δηλ. σαν εμένα. Αλλά τι γίνεται με εκείνο 'ευρίκι' και το χωριστό ς;

 

[Lexoplast]

Δε μιλώ τη διάλεκτο για να βοηθήσω. Όμως, αυτή η σελίδα το γράφει λίγο διαφορετικά και δίνει και μετάφραση. Μην υποθέσετε ότι η εκδοχή με τα περισσότερα ευρήματα στο Google είναι απαραίτητα η σωστή.

 

[Theseus]

Θεγξ, Λέξοπλαστ, για το να μου στείλεις τους σωστούς στίχους του τραγουδιού αυτού. Τώρα είναι σαφές ότι η μορφή 'έβρικς' αποτελείται από τη αύξηση ε + βρικ (βρίσκ-) + ς (το δεύτερο πρόσωπο ενικό). Τώρα αναρωτιέμαι τι είναι ο χρόνος του ρήματος. Έχει κάποιος ιδέα; Το θεωρώ πιθανό ότι είναι στο ενεστώτα χρόνο σαν 'εφτάς'.

 

[Dr Moshe]

Ευχαριστούμε, αγαπητέ, για την ενδιαφέρουσα παρατήρηση. Ο ποντιακός στίχος «'κ ευρίκεις άμον μένα» είναι γεμάτος αρχαϊσμούς και ιδιομορφίες τής διαλέκτου που δυσχεραίνουν την κατανόηση.

Φυσικά το αρχικό εκείνο «'κ» είναι το αρνητικό μόριο οὐκ. Ο δε τύπος ευρἰκεις, όπως σωστά επισημαίνετε, είναι σε χρόνο ενεστώτα που διατυπώνει γενική παρατήρηση: «δεν βρίσκεις άλλον σαν εμένα». (Το άμον «σαν» προήλθε από το αρχ. ἅμα, αρχικώς με χρονική σημασία «όταν, μόλις» και κατόπιν με παραβολική).

Δύο επισημάνσεις: α) Το ρήμα ευρίκω είναι ιδιωματική παραλλαγή (κυρίως της Τραπεζούντας και της Αμισού) τού βασικού ποντιακού ευρίσκω· β) Στα περισσότερα ιδιώματα της ποντιακής διαλέκτου δεν υπάρχει διάκριση διαρκούς - συνοπτικού ποιού ενεργείας στον μέλλοντα (π.χ. θα δένω σημαίνει τόσο «θα δένω» όσο και «θα δέσω»), πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται συχνά ο ενεστώτας με την έννοια του διαπιστωτικού μέλλοντα, όπως στο τραγούδι που φέρατε στην προσοχή μας.

Ευχαριστώ.