Περιττό να πούμε ότι οι λέξεις κώδικας και κωδικός δεν έχουν την ίδια σημασία ή χρήση. (ΣτΖ: Περιττό μεν, αλλά το λες!) Ωστόσο συχνά τις δύο αυτές λέξεις τις μπερδεύουμε, χρησιμοποιώντας τη μια στη θέση τής άλλης, ενδεχομένως παρασυρόμενοι (ιδίως όταν μεταφράζουμε) κι απ' το ότι κι οι δυο τους αντιστοιχούν στο αγγλ. code.
[Trivia Overdose] Η λέξη κώδιξ είναι λατινικής προέλευσης, από το codex / caudex. Από το υποκοριστικό τού codex προέκυψε ο κωδίκελλος. [/Trivia Overdose]
Ας πάρουμε πρώτα τον κώδικα. Κατ' αρχάς, κάτι ουσιαστικότατο: ο κώδικας είναι ουσιαστικό — μόνο. Οι σημασίες της λέξης κώδικας, για τους σκοπούς του παρόντος σημειώματος και μόνον, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Η Α' ομάδα περιλαμβάνει εκείνες στις οποίες δεν υπάρχει περίπτωση να μπερδέψουμε τον κώδικα με τον κωδικό, κι είναι αυτές στις οποίες ο κώδικας σημαίνει (Α.1) τη συναγωγή ή τη συλλογή νόμων και νομικών διατάξεων, (Α.2) το σύνολο αρχών, διατάξεων, κανόνων και οδηγιών, και (Α.3) το αρχαίο χειρόγραφο σε μορφή βιβλίου, αντιδιαστελλόμενο με τους κυλίνδρους (αυτή η συγκεκριμένη σημασία αντιστοιχεί στο αγγλ. codex). Η Β' ομάδα περιλαμβάνει εκείνες στις οποίες υπάρχει περίπτωση να μπερδέψουμε τον κώδικα με τον κωδικό, κι είναι αυτές στις οποίες ο κώδικας σημαίνει (Β.1) το σύστημα συμβόλων —λέξεων, αριθμών, σχημάτων κ.λπ.— με τα οποία κρυπτογραφείται και αποκρυπτογραφείται μήνυμα ή κατατάσσονται πληροφορίες, στοιχεία, δεδομένα κ.λπ., και (Β.2) το σύστημα σημάτων που αντιστοιχεί πλήρως και με συγκεκριμένο τρόπο προς ένα άλλο, διαφορετικό σύστημα.
Η σειρά τού κωδικού τώρα. Σε αντιδιαστολή με τον κώδικα που είναι πάντα ουσιαστικό, ο κωδικός είναι πρωτίστως επίθετο — κι όταν το βρίσκουμε σε θέση ουσιαστικού (ο κωδικός), κατά κανόνα εννοείται ο κωδικός αριθμός, η κωδική λέξη, το κωδικό όνομα κ.ο.κ. Ο κωδικός σημαίνει (1) αυτό που σχετίζεται με κάποιον κώδικα οργάνωσης, κατάταξης ή κρυπτογράφησης πληροφοριών, στοιχείων, δεδομένων κ.λπ. (δηλ. τη Β' ομάδα σημασιών τού κώδικα, όπως τις κατηγοριοποιήσαμε πιο πάνω), και (2) αυτό που χρησιμοποιείται σε σχέση με κάποιον τέτοιον κώδικα.
[Παρενθετική Σημείωση] Παρότι δεν υπάρχει διαφωνία ότι μιλούμε για γενετικό κώδικα, το ΛΝΕΓ θεωρεί ότι αποτελεί περίπτωση της σημασίας Β.2 (όπως και ο τηλεγραφικός κώδικας, δηλ. τα σήματα Μορς), ενώ το ΛΚΝ ότι αντιστοιχεί στη σημασία Α.2 (διότι καθορίζει τη δομή τού κυττάρου). [/Παρενθετική Σημείωση]
Όπως αντιλαμβάνεστε, έχουμε τον κρυπτογραφικό κώδικα — αλλά τον κωδικό εισόδου, τον κωδικό πρόσβασης, τον κωδικό σύνδεσης, τον κωδικό διέλευσης, και σκέτα τον κωδικό. Επίσης έχουμε τον κωδικό αίτησης, τον κωδικό προϊόντος, τον κωδικό υπηρεσίας, τον κωδικό σφάλματος, τον κωδικό λογαριασμού, τον κωδικό επιβεβαίωσης, τον κωδικό αναγνώρισης, τον κωδικό απόρριψης — αλλά τον κώδικα συμπεριφοράς, τον κώδικα προγράμματος, τον κώδικα διόρθωσης σφαλμάτων, και τον κώδικα ASCII.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Πώς γνωρίζουμε αν θα βάλουμε κώδικας ή κωδικός;
1. Αν είναι σύστημα ή σύνολο, τότε είναι κώδικας — αν είναι μεμονωμένο στοιχείο, τότε είναι κωδικός.
2. Αν περιγράφει κάτι ενιαίο που εφαρμόζεται σε κάποιον τομέα, τότε είναι κώδικας — αν δεν είναι μοναδικό και υπάρχουν περισσότερα από ένα για το ίδιο σύστημα κωδικοποίησης, τότε είναι κωδικός.
3. Αν είναι το συνολικό αποτέλεσμα της κωδικοποίησης μιας δραστηριότητας, τότε είναι κώδικας — αν είναι εκείνο που συνδέει μια συγκεκριμένη, μεμονωμένη οντότητα με την κωδικοποιημένη δραστηριότητα, τότε είναι κωδικός.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ο κωδικός το πάει το γράμμα, όχι ο κώδικας!
Έχω μια σοβαρότατη ένσταση για τον ταχυδρομικό κώδικα (Τ.Κ.). Ως Τ.Κ. ορίζεται ο αριθμός που αντιστοιχεί σε συγκεκριμένη περιοχή και σημειώνεται ως στοιχείο τής ταχυδρομικής διεύθυνσης. Ο Τ.Κ. είναι κωδικός αριθμός, και όχι κώδικας — και γι' αυτόν το λόγο θεωρώ ότι το «ταχυδρομικός κώδικας» είναι λανθασμένο και θα πρέπει να αντικατασταθεί με το «ταχυδρομικός κωδικός».
Σε επίρρωση της επιχειρηματολογίας μου, σας θυμίζω τον τηλεφωνικό κωδικό (ή σκέτα κωδικό), τον οποίο χρησιμοποιούσαμε την εποχή πριν από το Εθνικό Σχέδιο Αριθμοδότησης. Ήταν κάτι πλήρως ανάλογο με τον Τ.Κ. σε άλλο πεδίο εφαρμογής, και ήταν (φυσικά!) κωδικός, κι όχι κώδικας.
Κάτσε κάτω απ' το μπάρκοντ!
Την περίπτωση του barcode την εξετάζω χωριστά εδώ: http://www.lexilogia.gr/forum/showthread.php?t=3799
[Trivia Overdose] Η λέξη κώδιξ είναι λατινικής προέλευσης, από το codex / caudex. Από το υποκοριστικό τού codex προέκυψε ο κωδίκελλος. [/Trivia Overdose]
Ας πάρουμε πρώτα τον κώδικα. Κατ' αρχάς, κάτι ουσιαστικότατο: ο κώδικας είναι ουσιαστικό — μόνο. Οι σημασίες της λέξης κώδικας, για τους σκοπούς του παρόντος σημειώματος και μόνον, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Η Α' ομάδα περιλαμβάνει εκείνες στις οποίες δεν υπάρχει περίπτωση να μπερδέψουμε τον κώδικα με τον κωδικό, κι είναι αυτές στις οποίες ο κώδικας σημαίνει (Α.1) τη συναγωγή ή τη συλλογή νόμων και νομικών διατάξεων, (Α.2) το σύνολο αρχών, διατάξεων, κανόνων και οδηγιών, και (Α.3) το αρχαίο χειρόγραφο σε μορφή βιβλίου, αντιδιαστελλόμενο με τους κυλίνδρους (αυτή η συγκεκριμένη σημασία αντιστοιχεί στο αγγλ. codex). Η Β' ομάδα περιλαμβάνει εκείνες στις οποίες υπάρχει περίπτωση να μπερδέψουμε τον κώδικα με τον κωδικό, κι είναι αυτές στις οποίες ο κώδικας σημαίνει (Β.1) το σύστημα συμβόλων —λέξεων, αριθμών, σχημάτων κ.λπ.— με τα οποία κρυπτογραφείται και αποκρυπτογραφείται μήνυμα ή κατατάσσονται πληροφορίες, στοιχεία, δεδομένα κ.λπ., και (Β.2) το σύστημα σημάτων που αντιστοιχεί πλήρως και με συγκεκριμένο τρόπο προς ένα άλλο, διαφορετικό σύστημα.
Η σειρά τού κωδικού τώρα. Σε αντιδιαστολή με τον κώδικα που είναι πάντα ουσιαστικό, ο κωδικός είναι πρωτίστως επίθετο — κι όταν το βρίσκουμε σε θέση ουσιαστικού (ο κωδικός), κατά κανόνα εννοείται ο κωδικός αριθμός, η κωδική λέξη, το κωδικό όνομα κ.ο.κ. Ο κωδικός σημαίνει (1) αυτό που σχετίζεται με κάποιον κώδικα οργάνωσης, κατάταξης ή κρυπτογράφησης πληροφοριών, στοιχείων, δεδομένων κ.λπ. (δηλ. τη Β' ομάδα σημασιών τού κώδικα, όπως τις κατηγοριοποιήσαμε πιο πάνω), και (2) αυτό που χρησιμοποιείται σε σχέση με κάποιον τέτοιον κώδικα.
[Παρενθετική Σημείωση] Παρότι δεν υπάρχει διαφωνία ότι μιλούμε για γενετικό κώδικα, το ΛΝΕΓ θεωρεί ότι αποτελεί περίπτωση της σημασίας Β.2 (όπως και ο τηλεγραφικός κώδικας, δηλ. τα σήματα Μορς), ενώ το ΛΚΝ ότι αντιστοιχεί στη σημασία Α.2 (διότι καθορίζει τη δομή τού κυττάρου). [/Παρενθετική Σημείωση]
Όπως αντιλαμβάνεστε, έχουμε τον κρυπτογραφικό κώδικα — αλλά τον κωδικό εισόδου, τον κωδικό πρόσβασης, τον κωδικό σύνδεσης, τον κωδικό διέλευσης, και σκέτα τον κωδικό. Επίσης έχουμε τον κωδικό αίτησης, τον κωδικό προϊόντος, τον κωδικό υπηρεσίας, τον κωδικό σφάλματος, τον κωδικό λογαριασμού, τον κωδικό επιβεβαίωσης, τον κωδικό αναγνώρισης, τον κωδικό απόρριψης — αλλά τον κώδικα συμπεριφοράς, τον κώδικα προγράμματος, τον κώδικα διόρθωσης σφαλμάτων, και τον κώδικα ASCII.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Πώς γνωρίζουμε αν θα βάλουμε κώδικας ή κωδικός;
1. Αν είναι σύστημα ή σύνολο, τότε είναι κώδικας — αν είναι μεμονωμένο στοιχείο, τότε είναι κωδικός.
2. Αν περιγράφει κάτι ενιαίο που εφαρμόζεται σε κάποιον τομέα, τότε είναι κώδικας — αν δεν είναι μοναδικό και υπάρχουν περισσότερα από ένα για το ίδιο σύστημα κωδικοποίησης, τότε είναι κωδικός.
3. Αν είναι το συνολικό αποτέλεσμα της κωδικοποίησης μιας δραστηριότητας, τότε είναι κώδικας — αν είναι εκείνο που συνδέει μια συγκεκριμένη, μεμονωμένη οντότητα με την κωδικοποιημένη δραστηριότητα, τότε είναι κωδικός.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ο κωδικός το πάει το γράμμα, όχι ο κώδικας!
Έχω μια σοβαρότατη ένσταση για τον ταχυδρομικό κώδικα (Τ.Κ.). Ως Τ.Κ. ορίζεται ο αριθμός που αντιστοιχεί σε συγκεκριμένη περιοχή και σημειώνεται ως στοιχείο τής ταχυδρομικής διεύθυνσης. Ο Τ.Κ. είναι κωδικός αριθμός, και όχι κώδικας — και γι' αυτόν το λόγο θεωρώ ότι το «ταχυδρομικός κώδικας» είναι λανθασμένο και θα πρέπει να αντικατασταθεί με το «ταχυδρομικός κωδικός».
Σε επίρρωση της επιχειρηματολογίας μου, σας θυμίζω τον τηλεφωνικό κωδικό (ή σκέτα κωδικό), τον οποίο χρησιμοποιούσαμε την εποχή πριν από το Εθνικό Σχέδιο Αριθμοδότησης. Ήταν κάτι πλήρως ανάλογο με τον Τ.Κ. σε άλλο πεδίο εφαρμογής, και ήταν (φυσικά!) κωδικός, κι όχι κώδικας.
Κάτσε κάτω απ' το μπάρκοντ!
Την περίπτωση του barcode την εξετάζω χωριστά εδώ: http://www.lexilogia.gr/forum/showthread.php?t=3799
