καθίκι

[pidyo]

Τα μεγάλα καινούργια λεξικά συμφωνούν ότι η λέξη προέρχεται από το κατ’ οίκον (> κάθοικον > καθοίκι) και υποθέτω ότι έχουν τεκμηρίωση που δεν έχουμε εμείς.

Χμμ, οι καθ*κολογίες κύκλους κάνουν, αλλά αμφιβάλλω αν έχουν άγνωστη σ' εμάς τεκμηρίωση. Ας μας διαφωτίσει κάποιος πιο αρμόδιος, αλλά εμένα εξακολουθεί να μου φαίνεται ετυμολογικό και παραγωγικό educated guess (εξού και οι μικρές διαφορές στα δυο βασικά λεξικά). Η κύρια δυσκολία με την προέλευση από το κατ' οίκον για μένα είναι η τροπή του ταυ σε θήτα. Η τροπή τ->θ λόγω παρετυμολόγησης δεν μπορεί να συνέβη πριν από τη δημιουργία του *καθοικίου, γιατί η φράση κατ' οίκον είναι πολύ καθημερινή για να υπάρξει σύγχυση. Οπότε χρειαζόμαστε δύο ενδιάμεσους τύπους: πρώτα *κατοίκιον και μετά *καθοίκιον. Εάν δεν απατώμαι, είναι και οι δύο αμάρτυροι, σωστά; Δεν θα έπρεπε λοιπόν το ξυράφι του Όκαμ να έχει αντιρρήσεις για τη διαδρομή αυτή;

 

[Hellegennes]

Εδώ όμως το πρόβλημα είναι ότι πρόκειται για λαϊκή λέξη και υπάρχει ένα αρκετά μεγάλο κενό στην γραμματεία όσον αφορά το λαϊκό λεξιλόγιο από κάποιο σημείο κι έπειτα. Εγώ πάντως βρίσκω σχετικά τραβηγμένη την ετυμολόγηση που δίνεται και θεωρώ ότι θα έπρεπε να δίνουν την εκδοχή με ένα "ίσως" από μπροστά, απ' την στιγμή που δεν είναι καταγεγραμμένη η ετυμολογική σειρά.

Παρεμπιπτόντως, ο Δημητράκος δίνει:

Καθοίκι(ν) : μσν. κ. δημ., εν Λευκάδι κ. αλλαχού κ. κατοίκι, πληθ. καθοίκια κ. κάθοικα, δ.γρ. καθήκι, εν Επιγρ. Δελφ. πληθ. κατοίκια, μσν. κτ. πληθ. οικιακά σκεύη, ιδ. αγγεία.
2) μσν. κ. δημ., ειδ. αγγείον προς αφόδευσιν, λάσανον : Συμβολαιογρ.διαθήκη | Ι608 Κεφαλλ. | και την ευρήκα καθισμένην εις το καθήκι.

 

[nickel]

Εγώ πάλι, επειδή δεν έχω τεκμηρίωση να αντικρούσω τους ισχυρισμούς των ετυμολόγων, προτιμώ να επικαλεστώ τα επιχειρήματα που θα σκεφτόμουν ακόμα κι αν ήταν απόλυτα εξακριβωμένη πια η προέλευση του καθικιού. Άλλωστε, νωρίς νωρίς ανέφερα την πολυθρόνα (για την οποία, αν δεν το ξέρετε ήδη, είμαστε απόλυτα βέβαιοι ότι βγήκε από ιταλικό poltrona και δεν έχει σχέση με πολύ ή θρόνο, αλλά είναι πολύ αργά πια να ταράξουμε τα νερά).

 

[Earion]

Κάθηκο και μελισσοκάθηκο, καλείται η κυψέλη των μελισσών

Περιοδικό Πανδώρα, τόμ. 12, τεύχ. 288 (1862): Ανωνύμου, «Συλλογή λέξεων, φράσεων και παροιμιών εν χρήσει παρά τοις σημερινοίς κατοίκοις της νήσου Κυθήρων». Αρχή εδώ, το απόσπασμα που ενδιαφέρει εδώ (σ. 597, στήλη α).

(Έφτασα σε αυτό από παραπομπή σε άρθρο του Σταύρου Γ. Κατσουλέα, «Ο σχετικός με τη μέλισσα γλωσσικός κια παροιμιακός πλούτος: ο όρος κυψέλη». Στο: Η μέλισσα και τα προϊόντα της: Στ΄ τριήμερο εργασίας, Νικήτη, 12-15 Σεπτεμβρίου 1996. Αθήνα: Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα ΕΤΒΑ, 2000, σ. 346).

Ώστε, και παρά την ορθογραφία του συλλογέα, ενισχύεται η άποψη της προέλευσης από το κατά + οίκος.

 

[bernardina]

 

[Zazula]

Από το ΧΛΝΓ:
καθίκι ουσ. (ουδ.) & καθοίκι [...] Υποκ. καθικάκι (το) [<μεσν. καθοίκι]
καθίκης ουσ. (αρσ.) (λαϊκό-υβριστ.): καθίκι

 

[Costas]

Το περίεργο είναι ότι στο ΛΚΝ δίνεται μόνο η ορθογραφία καθοίκι, ενώ στον πρώτο Μπαμπ γράφει μεν καθοίκι αλλά συμπληρώνει (σχολ. ορθογρ. καθίκι). Και βέβαια το τραγικό ότι όταν γράφεις καθίκι, έστω και αν δεν υπάρχει, θα έπρεπε να σου λέει "μήπως εννοείς καθοίκι;"

 

[nickel]

Και βέβαια το τραγικό ότι όταν γράφεις καθίκι, έστω και αν δεν υπάρχει, θα έπρεπε να σου λέει "μήπως εννοείς καθοίκι;"

Εννοείς το Google; Μα το Google δεν μας κάνει το έξυπνο επειδή ξέρει τους κανόνες της γραμματικής. Έχω την εντύπωση ότι αποφασίζει με αριθμούς. Όταν του ζητάς το "καθίκι", για το οποίο το Google πιστεύει ότι έχει κάπου 45.000 σελίδες, γιατί να σου αντιπροτείνει το "καθοίκι", για το οποίο πιστεύει ότι έχει κάπου 6.000 — ή, για την ακρίβεια, 114;

 

[Costas]

Όχι· εννοώ το ΛΚΝ, που θα 'πρεπε, όταν ψάχνεις "καθίκι" ή ό,τι άλλο, να σου προτείνει ή να σε οδηγεί στο δικό του "καθοίκι" ή ό,τι άλλο. Όχι να σε αφήνει στην έρημο να ξύνεις το κεφάλι σου.

 

[nickel]

Α, ναι, αυτή την έλλειψη την παρατηρούμε σε σχέση με πολλά λήμματα στα λεξικά που δεν πολυσκάνε για τη χρήση.