Την πρώτη φορά που το συνάντησα στο κείμενο που μετέφραζα (τεχνικό, EL>DE) στραβοκατάπια, αλλά ήρθαν γρήγορα και άλλες εμφανίσεις για να με πείσουν ότι κάτι συμβαίνει, Αυτό που συνέβαινε ήταν η συστηματική χρήση του επιθέτου επιδεικτικός με την έννοια «για σκοπούς επίδειξης». Δεν το είχα ξανασυναντήσει, αλλά στο σχετικά μικρό κείμενό μου, των 3000 λέξεων, συγκέντρωσα γρήγορα μπόλικα παραδείγματα: επιδεικτικό εργαστήριο, επιδεικτικό αιολικό πάρκο, επιδεικτικά έργα, επιδεικτικό φωτοβολταϊκό σύστημα, πιλοτικό επιδεικτικό πρόγραμμα.
Μια και ούτε στο ΛΚΝ, που δίνει
επιδεικτικός -ή -ό [epiδiktikós] Ε1 : που γίνεται έτσι, ώστε να προκαλεί το ενδιαφέρον και ιδίως να εντυπωσιάζει: Επιδεικτικό φέρσιμο. || (φιλολ.) ~ λόγος, είδος ρητορικού λόγου που εκφωνείται σε δημόσια τελετή για τον εγκωμιασμό γεγονότος, πράξης ή προσώπου· (πρβ. πανηγυρικός). || (για πρόσ.) που του αρέσει να επιδεικνύεται: ~ τύπος / χαρακτήρας.
ούτε στο ΛΣΑΝΕΓ, το πιο πρόσφατο από τα λεξικά του Κέντρου Λεξικολογίας που έχω στη διάθεσή μου, που αναφέρει:
επιδεικτικός 1 (π.χ. ~ κίνηση / χειρονομία / λόγος) επιτηδευμένος, στομφώδης, θεατρινίστικος, φανταχτερός, χτυπητός || (οικ. ~ εκφραστ.) φιγουράτος (λαϊκ.) φαντεζί, εφετζίδικος (λαϊκ.) 2 (για πρόσ.) επειδειξιομανής, επιδειξίας, φαντασμένος, φιγουράτος (λαϊκ.) ΑΝΤ/ σεμνός, ταπεινός, μετριόφρων (λόγ.)
μπορεί να θεωρηθεί ότι υπάρχει κάτι σχετικό, σκέφτηκα ότι ο όρος μπορεί να μας έχει έρθει από την Εσπερία. Πραγματικά, βρήκα και στον επίσημο ιστότοπο της ΕΕ, τον europa.eu, μερικά· λίγα όμως, ευρήματα: επιδεικτικά έργα, επιδεικτική εφαρμογή.
Αφού όμως τα σύγχρονα λεξικά δεν έχουν αυτόν τον ορισμό, μήπως θα έπρεπε να κοιτάξω στα παλιότερα; Πραγματικά, ο επίτομος Δημητράκος δίνει:
επιδεικτικός-ή-όν ΑΝ ο αρμόδιος όπως επιδείξη τι Α 2 Α ο γινόμενος προς επίδειξιν ικανότητος τινός ή Ν προς προσέλκυσιν της προσοχής 3 Ν εμφανής, αξιόλογος 4 ο έχων ροπήν προς επίδειξιν, φαντασμένος
Σύμφωνα με τον Δημητράκο, λοιπόν, υπήρχε κάπου στα μισά του προηγούμενου αιώνα μια παρεμφερής νοηματικά χρήση. Σύμφωνα με τα σύγχρονα λεξικά, έχουν επικρατήσει μόνο οι αρνητικές έννοιες. Για να είμαι ειλικρινής, η χρήση μπορεί να δίνει λύση στο συγκεκριμένο πρόβλημα, αναρωτιέμαι όμως κατά πόσο μπορούμε την επαναφέρουμε όταν μπορεί να χρειαστεί όχι μόνο σε περιπτώσεις όπως των παραδειγμάτων από το κείμενό μου, αλλά π.χ. για μια επιδεικτική στολή ή το επιδεικτικό περπάτημα της καθηγήτριας μπροστά στις μαθήτριες της σχολής ηθοποιίας.
Μια και ούτε στο ΛΚΝ, που δίνει
επιδεικτικός -ή -ό [epiδiktikós] Ε1 : που γίνεται έτσι, ώστε να προκαλεί το ενδιαφέρον και ιδίως να εντυπωσιάζει: Επιδεικτικό φέρσιμο. || (φιλολ.) ~ λόγος, είδος ρητορικού λόγου που εκφωνείται σε δημόσια τελετή για τον εγκωμιασμό γεγονότος, πράξης ή προσώπου· (πρβ. πανηγυρικός). || (για πρόσ.) που του αρέσει να επιδεικνύεται: ~ τύπος / χαρακτήρας.
ούτε στο ΛΣΑΝΕΓ, το πιο πρόσφατο από τα λεξικά του Κέντρου Λεξικολογίας που έχω στη διάθεσή μου, που αναφέρει:
επιδεικτικός 1 (π.χ. ~ κίνηση / χειρονομία / λόγος) επιτηδευμένος, στομφώδης, θεατρινίστικος, φανταχτερός, χτυπητός || (οικ. ~ εκφραστ.) φιγουράτος (λαϊκ.) φαντεζί, εφετζίδικος (λαϊκ.) 2 (για πρόσ.) επειδειξιομανής, επιδειξίας, φαντασμένος, φιγουράτος (λαϊκ.) ΑΝΤ/ σεμνός, ταπεινός, μετριόφρων (λόγ.)
μπορεί να θεωρηθεί ότι υπάρχει κάτι σχετικό, σκέφτηκα ότι ο όρος μπορεί να μας έχει έρθει από την Εσπερία. Πραγματικά, βρήκα και στον επίσημο ιστότοπο της ΕΕ, τον europa.eu, μερικά· λίγα όμως, ευρήματα: επιδεικτικά έργα, επιδεικτική εφαρμογή.
Αφού όμως τα σύγχρονα λεξικά δεν έχουν αυτόν τον ορισμό, μήπως θα έπρεπε να κοιτάξω στα παλιότερα; Πραγματικά, ο επίτομος Δημητράκος δίνει:
επιδεικτικός-ή-όν ΑΝ ο αρμόδιος όπως επιδείξη τι Α 2 Α ο γινόμενος προς επίδειξιν ικανότητος τινός ή Ν προς προσέλκυσιν της προσοχής 3 Ν εμφανής, αξιόλογος 4 ο έχων ροπήν προς επίδειξιν, φαντασμένος
Σύμφωνα με τον Δημητράκο, λοιπόν, υπήρχε κάπου στα μισά του προηγούμενου αιώνα μια παρεμφερής νοηματικά χρήση. Σύμφωνα με τα σύγχρονα λεξικά, έχουν επικρατήσει μόνο οι αρνητικές έννοιες. Για να είμαι ειλικρινής, η χρήση μπορεί να δίνει λύση στο συγκεκριμένο πρόβλημα, αναρωτιέμαι όμως κατά πόσο μπορούμε την επαναφέρουμε όταν μπορεί να χρειαστεί όχι μόνο σε περιπτώσεις όπως των παραδειγμάτων από το κείμενό μου, αλλά π.χ. για μια επιδεικτική στολή ή το επιδεικτικό περπάτημα της καθηγήτριας μπροστά στις μαθήτριες της σχολής ηθοποιίας.
