-είο -ίο

[partblah1990]

Γιατί το τοπίο γράφεται με ι ενώ η πλειοψηφία των λέξεων που έχουν την κατάληξη -είο γράφονται με έψιλον γιώτα (λ.χ. νοσοκομείο, ιατρείο, παντοπωλείο);

 

[sarant]

Επειδή δεν σημαίνει το μέρος όπου γίνεται κάτι (όπως το ιατρείο, παντοπωλείο κτλ.) αλλά προήλθε από το ελνστ. τόπιον, υποκορ. του "τόπος", με κατέβασμα του τόνου. Παρόμοια περίπτωση, το πτυχίο (< πτύχιον).

 

[partblah1990]

για το βραβείο όμως δεν ισχύει ο κανόνας που αναφέρεις , σωστά;

 

[sarant]

Δεν ανέφερα κανέναν κανόνα :)

Το βραβείο από το ρ. βραβεύω.

 

[nickel]

Τα ουσιαστικά σε –είο περιλαμβάνουν πολλές σύνθετες λέξεις που δηλώνουν μέρη (σε –ποιείο, –πωλείο, –τροφείο, –ωρυχείο, –φορείο, –ουργείο, –κομείο, –γραφείο, –αρχείο, –δικείο κ.λπ.), αλλά δεν είναι όλες μέρη (π.χ. ηχείο, βραβείο, λαχείο, σημείο).

Πολύ λιγότερα είναι τα ουσιαστικά σε –ίο ή -ύο. Από δύο πηγές μάζεψα τα:

βιβλίο, βυτίο, δελτίο, δισκίο, ηνίο, θηρίο, θρανίο, ινίο, ιστίο, ισχίο, κρανίο, κυτίο, λοφίο, πεδίο, πηνίο, πτυχίο, ραβδίο, σαρκίο, στρουθίο, τοιχίο, τοπίο, φατνίο, φορτίο, χρυσίο, χωρίο, ψηφίο, ψιχίο
αιδοίο, πλοίο, (το) γελοίο
δύο, βρύο, κρύο, πύο

 

[sarant]

Είναι και μερικά άλλα σε -ίο που θα τα απέρριψες, υποθέτω, επειδή είναι λόγϊα και θεωρείς ότι λήγουν σε -ίον. Μερικά όμως από αυτά βρίσκονται και χωρίς νι, ας πούμε κηρίο (ως μονάδα μέτρησης), κομβίο, σολδίο, τζ(σ)αγγίο, καθώς και τα μη λόγϊα αντίο, μπρίο. Επίσης ξέχασες το δυφίο που το λέει όλος ο κόσμος :)

 

[Zazula]

Επίσης ξέχασες το δυφίο που το λέει όλος ο κόσμος :)

Αν σου πω πως ήταν το πρώτο που σκέφτηκα μόλις είδα τη νικελανάρτηση!...

 

[nickel]

Καλημέρα. Έχετε δίκιο και για τη λογοκρισία σε κηρίο και μπρίο κ.τ.ό. όπως και για το τεράστιο κενό στις πηγές μου. Ειδικότερα θα καταγγείλω το Ορθογραφικό λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, το οποίο ξεχνά το δυφίο όχι μόνο στις κίτρινες σελίδες με την ορθογραφία των ληκτικών στοιχείων, αλλά και στο κύριο σώμα του λεξικού. Πρέπει να γίνω καλύτερος λεξιθήρας.
:)