αστήρ — άστρασι(ν) ή αστράσι(ν)

[nikitasddd]

Γενικά ξέρω ότι εδώ ασχολούμαστε με την νεοελληνική αλλά αποφάσισα να ζητήσω τα φώτα σας σε ένα θέμα της αρχαίας.

Η δοτική πληθυντικού του ονόματος ἀστήρ παρατίθεται από την γραμματική του Οικονόμου ως ἀστράσι(ν), τύπος που βρήκα σε κάθε ελληνική πηγή, τόσο γραπτή όσο και στο διαδίκτυο. Ωστόσο το λεξικό των Liddel&Scott το διορθώνει ως ἄστρασι(ν) και μετά από λίγο ψάξιμο είδα πως οι ξένοι χρησιμοποιούν κατ' αποκλειστικότητα αυτόν τον τύπο.

Ποιο είναι ορθό; Τα φώτα σας.

 

[Themis†]

Αστράσι το έχει η ελληνική έκδοση του Liddel-Scott-Κωνσταντινίδη και παραπέμπει στον Όμηρο (Ιλιάδα, Χ, 25), όπου κι εγώ το βρίσκω αστράσι. Δεν νομίζω να τίθεται ζήτημα επιλογής: ασφαλώς θα πρέπει να προτιμηθεί αυτός ο στρωτός και γραμματικά κανονικός τύπος.

Η πηγή της σύγχυσης πρέπει να είναι ένα σχόλιο στην Ιλιάδα, όπως αναφέρεται στο λεξικό του Montanari:
δοτ. πληθ. αστράσι, επίσης τονισμένο άστρασι ΣΧ. ΙΛ. 22.28.

 

[nikitasddd]

Η επίτομη έκδοση του 2007 (Πελεκάνος) κάνει ειδική μνεία στη δοτική και έχει αυτό το λήμμα ἄστρασι (όχι ἀστράσι), δοτ. του ἀστήρ. ενώ και στο λήμμα αστήρ σημειώνει: ἀστήρ, ὁ, γεν. -έρος, δοτ. πληθ. ἄστρασι (όχι ἀστράσι)· 1. αστέρι, σε Ομήρ. Ιλ. κ.λπ.· πρβλ. ἄστρον. 2. φλόγα, φως, φωτιά, σε Ευρ. (η √ΣΤΕΡ, α ευφωνικό, πρβλ. Λατ. stella, δηλ. ster-ula).


Κανονικά τα συγκοπτόμενα το α της δοτικής το τονίζουν και αυτό καθιστά τον τύπο αστράσι σωστό, ίσως όμως κατ' αναλογία με το ''τοις άστροις'' να ανεβάζει τον τόνο. Πάντως άστρασι δεν το έχω πετύχει ποτέ

 

[daeman]

...
TLG & LSJ:

ἀστήρ, ὁ, gen. έρος: dat. pl. ἀστράσι Il.22.28,317 (Aristarch.; ἄστρασι Sch.Ven., Choerob.):—star (v. ἄστρον), ἀστέρ’ ὀπωρινῷ Il. 5.5; οὔλιος ἀ. 11.62; Σείριος ἀ. Hes.Op.417; ἀ. Ἀρκτοῦρος the chief star in the constellation, ib.565, etc.; shooting star or meteor, Il.4.75; οἱ διατρέχοντες ἀ. Ar.Pax838; ᾄττοντας ὥσπερ ἀστέρας Pl.R. 621b, cf. Arist.Mete.341a33, Plu.Agis11.

«... ὀπώρης εἶσιν, ἀρίζηλοι δέ οἱ αὐγαὶ φαίνονται πολλοῖσι μετ᾽ ἀστράσι νυκτὸς ἀμολγῷ, ὅν τεκύν᾽ Ὠρίωνος ἐπίκλησιν καλέουσι»
http://www.perseus.tufts.edu/hopper...99.01.0133:book=22:card=1&highlight=a)stra/si


Autenrieth:

ἀστήρ , έρος, dat. pl. ἀστράσι: star; ἀστὴρ ὀπωρι_νός, the dog-star, Sirius, Il. 5.5; of a ‘shooting-star,’ Il. 4.75.


Και ο Σταματάκος ἀστράσι, όπως και το 15τομο του Δημητράκου.

 

[drsiebenmal]

Εδώ (Pape, γερμανοελληνικό) δίνει πρώτο το αστράσι αλλά επίσης και με τονισμό άστρασι.

Η σχετική σελίδα εδώ:

 

[nickel]

Οι παλιοί πάντως τα είχαν μοιράσει για να μη μαλώνουν. Ιδού τα ευρήματα στο TLG: