"απ' ότι" ή "απ' ό,τι"; απ' ό,τι

[Thanasis_P]

Έχεις απόλυτο δίκιο. Κάποιες λέξεις κατέληξαν να έχουν πολλαπλές έννοιες χωρίς να έχουν αλλάξει καν την ηχητική τους μορφή (κόμμα), άλλες την άλλαξαν χάριν της σημασίας (άδεια) ενώ άλλες γράφονται παρόμοια, έχοντας όμως διαφορετική ακουστική, ετυμολογία και σημασία (ήπιες). Σε βιβλία γραμματικής έχω συναντήσει ένα σημείο στίξης (υφέν) κάτω από τις συμπροφερόμενες συλλαβές, που επισημαίνει το φθογγικό πάθος στον αναγνώστη. Θα ήταν βέβαια σχολαστικό έως παράλογο να αρχίσει να χρησιμοποιείται, καθώς όπως προανέφερες, στη ρύμη του λόγου ο κίνδυνος παρανόησης είναι πρακτικά ανύπαρκτος.
Ήδη το επιβεβαίωσα ακόμα μια φορά με το παράδειγμά σου, που το διάβασα επανειλημμένως μέχρι να εντοπίσω τον παρατονισμό!

 

[nickel]

Καλύτερα να επιμένουμε να το λέμε υποδιαστολή το σημαδάκι στο ό,τι, επειδή δεν είναι κόμμα. Υπάρχει καλή σχετική περιγραφή στη Wikipedia:

Hypodiastole is a textual mark developed in ancient Greek texts before the separation of words by spaces was commonplace. It was used together with the hyphen (enotikon) to mark how the words should be read correctly. A hyphen was placed between words that should be read as one, while a hypodiastole was put between words that would have been otherwise incorrectly separated. Compare «ἐστὶ,νοῦς» ("it is a mind") to «ἐστὶν,οὖς» ("it is an ear"), or «ὅ,τι» ("whatever") to «ὅτι» ("that"). The symbol looks somewhat similar to the comma but has different function and has its own character in Unicode ISO/IEC 10646 standard (U+2E12) (⸒).
http://en.wikipedia.org/wiki/Hypodiastole

και μια ακόμα πιο χορταστική από τον Nick Nicholas:

In Classical Greek, the indefinite pronoun "whatever" was thought of as two words: ὅ τι; it is written accordingly in the modern typography of Classical Greek. It was thus distinct from the cognate conjunction ὅτι "that", which is written as one word. Now, if you want to distinguish between the two using a hypodiastole, before the invention of spaces, you would put one in for the former: ὅ,τι, and leave it out in the latter. (You would also put hypodiastole in lots of other places; the classic example is εστι,νους = ἐστὶ νοῦς "it is a mind" vs. εστιν,ους = ἐστὶν οὖς "it is an ear".) But when the time came to put the spaces in, people already felt that ὅ,τι "whatever" was a single word (which it assuredly is in Modern Greek—the distinction between ὅ,τι and ὅτι is now that the latter is unstressed). If "whatever" is a single word, no one wanted to start writing it as two words. So ὅ,τι stayed written as a single word, with no space; the hypodiastole stayed in place, now serving to disambiguate it from the conjunction ὅτι. The hypodiastole is not a punctuating comma in this context, which is why no space appears after it. (In this function, it is like the decimal comma, which is also used in Greece.)
http://www.tlg.uci.edu/~opoudjis/unicode/punctuation.html

Το πρόβλημα δεν είναι ο τονισμός. Όλοι θεωρούν ότι είναι μία παροξύτονη δισύλλαβη λέξη. Το κακό είναι το μπέρδεμα με το ότι, μπέρδεμα που μπορεί να κάνουμε και οι πιο προσεκτικοί, αλλά στα γραφτά των αδιάφορων τα [óti] έχουν γίνει ένα. Helle, αποκωδικοποιείς αμέσως σωστά το «Πες ότι θέλεις»;

 

[Hellegennes]

Στην πραγματικότητα, ξεκάρφωτες φράσεις βρίσκουμε μόνο σε επικεφαλίδες, άρα το "πες ότι θέλεις" δεν υπάρχει περίπτωση να το συναντήσω κάπου τελείως μόνο του. Όμως εδώ δεν είναι μόνο ο τόνος, είναι και η υποδιαστολή. Ακόμα κι αν πετάξουμε την υποδιαστολή και η φράση βρίσκεται κάπου ξεκάρφωτη, ο συγγραφέας μπορεί να αποφύγει τον σκόπελο, χρησιμοποιώντας αναλυτική σύνταξη ή "πως" αντί "ότι". Αν είναι "Πες ότι θέλεις!", το θαυμαστικό προδιαθέτει για επιτονισμό στο ότι, άρα είναι ό,τι. Επίσης ο συγγραφέας μπορεί να πει "λέγε ότι θέλεις", για να εκφράσει το "ό,τι", που δεν μπορεί να παρερμηνευτεί σαν υποθετικός λόγος.

 

[nickel]

Αν περνούσαμε σε ένα σύστημα όπου θα τονίζαμε όπως προφέρουμε (κακή ιδέα — οι περισσότεροι φαίνεται ότι δεν μπορούν ή δεν θέλουν να παίξουν τέτοια παιχνίδια), τότε θα γράφαμε:
Πες οτι θέλεις (=Πες πως θέλεις)
Πες ότι θέλεις (=Πες οτιδήποτε θέλεις)

Μέχρι τότε, ας γράφουμε:
Πες ότι θέλεις (=Πες πως θέλεις)
Πες ό,τι θέλεις (=Πες οτιδήποτε θέλεις)
και οτιδήποτε άλλο είναι λάθος.

 

[Hellegennes]

Γιατί πού είπα εγώ ότι πρέπει να σταματήσουμε να γράφουμε στο μονοτονικό χωρίς απόφαση; Το μόνο που είπα είναι ότι εγώ είμαι υπέρ αυτής της ιδέας (του ατονικού).

 

[nickel]

Δεν του λέω εσένα τους κανόνες. Καλό είναι να τους επαναλαμβάνουμε πότε πότε, μη νομίσουν οι περαστικοί ότι πειραματιζόμαστε.

Προσπαθώντας να προβλέψω την επόμενη μεγάλη εξέλιξη στη γλώσσα μας, σκέφτομαι πότε πότε ότι θα είναι το ατονικό. Εφαρμόζεται ήδη στα γκρίκλις, αλλά και σε πρόχειρα γραφτά στο διαδίκτυο. Το επιχείρημά μου ενάντια στο ατονικό δεν είναι οι λέξεις με διαφορετική σημασία ανάλογα με τον τονισμό, αυτό μπορεί να λυθεί εύκολα. Είναι το ότι μπορείς να γράψεις με ατονικό αφού έχεις μάθει να τονίζεις σωστά τις λέξεις. Γιατί να δυσκολέψουμε τόσο πολύ αυτόν που μαθαίνει τη γλώσσα; Όμως, επειδή τις αλλαγές στην γλώσσα δεν τις επιφέρουν ούτε οι μαθητές ούτε οι συντηρητικοί, το ατονικό δεν είναι κάτι που θα απέκλεια.