Το ανοίκειος θα έλεγες ότι δεν είναι αντίθετο τού οικείος «γνώριμος». Αν δεις λεξικά, θα βρεις μόνο τον ορισμό «ανάρμοστος, απρεπής» (+ΛΚΝ: «που δεν είναι σύμφωνος με ό,τι θεωρείται γενικά παραδεκτό»), με καλό παράδειγμα την ανοίκεια συμπεριφορά. (Στα αγγλικά: improper, unbecoming.)
Καταχωνιασμένο σε θέση δεύτερης σημασίας στο ΛΝΕΓ βλέπουμε και τον ορισμό «ο μη οικείος, ο ασυνήθιστος» (π.χ. ανοίκειο ύφος). Μα, σε ποιο ύφος αναφέρεται; Στο ύφος κάποιου κειμένου; Μιλάμε για unusual / unfamiliar style;
Αν κοιτάξουμε χρήσεις, με το ύφος βλέπουμε και πάλι τη διάσταση της απρέπειας:
κανείς δεν έχει δικαίωμα να χαρακτηρίζει με ανοίκειες λέξεις (=απρεπείς) και προσβλητικούς χαρακτηρισμούς απόψεις άλλων
αλλά και:
ιδιαίτερη δυσκολία στην αποκωδικοποίηση συμφωνικών συμπλεγμάτων, ανοίκειων (=άγνωστων) ή/και πολυσύλλαβων λέξεων.
Υπάρχει πρόβλημα με το πόσο έχουμε αγκαλιάσει αυτή τη σημασία τού ανοίκειος, πόσο συνειδητά τη χρησιμοποιούμε και πόσο προσέχουμε να μη δημιουργηθούν παρεξηγήσεις.
Και ερχόμαστε στο defamiliarization:
Νομίζω ότι η απόδοση που επικρατεί είναι η ανοικείωση.
Οι παραπάνω τρεις παράγραφοι από εδώ: http://www.komvos.edu.gr/glwssa/logos_keimeno/2_2_5/Keimeno1.htm
Η παραπάνω συλλογή (ανοίκειο, ανοικειωτικά, ανοικείωση) δείχνει ότι σε κάποια κείμενα, αν όχι στην καθημερινή γλώσσα, το ανοίκειο αναπόφευκτα θα λειτουργήσει ως αντίθετο του οικείου. Οπότε δεν μας χρειάζεται η αποοικειοποίηση.
Άλλωστε, οικείωση = εξοικείωση, οικειοποίηση = ιδιοποίηση.
......................................................................................
Για να εγκαινιάσω το αντίτυπό μου τού Λεξικού Συνωνύμων Αντωνύμων:
Υπάρχει ένα πρόβλημα: πότε το ανοίκειο περιβάλλον είναι απλώς άγνωστο και πότε αφιλόξενο και εχθρικό.
Καταχωνιασμένο σε θέση δεύτερης σημασίας στο ΛΝΕΓ βλέπουμε και τον ορισμό «ο μη οικείος, ο ασυνήθιστος» (π.χ. ανοίκειο ύφος). Μα, σε ποιο ύφος αναφέρεται; Στο ύφος κάποιου κειμένου; Μιλάμε για unusual / unfamiliar style;
Αν κοιτάξουμε χρήσεις, με το ύφος βλέπουμε και πάλι τη διάσταση της απρέπειας:
- παρατηρήσεις διατυπωμένες σε ανοίκειο ύφος
- προτίμησε να ανοίξει δημόσιο διάλογο σε αυτό το ανοίκειο ύφος
- διαπληκτίστηκαν σε μάλλον ανοίκειο ύφος
- φωτίζοντας το έργο αλλότροπα, κάνοντάς το παράξενο, σχεδόν ανοίκειο,
- παρουσιάζοντας το οικείο ως ανοίκειο και το μακρινό ως εγγύτατο
- η θεωρία μπορεί να μας «ταρακουνήσει» με παραγωγικό τρόπο, προτείνοντας ανοίκειες διατυπώσεις
κανείς δεν έχει δικαίωμα να χαρακτηρίζει με ανοίκειες λέξεις (=απρεπείς) και προσβλητικούς χαρακτηρισμούς απόψεις άλλων
αλλά και:
ιδιαίτερη δυσκολία στην αποκωδικοποίηση συμφωνικών συμπλεγμάτων, ανοίκειων (=άγνωστων) ή/και πολυσύλλαβων λέξεων.
Υπάρχει πρόβλημα με το πόσο έχουμε αγκαλιάσει αυτή τη σημασία τού ανοίκειος, πόσο συνειδητά τη χρησιμοποιούμε και πόσο προσέχουμε να μη δημιουργηθούν παρεξηγήσεις.
Και ερχόμαστε στο defamiliarization:
Defamiliarization or ostranenie (остранение) is the artistic technique of forcing the audience to see common things in an unfamiliar or strange way, in order to enhance perception of the familiar. A basic satirical tactic, it is a central concept of 20th century art, ranging over movements including Dada, postmodernism, epic theatre, and science fiction.
Νομίζω ότι η απόδοση που επικρατεί είναι η ανοικείωση.
Αυτό το κατορθώνει η τέχνη με τον γενικό μηχανισμό που ο Shklovsky ονομάζει ανοικείωση. H τεχνική της ανοικείωσης σε γενικές γραμμές μας παρουσιάζει τα γνωστά, οικεία αντικείμενα σαν άγνωστα και διαφορετικά.
Στη λογοτεχνία η ανοικείωση επιτυγχάνεται βασικά μέσω της γλώσσας. Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η φράση κινήθηκα προς το παγωμένο λευκό κέντρο του δωματίου προκαλεί στο πρώτο της άκουσμα ένα παραξένισμα (sic). H γλώσσα εδώ λειτουργεί ανοικειωτικά, αφού ο δέκτης δυσκολεύεται να αναγνωρίσει αμέσως κάποιο γνωστό αντικείμενο.
...Το γεγονός ότι ένα γλωσσικό απόσπασμα ήταν "ανοίκειο" δεν αποτελούσε απόδειξη ότι ήταν τέτοιο παντού και πάντοτε. Ήταν ανοίκειο μόνο σε σχέση με ένα συγκεκριμένο κανονιστικό γλωσσικό φόντο, και αν αυτό άλλαζε, ίσως το απόσπασμα αυτό θα έπαυε να νοείται ως λογοτεχνικό... ('Ηγκλετον, 1996, Εισαγωγή στη θεωρία της λογοτεχνίας)
Οι παραπάνω τρεις παράγραφοι από εδώ: http://www.komvos.edu.gr/glwssa/logos_keimeno/2_2_5/Keimeno1.htm
Η παραπάνω συλλογή (ανοίκειο, ανοικειωτικά, ανοικείωση) δείχνει ότι σε κάποια κείμενα, αν όχι στην καθημερινή γλώσσα, το ανοίκειο αναπόφευκτα θα λειτουργήσει ως αντίθετο του οικείου. Οπότε δεν μας χρειάζεται η αποοικειοποίηση.
Άλλωστε, οικείωση = εξοικείωση, οικειοποίηση = ιδιοποίηση.
......................................................................................
Για να εγκαινιάσω το αντίτυπό μου τού Λεξικού Συνωνύμων Αντωνύμων:
οικείος 1 (π.χ. περιβάλλον) γνώριμος, γνωστός, φιλικός, προσφιλής ΑΝΤ. ανοίκειος, άγνωστος, ξένος, οθνείος (λόγ.) [...]
Υπάρχει ένα πρόβλημα: πότε το ανοίκειο περιβάλλον είναι απλώς άγνωστο και πότε αφιλόξενο και εχθρικό.
