Φαινόμενο του ελέγχου

[Maikon]

Με τον όρο ''έλεγχος'' αναφερόμαστε στην υποχρεωτική αναφορά του υποκειμένου της συμπληρωματικής πρότασης, όταν αυτό είναι κενό, σε κάποιο από τους όρους της κύριας πρότασης, είτε το υποκείμενο είτε το αντικείμενο.
Διακρίνουμε τις εξής τρεις περιπτώσεις:
1- Δομές χωρίς έλεγχο. Η συμπληρωματική πρόταση μπορεί να έχει είτε εμφανές είτε κενό υποκείμενο, το οποίο όμως δεν αναφέρεται σε κάποια όρο της κύριας πρότασης, οπότε και δεν έχουμε έλεγχο. Τέτοιες δομές βρίσκουμε με τα ρήματα ελπίζω, περιμένω, πιστεύω, θέλω, προτιμώ...

Ο Γιάννης θέλει να φύγει ( η Μαρία)
2-Δομές με έλεγχο ο οποίος μπορεί να παραβιαστεί. Η συμπληρωματική πρόταση έχει:
Κενό υποκείμενο το οποίο ελέγχεται από το υποκείμενο του κύριου ρήματος - Ο Νίκος προσπάθησε να φύγει.
Κενό υποκείμενο το οποίο ελέγχεται από το αντικείμενοτου κύριου ρήματος - Ο Νίκος τον έπεισε να φύγει.
Είναι δυνατόν ο έλεγχος να αναιρείται με την εισαγωγή ενός εμφανούς υποκειμένου ανάλογα με τη σημασιολογία του ρήματος και το περικείμενο. - Ο Νίκος τούς έπεισε τελικά να πάει ο Κόστα στη Βραζιλία.
( προσπαθώ, παροτρύνω, αναγκάζω, βοηθάω, πείθω, απαγορεύω...)

Σε ορισμένες περιπτώσεις το κενό υποκείμενο της συμπληρωματικής μπορεί να έχει ευρύτερη αναφορά που περιλαμβάνει αυτή του ελέγχοντος στοιχείου - Ο Νίκος έπεισε τη Μαρία να παντρευτούν στη Ρόδο.

 

[nickel]

Ενδιαφέρον. Δεν γνωρίζω τον όρο έλεγχος. Ποια είναι η πηγή σου;

Δύο μεταφραστικά (αγγλοελληνικά):
(α) Το θέλω δεν είναι, ας πούμε, σαν το αναγκάζω, άρα το «I want him to come» δεν μπορεί να γίνει «Τον θέλω να έρθει».
(β) Ενώ σε συντάξεις όπως «Θέλω να έρθει» ξεχωρίζουν τα υποκείμενα, συντάξεις τριτοπρόσωπες όπως το αγγλικό «He wants her to come» θέλουν ειδική μεταχείριση γιατί δεν αρκεί ένα όμοιο «Θέλει να έρθει».

 

[Maikon]

Ενδιαφέρον. Δεν γνωρίζω τον όρο έλεγχος. Ποια είναι η πηγή σου;

http://www.biblionet.gr/main.asp?page=showbook&bookid=114134

 

[Maikon]

Ενδιαφέρον. Δεν γνωρίζω τον όρο έλεγχος. Ποια είναι η πηγή σου;

Δύο μεταφραστικά (αγγλοελληνικά):
(α) Το θέλω δεν είναι, ας πούμε, σαν το αναγκάζω, άρα το «I want him to come» δεν μπορεί να γίνει «Τον θέλω να έρθει».
(β) Ενώ σε συντάξεις όπως «Θέλω να έρθει» ξεχωρίζουν τα υποκείμενα, συντάξεις τριτοπρόσωπες όπως το αγγλικό «He wants her to come» θέλουν ειδική μεταχείριση γιατί δεν αρκεί ένα όμοιο «Θέλει να έρθει».

Όταν είχα διαβάσει μόνο αυτά τα βιβλία ( γραμματικές και συντακτικά) του Δημοτικού και του Γυμνασίου δεν κατάλαβα γιατί με το ρήμα θέλω, το υποκείμενο της συμπληρωματικής έμενε σε ονομαστική: Θέλω να πάει στην Ελλάδα ο πατέρας μου. Αλλά με το ρήμα αναγκάζω πρέπει να μείνει σε αιτιατική: Ανάγκασα τον πατέρα μου να πάει στην Ελλάδα.

Ενδιαφέρον είναι με τα ρήματα αντίληψης:
Όταν εκφράζεται με ουσιαστικό ( όχι με αδύνατο τύπο αντωνυμίας) αυτό το ουσιαστικό μπορεί να αποτελεί τυπικά είτε αντικείμενο του κύριου ρήματος είτε υποκείμενο του εξαρτημένου ρήματος.

Νιώθαμε την άνοιξη να έρχεται.
Νιώθαμε να έρχεται η άνοιξη .

Όταν δεν το ήξερα αυτό, νόμιζα ότι η ΔΙΔΩ ΣΩΤΗΡΙΟΥ είχε κάνει λάθος στο βιβλίο της ''Ματωμένα Χώματα'' με τη φράση: ''Είδα να στρογγυλεύει η κοιλιά της γυναίκας μου''. Τώρα ξέρω ότι είναι σωστή αυτή η φράση. Αλλά το έμαθα αυτό με το βιβλίο του Mackridge, ούτε στη Γραμματική του Μπαμπινιώτη εξηγεί αυτό το φαινόμενο.

 

[Maikon]

Με τον όρο ''έλεγχος'' αναφερόμαστε στην υποχρεωτική αναφορά του υποκειμένου της συμπληρωματικής πρότασης, όταν αυτό είναι κενό, σε κάποιο από τους όρους της κύριας πρότασης, είτε το υποκείμενο είτε το αντικείμενο. Διακρίνουμε τις εξής τρεις περιπτώσεις:

1- Δομές χωρίς έλεγχο. Η συμπληρωματική πρόταση μπορεί να έχει είτε εμφανές είτε κενό υποκείμενο, το οποίο όμως δεν αναφέρεται σε κάποιον όρο της κύριας πρότασης, οπότε και δεν έχουμε έλεγχο. Τέτοιες δομές βρίσκουμε με τα ρήματα ελπίζω, περιμένω, πιστεύω, θέλω, προτιμώ...

Ο Γιάννης θέλει να φύγει (η Μαρία)

2- Δομές με έλεγχο ο οποίος μπορεί να παραβιαστεί. Η συμπληρωματική πρόταση έχει:

* Κενό υποκείμενο το οποίο ελέγχεται από το υποκείμενο του κύριου ρήματος - Ο Νίκος προσπάθησε να φύγει.

* Κενό υποκείμενο το οποίο ελέγχεται από το αντικείμενο του κύριου ρήματος - Ο Νίκος τον έπεισε να φύγει.

Είναι δυνατόν ο έλεγχος να αναιρείται με την εισαγωγή ενός εμφανούς υποκειμένου ανάλογα με τη σημασιολογία του ρήματος και το περικείμενο. - Ο Νίκος τούς έπεισε τελικά να πάει ο Κόστα στη Βραζιλία. Αυτού του είδους οι δομές εμφανίζονται με τα ρήματα: προσπαθώ, παροτρύνω, αναγκάζω, βοηθάω, πείθω, απαγορεύω...

Σε ορισμένες περιπτώσεις το κενό υποκείμενο της συμπληρωματικής μπορεί να έχει ευρύτερη αναφορά που περιλαμβάνει αυτή του ελέγχοντος στοιχείου - Ο Νίκος έπεισε τη Μαρία να παντρευτούν στη Ρόδο.

3- Υποχρεωτικός έλεγχος. Στην περίπτωση αυτή το υποκείμενο της συμπληρωματικής είναι κενό και ελέγχεται από κάποιον όρο της κυρίας πρότασης. Υπάρχει η δυνατότητα το υποκείμενο να είναι φανερό με τη μορφή ενός ισχυρού τύπου αντωνυμίας (ή ονοματικής φράσης) αλλά ακόμα και τότε συναναφέρεται/ελέγχεται υποχρεωτικά από κάποιον όρο της κυρίας. Αυτού του είδους οι δομές εμφανίζονται με τα ρήματα: ξέρω, τολμώ, ξεχνώ, αρχίζω, θυμάμαι, βλέπω, ακούω, βάζω...
Άρχισε να λέει ψέματα
Έμαθε να οδηγεί από πολύ μικρός
Τον είδα να έρχεται
Τον έβαλα να της μαγειρέψει σουτζουκάκια

http://www.biblionet.gr/book/114134 σελ. 151-152