Το μήκος και η σημασία του

[drsiebenmal]

Είχαμε ήδη γνωρίσει εδώ την ως τώρα μεγαλύτερη λέξη της γερμανικής γλώσσας, Rindfleischetikettierungsüberwachungsaufgabenübertragungsgesetz (Νόμος για την ανάθεση αρμοδιοτήτων για την επίβλεψη της σήμανσης του βόειου κρέατος), με μήκος 63 χαρακτήρες, που είχε αναδειχθεί μία από τις δέκα λέξεις της χρονιάς 1999. Ο νόμος, που ήταν γνωστός με το εύηχο συντομογραφικό «χαϊδευτικό» RkReÜAÜG (δεν διαβάζεται σαν μια λέξη όπως τα δικά μας ακρωνύμια, αλλά συλλαβίζεται) ήταν ως τώρα το πιο χαρακτηριστικό επίσημο παράδειγμα της ικανότητας της γερμανικής γλώσσας να δημιουργεί λέξεις σιδηροδρόμους παρατάσσοντας απλώς στη σειρά ολοένα και περισσότερα επεξηγηματικά ουσιαστικά. Ο νόμος είχε ψηφιστεί επειγόντως, με λίγα άρθρα, εκείνη την εποχή (με αφορμή κοινοτική οδηγία για την ασθένεια Κρόιτσφελντ-Γιάκομπς) για τη ρύθμιση των ελέγχων στα βοοειδή και αντικαταστάθηκε πρόσφατα με κρατιδιακή οδηγία που πήρε την επωνυμία Landesverordnung über die Zuständigkeiten für die Überwachung der Rind- und Kalbfleischetikettierung.

Σήμερα, οι περισσότεροι σιδηρόδρομοι της γερμανικής γλώσσας προέρχονται από τη νομική επιστήμη, αν και η ορολογία της χημείας διεκδικεί επίσης σημαντικό μερίδιο. Η δημιουργία μεγάλων λέξεων με παράταξη ουσιαστικών είναι ένα ευχάριστο παιχνίδι που διδάσκονται οι μαθητές της γερμανικής γλώσσας ξεκινώντας π.χ. από το παράδειγμα:

Τür = πόρτα
Gartentür = πόρτα του κήπου
Gartentürschloss = κλειδαριά της πόρτας του κήπου
Gartentürschlossschlüssel = το κλειδί της κλειδαριάς της πόρτας του κήπου
Gartentürschlossschlüsselanhänger = το μπρελόκ του κλειδιού της κλειδαριάς της πόρτας του κήπου

δημιουργώντας μια λέξη με μήκος συνολικά 33 χαρακτήρες.

Το πιο αγαπημένο υπόστρωμα όπου έχουν κατασκευαστεί τέτοια παιχνίδια ήταν, πριν από τον πιο πάνω νόμο, ο καπετάνιος της εταιρείας ποταμοπλοΐας του Δούναβη και ο περίγυρός του. Εδώ, η χήρα του: Donaudampfschifffahrtsgesellschaftskapitänswitwe, που παρά τους 48 χαρακτήρες της απέχει πολύ από τις νομοθετικές σαρανταποδαρούσες.

Φιλοπαιγμόνως, (μα παίζουν κοτζάμ επιστήμονες), η Εταιρεία για τη γερμανική γλώσσα (Gesellschaft für deutsche Sprache, GfdS), πάντως, είχε δείξει πώς από τον νόμο με το όνομα μακαρόνι φτιάχνεις μακαρονάδα να ταΐσεις τρεις οικογένειες:

Rindfleischetikettierungsüberwachungsaufgabenübertragungsgesetz (ο νόμος που γνωρίσαμε και αγαπήσαμε)
+ es (s ή es είναι η κατάληξη της γενικής, αλλά εδώ είναι συνδετικό) και προσθέτεις το:+entwurfsdebattierklubdiskussionsstandsberichterstattungsgeldantragsformular, όπου

formular = έντυπο
antrag +s+ formular = έντυπο αίτησης
geld + antragsformular = έντυπο αίτησης χρηματοδότησης (Geld = χρήμα)
bericht + erstattung +s = αναφορά + σύνταξη + s (εδώ φαίνεται καλύτερα ότι το -s- είναι συνδετικό, αφού η λέξη Erstattung, που είναι θηλυκή, δεν μεταβάλλεται στη γενική)

και προχωρώντας, ανάλογα, προς την αρχή συναντάμε τις επίσης σύνθετες λέξεις Diskussion + Stand που δίνουν μαζί, την κατάσταση της συζήτησης Diskussionsstand, Debattier(+)klub (όμιλος συζήτησης) και Entwurf (σύνταξη), που σημαίνει, ότι αυτό το έντεχνο και περίτεχνο κατασκεύασμα με μήκος 140 χαρακτήρες, Rindfleischetikettierungsüberwachungsaufgabenübertragungsgesetzesentwurfsdebattierklubdiskussionsstandsberichterstattungsgeldantragsformular που δεν υπήρξε ποτέ, θα σήμαινε: Έντυπο αίτησης για τη χρηματοδότηση της σύνταξης της αναφοράς επί των συζητήσεων στον όμιλο διαλόγου για το σχέδιο του νόμου για την ανάθεση αρμοδιοτήτων για την επίβλεψη της σήμανσης του βόειου κρέατος.

Ψηφίστε: Πώς πρέπει να πληρώνεται άραγε εδώ η μετάφραση; Με λέξεις γλώσσας προέλευσης ή γλώσσας στόχου;

Όλα αυτά τα μακρινάρια, βέβαια, δεν μπαίνουν στα λεξικά. Στο Duden, το λεξικό που αποτελεί μέτρο των πάντων για τη γερμανική γλώσσα, η μεγαλύτερη λέξη έχει μήκος μόνο 36 χαρακτήρες: Kraftfahrzeughaftpflichtversicherung,που σημαίνει «ασφάλιση αστικής ευθύνης αυτοκινήτων» (οι μεταφραστές θα την συναντήσουμε συχνά, και θα την βρούμε στα λεξικά, με τη συντομογραφική γραφή Kfz-Haftpflichtversicherung).

Το ενδιαφέρον είναι ότι η μεγαλύτερη λέξη που εμφανίζεται στο Oxford English Dictionary, με μήκος 45 χαρακτήρες, pneumonoultramicroscopicsilicovolcanokoniosis, είναι η ασθένεια που αποδίδεται στα καθημερινά γερμανικά με το «απλό» Quarzstaublunge...


Στοιχεία και εικόνα από το άρθρο του stern, εδώ.

 

[nickel]

Κάπου διάβασα χτες-προχτές κάτι σε σχέση με αυτή τη λέξη. Μήπως ότι αντικαταστάθηκε ο νόμος;

Ψηφίστε: Πώς πρέπει να πληρώνεται άραγε εδώ η μετάφραση; Με λέξεις γλώσσας προέλευσης ή γλώσσας στόχου;

Μα είναι δυνατό να βάζεις αυτό το ζήτημα με αχνά γράμματα; Πώς δεν μου είχε περάσει ποτέ από το νου αυτή η διάσταση; Τα αγγλικά, βέβαια, δεν έχουν τέτοιους σιδηρόδρομους σαν τα γερμανικά, αλλά δεν τους λείπουν οι όροι που θα μεταφραστούν με δύο ή τρεις λέξεις. Νομίζω ότι το ελάχιστο που έχουμε να κάνουμε είναι να απαιτήσουμε, εκεί που έχουμε όρους με ενωτικό (red-light district, round-table discussions, buy-now pay-later purchases, rose-tinted glasses, 20th-century literature), να αντικαθίστανται τα ενωτικά με κενά προτού μετρηθούν οι λέξεις. Τα παραδείγματα βγήκαν 11 λέξεις στο μέτρημα του Word, αλλά 17 όταν έφυγαν τα ενωτικά!

 

[sarant]

Κατά σύμπτωση σήμερα έχω άρθρο γιαυτό το θέμα, θανέβει σε λίγο. Πάντως, αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, η κατάργηση του νόμου (περί ελέγχων κτλ. στο βόειο κρέας) δεν οδηγεί στην κατάργηση της μακριάς λέξης. Θα έλεγα μάλιστα ότι οδηγεί σε δημιουργία μιας μακρύτερης, αφού η "απόφαση κατάργησης του R63" (αν συμβολίσω έτσι το μακρινάρι) είναι: R63aufhebungsentscheidung.

 

[nickel]

Ναι, αλλά να μη συμμετέχουμε μόνο άνδρες σε νήμα με τίτλο «Το μήκος και η σημασία του»...

 

[drsiebenmal]

Η χήρα του καπετάνιου έπεσε από το παράθυρο, το αντίστοιχο σημερινό άρθρο στο ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου.

Μια επισήμανση, για τη μέτρηση του μήκους. :) Κανονικά, οι χαρακτήρες Umlaut των γερμανικών ä, ö, ü μετράνε μονοί. Όμως στις περισσότερες γλώσσες όπου δεν είναι γνωστοί ως χαρακτήρες, αποδίδονται με την ανεπτυγμένη τους μορφή ae, oe, ue (από την οποία προήλθαν) και μετράνε διπλοί, μεγαλώνοντας τα ρεκόρ. Κάπως σαν τα ρεκόρ με ευνοϊκό άνεμο.