Το ζήτησε ως χάρη ή Το ζήτησε σαν χάρη;

[colurosa]

Καλησπέρα και καλώς σας βρήκα!
Θα ήθελα τη βοήθειά σας στο εξής:
Το ζήτησε ως χάρη ή Το ζήτησε σαν χάρη;

 

[nickel]

Γεια σου και καλωσόρισες.

Το «ως χάρη» είναι το παλιό και λόγιο. Σήμερα λέμε «σαν χάρη» και αυτό έχει σε παράδειγμα το Χρηστικό Λεξικό της Ακαδημίας.

 

[drsiebenmal]

Επίσης, σπανιότερα:

Το ζήτησε για χάρη
Το ζήτησε χάρη

 

[colurosa]

Οπότε, και τα δύο είναι σωστά;
Αν το κείμενο είναι στη δημοτική χρησιμοποιούμε το ''σαν'', ειδάλλως το ''ως'';

 

[nickel]

Ναι, έτσι.

 

[Earion]

Και του Δόκτορα οι προτάσεις μου αρέσουν.

 

[colurosa]

Σας ευχαριστώ πολύ! Να είσαστε καλά!

 

[sarant]

Αν και η απορία έχει απαντηθεί, ίσως είναι δείγμα του πώς αλλάζει η γλώσσα, γιατί παλιότερα κανένα από τα δύο σκέλη του διλήμματος δεν θα ήταν πρώτο στις προτιμήσεις, τουλάχιστον σε προφορικό λόγο. Νομίζω πως οι προτάσεις του Δόκτορα θα ήταν οι αυτονόητες επιλογές.

Κι αν αντί για χάρη βάλουμε το χατίρι, νομίζω πως και σήμερα το "στο ζητάω για χατίρι" είναι απείρως φυσικότερο (εντάξει, στα δικά μου αυτιά).

 

[nickel]

Στο δικό μου ιδιόλεκτο καμιά από τις εναλλακτικές δεν έχει εισχωρήσει ακόμα. :)

 

[colurosa]

Θα πούμε:

τους ζήτησε σαν χάρη ή το ζήτησε σαν χάρη; Το "τους το ζήτησε σαν χάρη", είναι λάθος λόγω πλεονασμού;

 

[daeman]

Θα πούμε:

τους ζήτησε σαν χάρη ή το ζήτησε σαν χάρη;

Αν εννοείς αυτή την πρόταση:

— Να τα ανοίξετε όταν φτάσετε στο σπίτι σας, τους ζήτησε σαν χάρη.
Αλλά και:
— Να το ανοίξετε όταν θα φτάσετε στο σπίτι σας, τους ζήτησε σαν χάρη.
...

κι επειδή αυτό που τους ζήτησε σαν χάρη αναφέρεται αμέσως πριν την εν λόγω φράση, μπορεί κάλλιστα να παραλειφθεί η αντωνυμία «το» κι έτσι θα το προτιμούσα: «τους ζήτησε σαν χάρη».

Το "τους το ζήτησε σαν χάρη", είναι λάθος λόγω πλεονασμού;

Ο πλεονασμός εδώ είναι το κόμμα μεταξύ του υποκειμένου («Το "τους το ζήτησε σαν χάρη"») και του ρήματος («είναι λάθος»). Δεν υπάρχει κανένας λόγος γι' αυτό το κόμμα, ιδίως σ' αυτή την περίπτωση όπου το υποκείμενο, όσο μεγάλο κι αν είναι, οριοθετείται οπτικά από τα εισαγωγικά. Μπορεί στον προφορικό λόγο να κάνουμε παύση σ' αυτό το σημείο (μπορεί και όχι), αλλά όπως και να 'χει, νοηματικά και γραμματικά το κόμμα δεν χρειάζεται (και το κόμμα πρέπει πρώτα απ' όλα και πάνω απ' όλα να υπηρετεί το νόημα και δεύτερον να υπακούει στη γραμματική, όσο γίνεται πιο αντικειμενικά, γιατί αν αρχίσουμε να δηλώνουμε μ' αυτό την κάθε παύση που κάνει ο καθένας στον λόγο του υποκειμενικά, ζήτω που καήκαμε).

Βλέπουμε πολύ συχνά περιόδους όπου τα κόμματα είναι σχεδόν όσα και οι λέξεις, ενώ τα περισσότερα μπορεί να στηρίζονται σε τυπικά σωστούς κανόνες (π.χ. για τον χωρισμό συμπερασματικής δευτερεύουσας πρότασης με κόμμα) ή να μην είναι υποχρεωτικά αλλά ούτε και λάθος αν εξεταστούν μεμονωμένα. Εγώ προσωπικά πιστεύω ότι στις περιπτώσεις αυτές πρέπει να υπερισχύει η γενική ρήτρα μας. Τα κόμματα δεν έχουν στόχο να κομματιάσουν αλλά να οργανώσουν, ή μάλλον διακόπτουν για να επιτρέψουν μια οργανωμένη σύνδεση και τη δόμηση της συγκεκριμένης ολότητας (κατά βάση της περιόδου). Η περίοδος (πόσο μάλλον στον μακροπερίοδο λόγο) δεν είναι αχταρμάς επιμέρους στοιχείων που το καθένα υπόκειται σε δικούς του κανόνες και ύστερα τα βάζουμε το ένα δίπλα στο άλλο. Η περίοδος είναι δομή, όχι άθροισμα. Επιμέρους κανόνες σίγουρα υπάρχουν, αλλά the proof of the pudding is in the eating. Αν εξυπηρετούν τη σημασιολογική δόμηση της περιόδου, έχει καλώς. Αν όχι, πρέπει να προσαρμόζονται στο υπερισχύον κριτήριο. Μου τυχαίνει συχνά να μεταφράζω ή να αναθεωρώ περιόδους δέκα σειρών και σας διαβεβαιώνω ότι χωρίς την οργανωτική συνδρομή των κομμάτων η μάνα και το παιδί θα κλαίνε ο καθένας στη γωνιά του επ' άπειρον. Αν σε μια περίοδο βλέπουμε κόμματα με τη σέσουλα, χρειάζεται να ανησυχούμε πολύ. Υπερμέτρως πολλαπλασιαζόμενο, το κόμμα πληθωρίζεται και χάνει την αξία του: αδυνατεί να υπηρετήσει το νόημα.

Περισσότερα, κυρίως στα νήματα Κόμμα πριν από ρήμα και Η σωστή χρήση του κόμματος, αλλά και παρεμπιπτόντως σε πολλά άλλα νήματα στη Λεξιλογία.

Όσο για την επανάληψη της αντωνυμίας, θα βρεις περισσότερα στο νήμα: Αντωνυμική επανάληψη (Τη γραμματική μου τη θέλω με πολλά παραδείγματα).


Και καλώς ήρθες, γιατί δεν θυμάμαι να σου το έχω πει.

 

[colurosa]

— Να τα ανοίξετε όταν φτάσετε στο σπίτι σας, τους ζήτησε σαν χάρη.


Καλώς σας βρήκα! :)
Σας ευχαριστώ πολύ για τη βοήθεια και τον πολύτιμο χρόνο που μου διαθέτετε.

Στη χρήση αυτού του κόμματος αναφέρεσαι;

 

[daeman]

— Να τα ανοίξετε όταν φτάσετε στο σπίτι σας, τους ζήτησε σαν χάρη.
...
Στη χρήση αυτού του κόμματος αναφέρεσαι;

Όχι, αυτό είναι απαραίτητο για να διακριθεί το παράθεμα-υποκείμενο («Να τα ανοίξετε όταν φτάσετε στο σπίτι σας») από την κυρίως πρόταση («τους ζήτησε σαν χάρη»). Αν όμως είχες εισαγωγικά στο παράθεμα —τα οποία θα το οριοθετούσαν, θα έκαναν φανερό ότι αυτά είναι τα λόγια άλλου, όπως ειπώθηκαν— αυτό το κόμμα νομίζω πως θα μπορούσε να παραλειφθεί:

«Να τα ανοίξετε όταν φτάσετε στο σπίτι σας» τους ζήτησε σαν χάρη.
«Θα μπορούσε» λέει ο Δαεμάνος. «Αν κάποιος έχει αντίρρηση, ας το πει».

Ωστόσο, προηγουμένως εννοούσα το εξής κόμμα, σ' εκείνο αναφερόταν το λογύδριο του ποστ #11:

... Το "τους το ζήτησε σαν χάρη", είναι λάθος λόγω πλεονασμού;

 

[colurosa]

Ευχαριστώ για τη διόρθωση. Όποιο άλλο λάθος εντοπίσεις, επισήμανέ το μου ελεύθερα.

Η απάντηση στην παραπάνω φράση θα μπορούσε να είναι:
Και εκείνα, θα κρατούσαν την υπόσχεση που της έδωσαν;

 

[daeman]

...
Αφού μου δίνεις το ελεύθερο (ας πρόσεχες, γιατί ώρες ώρες γίνομαι πολύ ψείρας ), να επισημάνω άλλο ένα αχρείαστο κόμμα ανάμεσα στο υποκείμενο και στο ρήμα του:

...
Η απάντηση στην παραπάνω φράση θα μπορούσε να είναι:
Και εκείνα, θα κρατούσαν την υπόσχεση που της έδωσαν;

Αν θέλεις να δείξεις παύση σ' αυτό το σημείο, μπορείς να χρησιμοποιήσεις αποσιωπητικά:

Κι εκείνα... θα κρατούσαν την υπόσχεση που της έδωσαν;

ή αν θέλεις, ακόμη και ερωτηματικό:

Κι εκείνα; Θα κρατούσαν την υπόσχεση που της έδωσαν;

Ένα κόμμα (παραπάνω) αλλάζει το νόημα:

Η απίστευτη ατάκα της Λαγκάρντ στον Βαρουφάκη: «Ο... αρχιεγκληματίας, έρχεται να πει καλησπέρα»! (από εδώ)
...

Αν θέλεις να δείξεις παύση σε τέτοια περίπτωση, για να χωρίσεις το υποκείμενο από το ρήμα, καλύτερα να βάλεις αποσιωπητικά, να βάλεις παύλα, και πάντως δεν βάζεις κόμμα. Δεν είναι προσφώνηση.

 

[colurosa]

Εύστοχο το παράδειγμά σου...