Περιέργεια: Ποιο βοήθημα; Πολύ θα ήθελα να έβλεπα, πενήντα χρόνια μετά, ποιοι αποδοκιμαστέοι τότε τύποι έχουν καθιερωθεί, ποιοι παραμένουν αποδοκιμαστέοι και ποιοι δεν ακούγονται.
Πρόκειται για το έργο «Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια του Παιδιού» της Αντιγόνης Μεταξά, εκδοτική συνεργασία "Ελληνική Παιδεία" - Φυτράκης & Κουτσούμπος (Αθήνα, 1967). Ο Ε' τόμος περιλαμβάνει ένα «Μικρό Ορθογραφικό Λεξικό τής Δημοτικής» (σελ. 177-199), λεξικοποιημένο Πίνακα Συντομογραφιών (σελ. 200-202) και «Μικρό Λεξικό Ξένων Διεθνών Λέξεων» (σελ. 203-208)· ομολογώ πως δεν πήγα μία-μία τις λέξεις του ορθογραφικού λεξικού για να διαπιστώσω και να κρίνω τις ορθογραφικές επιλογές του. Ο Γ' τόμος, στο λήμμα «Ορθογραφία» (σελ. 323-324, πέντε στήλες ανά σελίδα), περιέχει έναν πίνακα με «όλες τις λέξεις που η ορθή γραφή τους παρουσιάζει κάποια δυσκολία» (είναι πολλές δεκάδες), αλλά δεν κατάλαβα το σκεπτικό συμπερίληψης (ή μη) σε όλες τις περιπτώσεις.
Το λήμμα «Ορθογραφία» τελειώνει λοιπόν ως εξής:
Και τώρα θα σε παρακαλέσω να προσέξης μερικές λέξεις που συνήθως πολλοί τις γράφουν εσφαλμένα. Σου γράφω πρώτα τη σωστή γραφή και δίπλα την εσφαλμένη.
άμωμος| και όχι |άμμωμος
απετάθην| και όχι |απετάνθην
απηθανάτισα| και όχι |απεθανάτισα
αποτίνω φόρον| και όχι |αποτίω
ασωτία| και όχι |ασωτεία
δυσφημώ| και όχι |δυσφημίζω
.
Δεν καταλαβαίνω γιατί ειδικά αυτές οι έξι λέξεις, αλλά το
δυσφημώ-δυσφημίζω μου έκανε εντύπωση ακριβώς επειδή επιλέχτηκε να περιληφθεί μέσα σ' ένα τόσο μικρό πλήθος (μοιάζει σαν να τα κορφολόγησε η Θεία Λένα από κάποια άλλη, μεγαλύτερη, λίστα). Τα
άμωμος-*άμμωμος και
ασωτία-*ασωτεία είδα πως ακόμη γίνονται λάθος, κι ας μην υπάρχουν σχετικά σημειώματα λ.χ. στο ΛΝΕΓ, οπότε με την αφορμή αυτή έγραψα κι εγώ σχετικά: http://lexilogia.gr/forum/showthrea...αφικές-απορίες&p=197454&viewfull=1#post197454. Το
αποτίνω-αποτίω η σχολική γραμματική το δέχεται πλέον κανονικά, αλλά ο Μπαμπινιώτης καταδικάζει ακόμη το
αποτίω. Το
απετάθην-*απετάνθην είναι και σήμερα συχνό λαθολογικό και λαθοθηρικό θέμα, αλλά στην εκσυγχρονισμένη μορφή του:
αποτάθηκα-*αποτάνθηκα (υπάρχει και σχετικό σχόλιο στο ΛΝΕΓ) — όμως τα ευρήματα (και τα ακούσματα) δείχνουν ότι η ανάπτυξη του αχρείαστου νι δίνει και παίρνει (ψάξτε και
αποτανθεί, καθώς και σε άλλα πρόσωπα πέρα απ' το α' ενικ.
αποτάνθηκα). Τέλος, το
απηθανάτισα-*απεθανάτισα είναι άλλο ένα επεισόδιο της γνωστής λαθοστρεφούς σειράς
απαθανατίζω vs *
αποθανατίζω, όπου το δεύτερο, παρ' όλη τη δημοφιλία του, παραμένει καταδικαστέο απ' τους λεξικογράφους — κάτι σαν την Ξένια Παππά στη
Ζωή της άλλης.