Τίτλοι και προσφωνήσεις ορθόδοξων ιερέων
- Thread starter Palavra
- Start date
Όταν μου χρειάστηκε για μια μετάφραση, το metropolitan έβαλα. Δεν θυμάμαι να μπήκα σε ιδιαίτερο δίλημμα. Έλα όμως που δεν θυμάμαι πού το βρήκα και πώς το επέλεξα.
Να πω κι εγώ κάτι έστω και με καθυστέρηση; Για να βάλω μερικά πράγματα σε σειρά.
1. Ο επίσκοπος (βαθμός ιερωσύνης ΚΑΙ διοικητική θέση) είναι ο επικεφαλής κληρικός σε μια πόλη (πόλη με την έννοια που έχουμε στην Ύστερη Αρχαιότητα και στο Βυζάντιο, δηλαδή η μικρότερη διοικητική μονάδα του κράτους). Αγγλικό αντίστοιχο Bishop.
2. Οι επίσκοποι μιας επαρχίας συνενώνονται σε [εκκλησιαστική] σύνοδο στην πρωτεύουσα [πόλη] της επαρχίας (όπως συνενώνονται και οι πόλεις τους διοικητικά υπό τον πολιτικό διοικητή της επαρχίας). Επειδή η πρωτεύουσα πόλη της επαρχίας λέγεται μητρόπολη, έτσι λέγεται και η πρωτεύουσα πόλη της εκκλησιαστικής ιεραρχίας, και ο επικεφαλής της μητροπολίτης. Αγγλικό αντίστοιχο Metropolitan (πληρέστερα, Metropolitan bishop). Το ότι ο μητροπολίτης λέγεται έτσι επειδή είναι σαν «μητέρα της πόλεώς του» («διά το είναι ως μητέρα της πόλεώς του») είναι μια ευσεβής ετυμολογία του Γαβριήλ Φιλαδελφείας αλλά άστοχη. Επιπλέον, γίνεται φανερό ότι η Εκκλησία ακολουθεί από τις απαρχές της έναν πολύ σπουδαίο οργανωτικό κανόνα, ότι τα όρια εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας ακολουθούν τα όρια των διοικητικών περιφερειών του κράτους, και όταν αυτά αλλάζουν, ακολουθούν τις αλλαγές. (Μόνο επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας άλλαξαν τα πράγματα, επειδή υπήρχαν εκτεταμένες περιφέρειες χωρίς χριστιανική παρουσία και ποίμνιο, γι' αυτό και αυξήθηκαν οι τιτουλάριοι επίσκοποι).
3. Οι επίσκοποι που υπάγονται στον μητροπολίτη λέγονται απλούστατα υπαγόμενοι, στα αγγλικά Suffragan(t). Οι μητροπόλεις έχουν επετηρίδα που την τηρεί και την ενημερώνει το Πατριαρχείο, καθώς για διάφορους λόγους με τον καιρό άλλες προβιβάζονται και άλλες υποβιβάζονται.
4. Καθώς περνούν οι καιροί, σταδιακά, αναδεικνύονται επισκοπές (και αναγνωρίζονται) εκτός της καθιερωμένης σειράς. Οι επίσκοποί τους τιμούνται με τον τίτλο του αρχιεπισκόπου. Αγγλικό αντίστοιχο Archbishop. Συνήθως (στα αρχαία χρόνια αυτό ισχύει σταθερά, στα νεότερα όλο και πιο λίγο) οι αρχιεπίσκοποι δεν έχουν υπαγόμενους επισκόπους. Η ανάδειξη σε αρχιεπισκοπή είναι σημάδι πολιτικής εύνοιας (ο πρώτος που αναδείχθηκε σε αρχιεπίσκοπο, και μάλιστα με υπαγόμενους σε αυτόν επισκόπους, ήταν ο Κύπρου). Μετά την Άλωση οι αρχιεπισκοπές πληθύνονται. Για μερικές από αυτές αυτό είναι το πρώτο βήμα στην πορεία για να αναγνωριστούν ως αυτοκέφαλες εκκλησίες, και στη συνέχεια πατριαρχεία. Φυσικά με υπαγόμενες επισκοπές.
5. Τον 19ο αιώνα, με την αποκοπή της Εκκλησίας της Ελλάδος από το Πατριαρχείο και την ανακήρυξη (και αναγνώριση) του αυτοκεφάλου, ο μητροπολίτης Αθηνών ανακηρύσσεται σε αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, επικεφαλής αυτοκέφαλης εκκλησίας. Οι υπαγόμενοι σε αυτόν επίσκοποι, δεδομένου ότι στο μικρό ελλαδικό κράτος δεν υπήρχαν πολλοί επίσκοποι και όσοι υπήρχαν έδρευαν στις πρωτεύουσες των νομών, αναβαθμίστηκαν σε μητροπολίτες. Η γενίκευση αυτή καθιερώθηκε από την εποχή του αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσόστομου Α΄ (Παπαδόπουλου).
6. Με την εδαφική επέκταση του ελληνικού κράτους, ενσωματώθηκαν τα Επτάνησα, η Θεσσαλία και η Άρτα ομαλά. Ζήτημα δημιουργήθηκε με τις εκκλησιαστικές περιφέρειες στις προσαρτημένες μετά τους πολέμους (από το 1912 έως το 1948) περιοχές Ήπειρο (πλήν Άρτας), Μακεδονία, Θράκη, Δωδεκάνησα και Κρήτη. Αυτές, ως Νέες Χώρες, παραχωρήθηκαν διοικητικά από το Πατριαρχείο στην Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος («άχρι καιρού», όπως δήλωσε το πατριαρχείο με πράξη του 1928), πνευματικά όμως εξακολουθούν να υπάγονται στον Κωνσταντινουπόλεως. Το ζήτημα αναθερμάνθηκε, όπως θυμόμαστε όλοι, επί αρχιερατείας Χριστοδούλου (Παρασκευαΐδη).
5. Οι Εκκλησίες των Δωδεκανήσων και της Κρήτης έχουν δική τους ιεραρχία και σύνοδο. Η της Δωδεκανήσου χωρίς προκαθήμενο, η της Κρήτης με προκαθήμενο τον αρχιεπίσκοπο (πλέον, όπως σωστά επεσήμανε ο Δύτης) Κρήτης.
6. Στην Κρήτη επί Βενετοκρατίας δεν υπήρχε μητροπολίτης Κρήτης ορθόδοξος. Οι Βενετοί δεν ήθελαν κάτι τέτοιο. Ανέχτηκαν τους κατά τόπους ιερείς (πρεσβυτέρους) της Ορθόδοξης Εκκλησίας, τοποθέτησαν όμως παντού λατινικό κλήρο με επκεφαλής Λατίνο με τον τίτλο του αρχιεπισκόπου. Έπρεπε να έρθει η τουρκική κατάκτηση για να ξαναϋπάρξει ορθόδοξος μητροπολίτης Κρήτης, ο Νεόφυτος Πατελλάρος, που απασχολεί τον Δύτη. Ο Νεόφυτος όμως ήταν μητροπολίτης (Metropolitan bishop) όχι αρχιεπίσκοπος. Δείτε τα της Κρήτης εδώ.
1. Ο επίσκοπος (βαθμός ιερωσύνης ΚΑΙ διοικητική θέση) είναι ο επικεφαλής κληρικός σε μια πόλη (πόλη με την έννοια που έχουμε στην Ύστερη Αρχαιότητα και στο Βυζάντιο, δηλαδή η μικρότερη διοικητική μονάδα του κράτους). Αγγλικό αντίστοιχο Bishop.
2. Οι επίσκοποι μιας επαρχίας συνενώνονται σε [εκκλησιαστική] σύνοδο στην πρωτεύουσα [πόλη] της επαρχίας (όπως συνενώνονται και οι πόλεις τους διοικητικά υπό τον πολιτικό διοικητή της επαρχίας). Επειδή η πρωτεύουσα πόλη της επαρχίας λέγεται μητρόπολη, έτσι λέγεται και η πρωτεύουσα πόλη της εκκλησιαστικής ιεραρχίας, και ο επικεφαλής της μητροπολίτης. Αγγλικό αντίστοιχο Metropolitan (πληρέστερα, Metropolitan bishop). Το ότι ο μητροπολίτης λέγεται έτσι επειδή είναι σαν «μητέρα της πόλεώς του» («διά το είναι ως μητέρα της πόλεώς του») είναι μια ευσεβής ετυμολογία του Γαβριήλ Φιλαδελφείας αλλά άστοχη. Επιπλέον, γίνεται φανερό ότι η Εκκλησία ακολουθεί από τις απαρχές της έναν πολύ σπουδαίο οργανωτικό κανόνα, ότι τα όρια εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας ακολουθούν τα όρια των διοικητικών περιφερειών του κράτους, και όταν αυτά αλλάζουν, ακολουθούν τις αλλαγές. (Μόνο επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας άλλαξαν τα πράγματα, επειδή υπήρχαν εκτεταμένες περιφέρειες χωρίς χριστιανική παρουσία και ποίμνιο, γι' αυτό και αυξήθηκαν οι τιτουλάριοι επίσκοποι).
3. Οι επίσκοποι που υπάγονται στον μητροπολίτη λέγονται απλούστατα υπαγόμενοι, στα αγγλικά Suffragan(t). Οι μητροπόλεις έχουν επετηρίδα που την τηρεί και την ενημερώνει το Πατριαρχείο, καθώς για διάφορους λόγους με τον καιρό άλλες προβιβάζονται και άλλες υποβιβάζονται.
4. Καθώς περνούν οι καιροί, σταδιακά, αναδεικνύονται επισκοπές (και αναγνωρίζονται) εκτός της καθιερωμένης σειράς. Οι επίσκοποί τους τιμούνται με τον τίτλο του αρχιεπισκόπου. Αγγλικό αντίστοιχο Archbishop. Συνήθως (στα αρχαία χρόνια αυτό ισχύει σταθερά, στα νεότερα όλο και πιο λίγο) οι αρχιεπίσκοποι δεν έχουν υπαγόμενους επισκόπους. Η ανάδειξη σε αρχιεπισκοπή είναι σημάδι πολιτικής εύνοιας (ο πρώτος που αναδείχθηκε σε αρχιεπίσκοπο, και μάλιστα με υπαγόμενους σε αυτόν επισκόπους, ήταν ο Κύπρου). Μετά την Άλωση οι αρχιεπισκοπές πληθύνονται. Για μερικές από αυτές αυτό είναι το πρώτο βήμα στην πορεία για να αναγνωριστούν ως αυτοκέφαλες εκκλησίες, και στη συνέχεια πατριαρχεία. Φυσικά με υπαγόμενες επισκοπές.
5. Τον 19ο αιώνα, με την αποκοπή της Εκκλησίας της Ελλάδος από το Πατριαρχείο και την ανακήρυξη (και αναγνώριση) του αυτοκεφάλου, ο μητροπολίτης Αθηνών ανακηρύσσεται σε αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, επικεφαλής αυτοκέφαλης εκκλησίας. Οι υπαγόμενοι σε αυτόν επίσκοποι, δεδομένου ότι στο μικρό ελλαδικό κράτος δεν υπήρχαν πολλοί επίσκοποι και όσοι υπήρχαν έδρευαν στις πρωτεύουσες των νομών, αναβαθμίστηκαν σε μητροπολίτες. Η γενίκευση αυτή καθιερώθηκε από την εποχή του αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσόστομου Α΄ (Παπαδόπουλου).
6. Με την εδαφική επέκταση του ελληνικού κράτους, ενσωματώθηκαν τα Επτάνησα, η Θεσσαλία και η Άρτα ομαλά. Ζήτημα δημιουργήθηκε με τις εκκλησιαστικές περιφέρειες στις προσαρτημένες μετά τους πολέμους (από το 1912 έως το 1948) περιοχές Ήπειρο (πλήν Άρτας), Μακεδονία, Θράκη, Δωδεκάνησα και Κρήτη. Αυτές, ως Νέες Χώρες, παραχωρήθηκαν διοικητικά από το Πατριαρχείο στην Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος («άχρι καιρού», όπως δήλωσε το πατριαρχείο με πράξη του 1928), πνευματικά όμως εξακολουθούν να υπάγονται στον Κωνσταντινουπόλεως. Το ζήτημα αναθερμάνθηκε, όπως θυμόμαστε όλοι, επί αρχιερατείας Χριστοδούλου (Παρασκευαΐδη).
5. Οι Εκκλησίες των Δωδεκανήσων και της Κρήτης έχουν δική τους ιεραρχία και σύνοδο. Η της Δωδεκανήσου χωρίς προκαθήμενο, η της Κρήτης με προκαθήμενο τον αρχιεπίσκοπο (πλέον, όπως σωστά επεσήμανε ο Δύτης) Κρήτης.
6. Στην Κρήτη επί Βενετοκρατίας δεν υπήρχε μητροπολίτης Κρήτης ορθόδοξος. Οι Βενετοί δεν ήθελαν κάτι τέτοιο. Ανέχτηκαν τους κατά τόπους ιερείς (πρεσβυτέρους) της Ορθόδοξης Εκκλησίας, τοποθέτησαν όμως παντού λατινικό κλήρο με επκεφαλής Λατίνο με τον τίτλο του αρχιεπισκόπου. Έπρεπε να έρθει η τουρκική κατάκτηση για να ξαναϋπάρξει ορθόδοξος μητροπολίτης Κρήτης, ο Νεόφυτος Πατελλάρος, που απασχολεί τον Δύτη. Ο Νεόφυτος όμως ήταν μητροπολίτης (Metropolitan bishop) όχι αρχιεπίσκοπος. Δείτε τα της Κρήτης εδώ.
Καλημέρα. Να πούμε λοιπόν, γιατί νομίζω ότι δεν το είπαμε ως τώρα, ότι η γαλλική λέξη για τον επίσκοπο (évêque) και η αγγλική (bishop) προέρχονται και οι δύο από το λατινικό episcopus, φυσικά από το ελληνικό επίσκοπος, και είναι από τις σπανιότατες περιπτώσεις (ίσως η μοναδική) όπου δύο λέξεις με κοινή ρίζα εξελίσσονται μέσα στους ιστορικούς χρόνους με τόσες και τέτοιες αλλαγές που να καταλήγουν να μην έχουν ούτε ένα κοινό γράμμα!