Σοφία Βέμπο «Λόντρα, Παρίσι...» (μερικές απορίες)

[Theseus]

Επιτέλους και ένα θαυμάσιο και στοιχειωμένο τραγούδι που τραγούδησε μια υπέροχη τραγουδίστρια. Ως συνήθως οι απορίες μου είναι μπλε έντονα γράμματα:

Όπου κι αν πάω ο νους μου διαρκώς τριγυρνά
μες στα στενά της Αθήνας και στα καπηλειά της
και κάθε βράδυ τρικλίζοντας στα σκοτεινά
λέει μεθυσμένη η ψυχή μου απ’ τα γιασεμιά της | my soul drunk by the jasmine says

Λόντρα, Παρίσι, Νιου Γιορκ, Βουδαπέστη, Βιέννη
μπρος στην Αθήνα καμιά μα καμιά σας δεν βγαίνει
γιατ’ είναι πάντα γιομάτες με ρόδα οι ποδιές της | her aprons are always full of roses
κι άσπρες ταντέλες τυλίγουν τις ακρογιαλιές της | white swathes of mist wreathe her beaches

έχει ομορφιές, χιλιάδες ζωγραφιές,
και στις ανηφοριές τις γραφικές της
κάθε βραδιά κάτω από μια μουριά
ο έρως ξενυχτά κλεφτά-κλεφτά | love secretly spends the night?
Σε κατοικούνε θεοί ξελογιάστρα μ’ Αθήνα | the gods dwell in you, seduced by Athens??
που κατεβαίνουν στην Πλάκα να πιούνε ρετσίνα
και ζαλισμένοι το βράδυ κολώνα-κολώνα | and dizzy n the evening column by column
να κοιμηθούνε πηγαίνουνε στον Παρθενώνα | they come to the Parthenon to sleep
Α α α α α α α ο Υμηττός λέει με κέφι στην Πεντέλη | the Hymettus says in party spirit to the Penteli
Α α α α α α α λέει η ρετσίνα στο βαρέλι | the retsina says to the barrel
Ο ο ο ο ο ο ο λεν οι γαζίες στο φεγγάρι ερωτιάρες | the acacias in love say to the moon
Ο ο ο ο ο ο ο λεν οι πλακιώτικες κιθάρες | the twanging(?) guitars say

Πόσα ταξίδια δεν κάναμ’ εμείς μακρινά | how many far-off journeys we have made!
μα εσύ Αθήνα ποτέ μα ποτέ δεν πεθαίνεις | but you, Athens, never die.
κι έτσι ο νους μας διαρκώς τριγυρνά
στις αμμουδιές του Φαλήρου και της Βουλιαγμένης | to the sands of Phaleron and Vouliagmeni

Λόντρα, Παρίσι...

Μπορείτε επίσης να διορθώσετε τη μετάφρασή μου. Θα σας παρακαλούσα.:)

 

[drsiebenmal]

ταντέλες = δαντέλες = lace > (white lace ...)
ξελογιάστρα = seductress (ρ. ξελογιάζω) > (Athens, you seductress)
ρετσίνα στο βαρέλι = retsina wine from the keg > (says the retsina from the keg, but one could also understand it as you translated it, Theseus)
πλακιώτικος = from Plaka, the district at the feet of the Athens' Acropolis > (the guitars from/at Plaka)

 

[Marinos]

ρετσίνα στο βαρέλι = retsina wine from the keg > (says the retsina from the keg, but one could also understand it as you translated it, Theseus)

I think Theseus is right here: it is the same imagery as in the other verses (say the flowers to the moon, the Hymettus to the Penteli...)

 

[Neikos]

ρετσίνα στο βαρέλι = retsina wine from the keg > (says the retsina from the keg, but one could also understand it as you translated it, Theseus)

Εδώ νομίζω ότι έχει δίκιο ο Θησέας, Ντόκτορ, μιας και ο προηγούμενος αλλά και ο επόμενος στίχος έχουν το ίδιο σχήμα.
Ας ακούσουμε, όμως, ένα ακόμα κομμάτι της εποχής για πλακιώτικες κιθάρες, μαζί με ένα ποτηράκι ρετσίνα, από βαρέλι ή όχι :

ΥΓ. Καλά τα λες, Μαρίνε. Μέχρι να ανοίξω μία ρετσίνα, με πρόλαβες. :)

 

[drsiebenmal]

Yes, I tend to agree that Theseus' original translation is correct, but as he asked for an alternate explanation, I obliged... :) :)

 

[Theseus]

Λοιπόν, "ξελογιάστρα μ' Αθήνα" υπονοεί "ξελογιάστρα μου Αθηνα" και όλη η φράση είναι παρενθετική;:)

 

[SBE]

Ναι. Ακριβώς.

 

[Earion]

Πόσα ταξίδια δεν κάναμ’ εμείς μακρινά

Στη διάρκεια της Κατοχής η Σοφία Βέμπο είχε διαφύγει στη Μέση Ανατολή. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1946. Το τραγούδι αυτό είναι από τα πρώτα που ηχογράφησε με την επιστροφή της.

 

[Duke_of_Waltham]

Yes, I tend to agree that Theseus' original translation is correct, but as he asked for an alternate explanation, I obliged... :) :)

Όχι κι εσύ, Δόκτορα, μη!

One of my worst pet peeves... (An Americanism, naturally.) :curse:

 

[Theseus]

Σ' ευχαριστώ για την προϊστορία του στίχου αυτού, Εάριων.:)

 

[Theseus]

Να οι στίχοι του τραγουδιού «Παίξε Πλακιώτικη Κιθάρα». Δυο απορίες με έντονα γράμματα:

ΠΑΙΞΕ ΠΛΑΚΙΩΤΙΚΗ ΚΙΘΑΡΑ

Έχει μπλέξει το φεγγάρι
στης γαζίας το κλωνάρι
και μοσχοβολούν στη γλάστρα
δυό γαρύφαλλα γκρενά.

Μιά κιθάρα σιγοσβήνει, 'faintly strums'(?)'
μία γρίλια σιγοκλείνει
κι έχουν μαρμαρώσει τ' άστρα
μεσ' της Πλάκας τα στενά.

Παίξε Πλακιώτικη κιθάρα
απόψε παίξε
κι εσύ χλωμό φεγγάρι φέξε
κάποιο παράθυρο κλειστό.

Παίξε για μάτια και για χείλια
για κάποια γρίλια,
παίξε Πλακιώτικη κιθάρα
να ξεχαστώ.

Does για here mean 'for' or 'about'?

 

[SBE]

By the way Theseus, you made me listen to the song again and Vembo says clearly δαντέλες, not ταντέλες. That word does not exist. You might come across νταντέλες, but I have never hear of ταντέλες.
Also: λεν οι γαζίες στο φεγγάρι, oι ερωτιάρες the amorous acacias say to the moon

 

[Theseus]

Έκανα λάθος. Έχεις δίκιο και σ' ευχαριστώ που το επεσήμανες. Μου αρέσει αυτή η μετάφραση του τραγουδιού. Δες https://theculturetrip.com/europe/greece/articles/the-6-most-beautiful-songs-about-athens/
‘London, Paris, New York, Budapest, Vienna. No one of you can compare to Athens, because its dress is always full of roses and white laces hug its seashores. You are inhabited by Gods, you heart-breaker Athens! They come down to Plaka to drink wine. And totally drunk (ζαλισμένοι=tipsy?), late at night, passing by each column (leaning on each column to steady themselves?), they go to sleep in the Parthenon.'

 

[Neikos]

...late at night, passing by each column (leaning on each column to steady themselves?)

Σωστά.

ζαλισμένοι= tipsy?

Για να στηρίζονται σε κάθε κολόνα, μάλλον battered εννοεί εδώ, Θησέα. Tipsy σημαίνει ελαφρά μεθυσμένος, ε; Ή μπερδεύομαι;

 

[Neikos]

By the way Theseus, you made me listen to the song again and Vembo says clearly δαντέλες, not ταντέλες. That word does not exist. You might come across νταντέλες, but I have never hear of ταντέλες.

Λέγεται και ταντέλα, SBE, και μάλιστα δεν είναι τόσο σπάνιο. Το έχουν άλλωστε όλα τα λεξικά. Βέβαια, το νταντέλα είναι πολύ πιο συχνό. Το δαντέλα, πάντως, μόνο για ρούχα, κεντήματα κλπ. μου φαίνεται ότι το λέμε, σε λαϊκές εκφράσεις μόνο νταντέλα και ταντέλα ακούω. Π.χ. καμιά φορά ακούω σε προποτζίδικα να λένε "έμεινα ταντέλα", όταν έχουνε πάει κουβά για τα καλά, ακούγεται καθαρά το Τ.

Και ένα παράδειγμα από λογοτεχνία, με την ίδια ακριβώς χρήση που έχει στο τραγούδι :

Ο ήλιος, ανοίγοντας τη χρυσή του βεντάγια, μόλις ξεμύτιζε απ' το βουνό. Δέσαμε το άλογο και καθίσαμε λίγο στη λευκή χαλικιά, εκεί που έσβηνε η άσπρη ταντέλα του καθαρού νερού.
(Το γυμνό παιδί - Νικηφόρος Βρεττάκος)

Και μιας και βάλαμε τα δαντελωτά, ας βάλω και τις σχετικές εκφράσεις να υπάρχουν :

http://georgakas.lit.auth.gr/dictio...chronoforms5&chronoform=ShowLima&limaID=10176

 

[sarant]

Λέγεται και ταντέλα, SBE, και μάλιστα δεν είναι τόσο σπάνιο. Το έχουν άλλωστε όλα τα λεξικά. Βέβαια, το νταντέλα είναι πολύ πιο συχνό. Το δαντέλα, πάντως, μόνο για ρούχα, κεντήματα κλπ. μου φαίνεται ότι το λέμε, σε λαϊκές εκφράσεις μόνο νταντέλα και ταντέλα ακούω. Π.χ. καμιά φορά ακούω σε προποτζίδικα να λένε "έμεινα ταντέλα", όταν έχουνε πάει κουβά για τα καλά, ακούγεται καθαρά το Τ.

Από την άλλη μεριά, για ακρογιάλια κτλ. λέμε μόνο δαντελένια, δαντελωτά κτλ και όχι νταντελένια.

 

[SBE]

Η γιαγιά μου ήταν μοδίστρα υψηλής περιωπής (δηλαδή έραβε δαντέλες κλπ.) και μόνο δαντέλες την είχα ακούσει να λέει. Πού και πούυ καμιά πελάτισσα έλεγε ΝΤαντέλες. Ταντέλες δεν έχω ακούσει ποτέ μου και μου φαίνεται πολύ πολύ περίεργο. Ούτως ή άλλως δεν έχει σημασία, γιατί στο τραγούδι, σε όλες τους τις εκτελέσεις, όλοι Δαντέλες λένε.

 

[Earion]

Η (αναπόφευκτη) βιβλιογραφική παραπομπή:

Στις 17 Φεβρουαρίου 1946 οι Αθηναίοι υποδέχτηκαν τη μεγάλη «τραγουδίστρια της Νίκης», τη Σοφία Βέμπο, που γύρισε από τη Μέση Ανατολή. Επρόκειτο να κάνει δύο εμφανίσεις στην Αθήνα. Η πρώτη, για φιλανθρωπικούς σκοπούς, θα γινόταν στο θέατρο «Ρεξ». Τότε λανσάρισε το μεγάλο σουξέ «Λόντρα, Παρίσι, Νιου Γιορκ, Βουδαπέστη, Βιέννη, μπρος στην Αθήνα καμιά μα καμιά σας δεν βγαίνει».

Γιάννης Καιροφύλας. Η Αθήνα μετά τον πόλεμο. Αθήνα: Εκδόσεις Φιλιππότη, 1988, σ. 96.

​

 

[Neikos]

Από την άλλη μεριά, για ακρογιάλια κτλ. λέμε μόνο δαντελένια, δαντελωτά κτλ και όχι νταντελένια.

Όντως, έχετε δίκιο.

Η γιαγιά μου ήταν μοδίστρα υψηλής περιωπής (δηλαδή έραβε δαντέλες κλπ.) και μόνο δαντέλες την είχα ακούσει να λέει. Πού και πούυ καμιά πελάτισσα έλεγε ΝΤαντέλες. Ταντέλες δεν έχω ακούσει ποτέ μου και μου φαίνεται πολύ πολύ περίεργο. Ούτως ή άλλως δεν έχει σημασία, γιατί στο τραγούδι, σε όλες τους τις εκτελέσεις, όλοι Δαντέλες λένε.

Ναι, κι εγώ μόνο δαντέλα λέω, τα άλλα δεν μου βγαίνουν, ειδικά η ταντέλα με τίποτα. Όχι ότι χρησιμοποιώ και συχνά αυτήν τη λέξη, βέβαια. Το τραγούδι, να πω την αλήθεια, δεν το έχω ακούσει, οπότε ήρθε η ώρα να το κάνω.

 

[drsiebenmal]

Ε, ας σημειώσω να υπάρχει κι εδώ ο «δαντελένιος» ποδοσφαιριστής: αυτός που έκανε κορδελάκια και δαντέλες μέσα στο γήπεδο.