Πόσον καιρό...; Πόσων χρονών...;
- Thread starter Alkistis
- Start date
Νομίζω ότι:
"χρονών"=γενική (κατηγορηματική/προσδιοριστική) της ιδιότητας
"πόσων"=επιθετικός προσδιορισμός στο "χρονών"
"καιρό": αιτιατική σε θέση επιρρήματος, που δείχνει χρόνο
"πόσον": επιθετικός προσδιορισμός στο "καιρό"
(Δλδ "Πόσων" και "πόσον" είναι ερωτηματικές αντωνυμίες σε θέση επιθετικού προσδιορισμού.)
"χρονών"=γενική (κατηγορηματική/προσδιοριστική) της ιδιότητας
"πόσων"=επιθετικός προσδιορισμός στο "χρονών"
"καιρό": αιτιατική σε θέση επιρρήματος, που δείχνει χρόνο
"πόσον": επιθετικός προσδιορισμός στο "καιρό"
(Δλδ "Πόσων" και "πόσον" είναι ερωτηματικές αντωνυμίες σε θέση επιθετικού προσδιορισμού.)
Θα το βρούμε σε πολλά βιβλία:
https://www.google.com/search?tbm=bks&q=""πόσον"+καιρό"
Στο λεξικό του Μπαμπινιώτη, θα το βρούμε στα λήμματα:
επανάληψη: πόσον καιρό το έχεις το αυτοκίνητο;
μαζεύω: έχει μαζέψει πολλή σκόνη· πόσον καιρό έχεις να το ξεσκονίσεις;
μαλλί: πόσον καιρό έχεις να κουρευτείς;
Είναι ένα ευφωνικό τελικό ν που αρέσει ακόμα σε πολλούς. Συμβαίνει και με άλλες αντωνυμίες. Δεν θα το θεωρούσα λάθος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν η αντωνυμία έχει θέση ουσιαστικού (όχι επιθέτου), το «ν» είναι απαραίτητο για να διακριθεί από το ουδέτερο, π.χ.
«Δεν θα φτάσει ο κιμάς. Πόσον πήρες;» «Πόσον έπρεπε να πάρω;»
Θυμίζω επίσης ότι πολλοί χρησιμοποιούν το κατά πόσον αντί για κατά πόσο.
https://www.google.com/search?tbm=bks&q=""πόσον"+καιρό"
Στο λεξικό του Μπαμπινιώτη, θα το βρούμε στα λήμματα:
επανάληψη: πόσον καιρό το έχεις το αυτοκίνητο;
μαζεύω: έχει μαζέψει πολλή σκόνη· πόσον καιρό έχεις να το ξεσκονίσεις;
μαλλί: πόσον καιρό έχεις να κουρευτείς;
Είναι ένα ευφωνικό τελικό ν που αρέσει ακόμα σε πολλούς. Συμβαίνει και με άλλες αντωνυμίες. Δεν θα το θεωρούσα λάθος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν η αντωνυμία έχει θέση ουσιαστικού (όχι επιθέτου), το «ν» είναι απαραίτητο για να διακριθεί από το ουδέτερο, π.χ.
«Δεν θα φτάσει ο κιμάς. Πόσον πήρες;» «Πόσον έπρεπε να πάρω;»
Θυμίζω επίσης ότι πολλοί χρησιμοποιούν το κατά πόσον αντί για κατά πόσο.
Υπερβολική βρίσκω την παρατήρηση της επιμέλειας. Δηλαδή να υποθέσω ότι όλα διορθώθηκαν στην εντέλεια και έμειναν τα ορφανά ν;
mg:Στη Μεγάλη Γραμματική Τριανταφυλλίδη (σελ. 82) αναφέρεται ότι το τελικό ν «φυλάγεται» στην ενική αιτιατική του αρσενικού πολλών αντωνυμιών (τόσος, όσος, όποιος, κάποιος κλπ) και όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από στιγμιαίο σύμφωνο (π.χ. τι έγινες τόσον καιρό; )
Τα ίδια και ο Βοσταντζόγλου (Αναλυτικόν ορθογραφικόν λεξικόν της νεοελληνικής, σελ. 469β): «η ενική αιτιατική των αντωνυμιών όσος, τόσος, άλλος στη Δημοτική παίρνει κάποτε ένα ν, όταν η ακόλουθη λέξη αρχίζει από φωνήεν ή από κ, π, τ, γκ, μπ, ντ κλπ (τι έγινες τόσον καιρό; )
Εγώ θα έγραφα «πόσο», αλλά θα δεχόμουν και την άλλη εκδοχή.
Το Lexigram έχει και τους δύο τύπους.
Η σχολική Γραμματική του Γυμνασίου δεν κλίνει την αντωνυμία, αλλά αναφέρει ότι κλίνεται όπως το επίθετο "ελεύθερος, -η, -ο". Αυτό μήπως εννοεί;
Το Lexigram έχει και τους δύο τύπους.
Η σχολική Γραμματική του Γυμνασίου δεν κλίνει την αντωνυμία, αλλά αναφέρει ότι κλίνεται όπως το επίθετο "ελεύθερος, -η, -ο". Αυτό μήπως εννοεί;
Δεν έχω δει γραμματική που να γράφει ότι κάποια αντωνυμία δεν παίρνει «ν» στην αιτιατική. Οι γραμματικές που λένε πώς κλίνεται μια αντωνυμία κάνουν οικονομία χώρου, χωρίς να σκέφτονται τις εξαιρέσεις. Στο Lexigram, που δεν έχει πρόβλημα χώρου, είμαι βέβαιος ότι στις παρακάτω αντωνυμίες θα υπάρχει και τύπος με τελικό «ν»: αυτόν, εκείνον, τούτον, τέτοιον, ποιον, όποιον, κάποιον, κανέναν, καθέναν, μόνον, τόσον, όσον, άλλον κ.ά.
Αλλά και η σχολική γραμματική το χρησιμοποιεί, π.χ.:
Το ουσιαστικό συμπληρώνει κατά κάποιον τρόπο σε μια πρόταση ... [ευφωνικό]
Όταν θέλουμε να αναφερθούμε αόριστα σε κάποιον, ... [νοηματικό]
Επαρκής επικοινωνία μεταξύ δύο ή περισσότερων ατόμων υπάρχει μόνον όταν οι συμμετέχοντες ... [ευφωνικό]
Αλλά και η σχολική γραμματική το χρησιμοποιεί, π.χ.:
Το ουσιαστικό συμπληρώνει κατά κάποιον τρόπο σε μια πρόταση ... [ευφωνικό]
Όταν θέλουμε να αναφερθούμε αόριστα σε κάποιον, ... [νοηματικό]
Επαρκής επικοινωνία μεταξύ δύο ή περισσότερων ατόμων υπάρχει μόνον όταν οι συμμετέχοντες ... [ευφωνικό]
Θυμήθηκα ότι και η Ιορδανίδου ασχολείται με το θέμα αυτό στον Οδηγό της Νεοελληνικής Γλώσσας. Στη σελ. 102 είναι το κομμάτι που μας αφορά:
Τον κανόνα του τελικού (ν) φαίνεται ότι ακολουθούν και άλλες αντωνυμίες αρσενικού γένους, όπως: ποιος, όποιος, κάποιος, όσος, πόσος, κάμποσος, τέτοιος, άλλος.
Σε ποιον αγώνα χτύπησε; Διάλεξε όποιον τίτλο σού αρέσει. Κατά κάποιον τρόπο. Ναι, προσέλαβε κάποιον έμπιστο συνεργάτη. Όσον καιρό θέλεις. Πόσον καιρό θα λείψετε; Απουσίασα κάμποσον καιρό. Τέτοιον άνθρωπο χρειαζόμαστε!
Το τελικό (ν) αυτών των αντωνυμιών διατηρείται για να δηλωθεί το αρσενικό γένος όταν δεν προηγείται άρθρο ή αντωνυμία (που δηλώνει το γένος) ή δεν προσδιορίζουν ουσιαστικό ή όταν ακολουθεί σημείο στίξης:
Δε συμφωνήσαμε ακόμη ποιον να καλέσουμε. Στείλαμε και σε άλλον πρόσκληση για το συνέδριο. Φώναξε όποιον νομίζεις Διάλεξε κάποιον.
Αλλά:
Τον άλλο θέλω. Έναν άλλο βρήκα. Ποιο σταθμό ψάχνεις;
Τον κανόνα του τελικού (ν) φαίνεται ότι ακολουθούν και άλλες αντωνυμίες αρσενικού γένους, όπως: ποιος, όποιος, κάποιος, όσος, πόσος, κάμποσος, τέτοιος, άλλος.
Σε ποιον αγώνα χτύπησε; Διάλεξε όποιον τίτλο σού αρέσει. Κατά κάποιον τρόπο. Ναι, προσέλαβε κάποιον έμπιστο συνεργάτη. Όσον καιρό θέλεις. Πόσον καιρό θα λείψετε; Απουσίασα κάμποσον καιρό. Τέτοιον άνθρωπο χρειαζόμαστε!
Το τελικό (ν) αυτών των αντωνυμιών διατηρείται για να δηλωθεί το αρσενικό γένος όταν δεν προηγείται άρθρο ή αντωνυμία (που δηλώνει το γένος) ή δεν προσδιορίζουν ουσιαστικό ή όταν ακολουθεί σημείο στίξης:
Δε συμφωνήσαμε ακόμη ποιον να καλέσουμε. Στείλαμε και σε άλλον πρόσκληση για το συνέδριο. Φώναξε όποιον νομίζεις Διάλεξε κάποιον.
Αλλά:
Τον άλλο θέλω. Έναν άλλο βρήκα. Ποιο σταθμό ψάχνεις;
nickel, έτσι είναι.
Να προσθέσω ότι η σχολική γραμματική, για την οποία έγραψα πριν, λέει μεν ότι η αντωνυμία «ποιος, ποια, ποιο» κλίνεται όπως το επίθετο «γλυκός, -ιά, -ό», ενώ την κλίνει κιόλας. Εκεί στο αρσενικό βλέπουμε τον τύπο «ποιον» και στο θηλυκό «ποια(ν)».