Πατριδωνυμικά

xamaiLeaina

New member
Καλησπέρα,
Υπάρχει κάποιος κανόνας για τον σχηματισμό των πατριδωνυμικών; Γιατί στα δικά μου απαίδευτα μάτια μοίαζουν χαοτικά.
:)
 

Earion

Moderator
Staff member
Καλησπέρα και καλώς ήρθες.

Αυτά που ονομάζεις πατριδωνυμικά παλιότερα τα έλεγαν «εθνικά», κι ο Τριανταφυλλίδης έτσι τα αποκαλεί. Ρίξε μια ματιά στη μελέτη του Τα οικογενειακά μας ονόματα (νομίζω πως υπάρχει και στο Διαδίκτυο). Στις σ. 25-28 δίνει τις καταλήξεις που συνηθίζονται και στα εθνικά κοινά ουσιαστικά.

Π.χ. -ίτης. Λειβαδίτης (< Λειβαδιά), Καραβίτης (< Καραβάς), Σχωρτσιανίτης (< Σχωρέτσιανα Άρτας), Σωμερίτης (< εσωμερίτης, από τα «έσω μέρη», τα κοντινά στο χωριό), κ.ά.
-αΐτης. Στουραΐτης (< Στύρα Ευβοίας), κ.ά.
-ιάτης. Κορφιάτης, Μανιάτης, Μυκονιάτης, κ.ά.
-ιώτης (σπάνια -ώτης). Αϊβαλιώτης (Αϊβαλή), Βουλπιώτης (Βούλπη Ευρυτανίας), Αναπλιώτης (Ανάπλι, Ναύπλιο), Χασιώτης (Χάσια, σε πολλά μέρη της Ελλάδας), Τσιριγώτης (< Τσιρίγο), κ.ά.
-ανός, -ιανός. Κουταλιανός (< Κούταλη, νησί στην Προποντίδα), Ψαριανός, Σφακιανός (>Σφακιανάκης), κ.ά.
-άνος, -ιάνος. Κουλουριάνος (< Κούλουρη), Χρυσοβιτσάνος (Χρυσοβίτσι), Ζαβιτσάνος (< Ζάβιτσα Ευρυτανίας), κ.ά.
-ινός, -ηνός. Καστρινός, Λιβαθηνός (Λιβαθώ, περιοχή στην Κεφαλονιά), Καρυστινός, Καρυτινός, Συναδηνός (Σύνναδα Μικράς Ασίας), κ.ά.
-ιός. Κορωνιός (< Κορώνη), Μηλιός (< Μήλος), Σαντορινιός, κ.ά.
-αίος. (Η κατάληξη είναι λόγια, από εξελληνισμό της προηγούμενης, αλλά και λαϊκή). Αθηναίος, Θηβαίος, Οθωναίος (< Οθωνιοί), Σαντοριναίος, Συφναίος, κ.ά.

Καταλήξεις ξενικής καταγωγής μαζί με ονόματα ξενικά, ή τουλάχιστο σχηματισμένες αρχικά σε ξένη γλώσσα:

-έζος (ιταλική). Καλαβρέζος, Μαλτέζος, Μεσσηνέζης (< Μεσσήνη Ιταλίας), κ.ά.
-λης (τουρκική). Βάρναλης (< Βάρνα Βουλγαρίας), Παντερμαλής (< Μπαντιρμά, η Πάνορμος), Προύσαλης (Προύσα), Μαρασλής (< Μαράσι), Δράμαλης (< Δράμα), κ.ά.

και άλλες σπανιότερες.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Και με τις χώρες τι γίνεται; Γιατί ο Γερμανός να δίνει Γερμανίδα, ενώ ο Λιθουανός Λιθουανή; Γιατί ο Ιταλός Ιταλίδα κι ο Αυστραλός Αυστραλέζα; Και πώς ξέρουμε ποιο είναι το εθνικό μιας χώρας; Πιχί από χώρες που λήγουν σε σύμφωνο έχουμε άπειρη ποικιλία (Νεπαλέζος, Σουδανός, Ζαϊρινός, Καταριανός) — αλλά ο κάτοικος του Τσαντ πώς λέγεται; Κι ο κάτοικος της ακτής Ελεφαντοστού; Και το θηλυκό τού Άραβα; Κ.ο.κ... Παλαιότερες σχετικές συζητήσεις μας:

 

Earion

Moderator
Staff member
Χμ, πολλά τα ερωτήματα που σε βασανίζουν, Ζάζουλα. :D
Για την ώρα θα αρκεστώ να απαντήσω ότι το θηλυκό του Αυστραλός είναι Αυστραλή. Για Αυστραλέζα δεν είχα ξανακούσει.
Βέβαια είναι αλήθεια ότι η κατάληξη -έζα τείνει να επεκταθεί παντού και να εξαφανίσει (κακώς κατά τη γνώμη μου) παλιότερους τύπους. Για παράδειγμα, εγώ λέω η Δανή (θηλυκό του Δανός), τα δανικά (η γλώσσα), ενώ σήμερα παγιώνονται η Δανέζα και τα δανέζικα. Το ίδιο με τα σουηδικά και τις Σουηδές, τα πολωνικά και τις Πολωνές.

Δεν ξέρω αν καλύπτουμε την ερώτηση της Χαμαιλέαινας με όσα λέμε.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Για την ώρα θα αρκεστώ να απαντήσω ότι το θηλυκό του Αυστραλός είναι Αυστραλή. Για Αυστραλέζα δεν είχα ξανακούσει.
Και το Αυστραλή επίσης δεν πάει όπως το Ιταλίδα, οπότε το ζήτημα που ήθελα να θίξω συνεχίζει να ισχύει. :)
 

Zazula

Administrator
Staff member
Να σημειώσω εδώ ότι ο Χαράλαμπος Π. Συμεωνίδης, στο βιβλίο Εισαγωγή στην ελληνική ονοματολογία (Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1992), αφιερώνει σημαντικό τμήμα στα εθνικά (πατριδωνυμικά): «Βαφτιστικά από γεωγραφικά ονόματα» (σελ. 86) και «Εθνικά» (σελ. 96-100). Δυστυχώς είναι πολλά για να τα δακτυλογραφήσω, αλλά για όποιον έχει το βιβλίο είναι εξόχως ενδιαφέροντα.
 
Top