Ο συντάκτης, της συντάκτριας
- Thread starter Costas
- Start date
-
- Tags
- ζητήματα φύλου
Δεν έγινε μόνο «στρατηγός» η Ζαχαρούλα Τσιριγώτη, πήρε και ανώτατη θέση: είναι Γενική Επιθεωρητής Αστυνομίας Αλλοδαπών και Προστασίας Συνόρων! Και δεν την προσφωνεί έτσι μόνο η Βίκη (άνευ σχολίων) Φλέσσα, αλλά και η Γαλλική Πρεσβεία που την παρασημοφορεί!
Costas
¥
Άρχισαν τα όργανα στη Γαλλία:
C'est une forme d'écriture qui est devenue un véritable sujet de débat – et de polémique. Après avoir créé de vives réactions sur les réseaux sociaux, l'écriture inclusive est désormais au centre de discussions politiques en France. Jeudi 9 novembre, le ministre de l'Education nationale, Jean-Michel Blanquer, a réitéré son opposition à l'enseignement de cette méthode, qui vise à rendre les femmes plus visibles dans la langue française. Cette forme d'écriture utilise par exemple un point médian – "les Français·e·s", "tou·te·s" – ou encore l'accord de proximité, qui consiste à accorder l'adjectif avec le nom le plus proche.
Marlène Schiappa, secrétaire d'Etat chargée de l'Egalité entre les femmes et les hommes, a elle aussi pris part au débat, jugeant l'enseignement de cette écriture "problématique". Franceinfo revient en six actes sur cette polémique grandissante.
1 Un premier manuel scolaire est publié en écriture inclusive
Le débat sur l'écriture inclusive démarre peu après la rentrée scolaire. Fin septembre, Le Figaro rapporte qu'un manuel scolaire de CE2, le livre Magellan et Galilée. Questionner le monde, a été publié par Hatier au mois de mars en écriture inclusive.
Selon le Huffington Post, l'éditeur déclare avoir suivi les conclusions d'un document du Haut conseil à l'égalité entre hommes et femmes. Son guide "Pour une communication publique sans stéréotype de sexe", datant de 2015, explique que des "représentations auxquelles les citoyen.ne.s sont constamment exposé.e.s renforcent les stéréotypes de sexe et les inégalités entre les femmes et les hommes". Le Haut conseil, une instance placée auprès du Premier ministre, estime ainsi que "pour renverser cette tendance, l’Etat et les collectivités territoriales se doivent d’être exemplaires".
Fin septembre, l'institution ne manque pas de féliciter sur Twitter les éditions Hatier, "qui donnent l'exemple pour une écriture inclusive" avec la publication de ce manuel scolaire.
2 Jean-Michel Blanquer prend position contre cette écriture
Quelques semaines plus tard, le ministre de l'Education nationale, Jean-Michel Blanquer, se prononce sur ce sujet. Interrogé par BFMTV et RMC, le 16 octobre, il estime que la présence de l'écriture inclusive dans les manuels scolaires n'est "pas une bonne idée".
"On doit revenir aux fondamentaux sur le vocabulaire et la grammaire, je trouve que ça ajoute une complexité qui n’est pas nécessaire", réagit le ministre. Pour lui, la question de l'enseignement de l'écriture inclusive crée "des polémiques inutiles", qui mettent à mal la "bonne" cause de l'égalité entre hommes et femmes.
3 Pour l'Académie française, l'écriture inclusive est un danger "mortel"
Fin octobre, c'est au tour des Immortels de prendre part au débat. Les membres de l'Académie française expriment leur opinion sur l'écriture inclusive dans un communiqué alarmiste, diffusé le 26 octobre. "Prenant acte de la diffusion d’une 'écriture inclusive' qui prétend s’imposer comme norme, l’Académie française élève à l’unanimité une solennelle mise en garde", écrit l'institution.
"Devant cette aberration 'inclusive', la langue française se trouve désormais en péril mortel, ce dont notre nation est dès aujourd’hui comptable devant les générations futures", poursuit-elle. "La démultiplication des marques orthographiques et syntaxiques qu’elle induit aboutit à une langue désunie, disparate dans son expression, créant une confusion qui confine à l’illisibilité", s'inquiète l'Académie, qui compte quatre femmes sur 34 membres.
4 Plus de 300 enseignants annoncent qu'ils enseigneront cette écriture
Quelques jours plus tard, le 7 novembre, 314 professeurs "de tous niveaux et tous publics" signent une tribune commune, publiée sur le site Slate. Dans ce texte, ils déclarent qu'ils prennent (ou prendront) part à l'enseignement de l'écriture inclusive. "Nous, enseignantes et enseignants du primaire, du secondaire, du supérieur et du français langue étrangère, déclarons avoir cessé ou nous apprêter à cesser d'enseigner la règle de grammaire résumée par la formule 'Le masculin l'emporte sur le féminin'", annoncent-ils.
Les signataires préviennent qu'ils enseigneront désormais la règle de proximité, qui consiste à accorder le genre de l'adjectif avec le nom le plus proche qu'il qualifie. Ces professeurs enseigneront également l'accord de majorité, ou l'accord au choix.
Les auteurs de la tribune rappellent que la règle "le masculin l'emporte sur le féminin" est "récente dans l'histoire de la langue française" et qu'elle répondait à l'époque à "un objectif politique", lié au fait que le masculin était alors considéré comme plus "noble" que le féminin. Enfin, "la répétition de cette formule aux enfants (...) induit des représentations mentales qui conduisent femmes et hommes à accepter la domination d'un sexe sur l'autre", dénoncent les signataires.
5 Marlène Schiappa s'exprime à son tour
La secrétaire d'Etat chargée de l'Egalité entre les femmes et les hommes prend elle aussi part au débat. Interrogée par le magazine Causeur – connu pour ses positions antiféministes –, Marlène Schiappa affirme qu'elle n'a "jamais soutenu l'écriture inclusive ni son enseignement à l'école", relève Libération. "Je pense que c'est assez problématique, réagit-elle. On ne peut pas décider de son propre chef ce qu'on va enseigner ou pas, quelle qu'en soit la raison."
La secrétaire d'Etat réitère ses propos jeudi matin, au micro de France Culture. "Je suis favorable à féminiser le langage, à ne pas invisibiliser les femmes dans le langage. Mais je ne suis pas pour l’obligation d’enseigner l’écriture inclusive à l’école", précise-t-elle.
6 Jean-Michel Blanquer persiste et signe
Invité de l'émission "Les 4 Vérités" sur France 2, jeudi matin, le ministre de l'Education nationale confirme son opposition à l'enseignement de l'écriture inclusive, et réagit à la tribune publiée sur Slate.
"L'égalité homme-femme est un sujet beaucoup trop important pour qu'il soit abîmé par des polémiques totalement inutiles sur le langage, juge-t-il. Je dis à ces professeurs que la grammaire ne se décide pas par un individu. Ils n'ont pas le droit et se mettent en faute", prévient le ministre.
Contacté par franceinfo, le ministère de l'Education nationale rappelle qu'il existe un système d'inspection pour veiller au respect des programmes. Les professeurs enseignant l'écriture inclusive seront-ils sanctionnés ? Le débat continue.
C'est une forme d'écriture qui est devenue un véritable sujet de débat – et de polémique. Après avoir créé de vives réactions sur les réseaux sociaux, l'écriture inclusive est désormais au centre de discussions politiques en France. Jeudi 9 novembre, le ministre de l'Education nationale, Jean-Michel Blanquer, a réitéré son opposition à l'enseignement de cette méthode, qui vise à rendre les femmes plus visibles dans la langue française. Cette forme d'écriture utilise par exemple un point médian – "les Français·e·s", "tou·te·s" – ou encore l'accord de proximité, qui consiste à accorder l'adjectif avec le nom le plus proche.
Marlène Schiappa, secrétaire d'Etat chargée de l'Egalité entre les femmes et les hommes, a elle aussi pris part au débat, jugeant l'enseignement de cette écriture "problématique". Franceinfo revient en six actes sur cette polémique grandissante.
1 Un premier manuel scolaire est publié en écriture inclusive
Le débat sur l'écriture inclusive démarre peu après la rentrée scolaire. Fin septembre, Le Figaro rapporte qu'un manuel scolaire de CE2, le livre Magellan et Galilée. Questionner le monde, a été publié par Hatier au mois de mars en écriture inclusive.
Selon le Huffington Post, l'éditeur déclare avoir suivi les conclusions d'un document du Haut conseil à l'égalité entre hommes et femmes. Son guide "Pour une communication publique sans stéréotype de sexe", datant de 2015, explique que des "représentations auxquelles les citoyen.ne.s sont constamment exposé.e.s renforcent les stéréotypes de sexe et les inégalités entre les femmes et les hommes". Le Haut conseil, une instance placée auprès du Premier ministre, estime ainsi que "pour renverser cette tendance, l’Etat et les collectivités territoriales se doivent d’être exemplaires".
Fin septembre, l'institution ne manque pas de féliciter sur Twitter les éditions Hatier, "qui donnent l'exemple pour une écriture inclusive" avec la publication de ce manuel scolaire.
2 Jean-Michel Blanquer prend position contre cette écriture
Quelques semaines plus tard, le ministre de l'Education nationale, Jean-Michel Blanquer, se prononce sur ce sujet. Interrogé par BFMTV et RMC, le 16 octobre, il estime que la présence de l'écriture inclusive dans les manuels scolaires n'est "pas une bonne idée".
"On doit revenir aux fondamentaux sur le vocabulaire et la grammaire, je trouve que ça ajoute une complexité qui n’est pas nécessaire", réagit le ministre. Pour lui, la question de l'enseignement de l'écriture inclusive crée "des polémiques inutiles", qui mettent à mal la "bonne" cause de l'égalité entre hommes et femmes.
3 Pour l'Académie française, l'écriture inclusive est un danger "mortel"
Fin octobre, c'est au tour des Immortels de prendre part au débat. Les membres de l'Académie française expriment leur opinion sur l'écriture inclusive dans un communiqué alarmiste, diffusé le 26 octobre. "Prenant acte de la diffusion d’une 'écriture inclusive' qui prétend s’imposer comme norme, l’Académie française élève à l’unanimité une solennelle mise en garde", écrit l'institution.
"Devant cette aberration 'inclusive', la langue française se trouve désormais en péril mortel, ce dont notre nation est dès aujourd’hui comptable devant les générations futures", poursuit-elle. "La démultiplication des marques orthographiques et syntaxiques qu’elle induit aboutit à une langue désunie, disparate dans son expression, créant une confusion qui confine à l’illisibilité", s'inquiète l'Académie, qui compte quatre femmes sur 34 membres.
4 Plus de 300 enseignants annoncent qu'ils enseigneront cette écriture
Quelques jours plus tard, le 7 novembre, 314 professeurs "de tous niveaux et tous publics" signent une tribune commune, publiée sur le site Slate. Dans ce texte, ils déclarent qu'ils prennent (ou prendront) part à l'enseignement de l'écriture inclusive. "Nous, enseignantes et enseignants du primaire, du secondaire, du supérieur et du français langue étrangère, déclarons avoir cessé ou nous apprêter à cesser d'enseigner la règle de grammaire résumée par la formule 'Le masculin l'emporte sur le féminin'", annoncent-ils.
Les signataires préviennent qu'ils enseigneront désormais la règle de proximité, qui consiste à accorder le genre de l'adjectif avec le nom le plus proche qu'il qualifie. Ces professeurs enseigneront également l'accord de majorité, ou l'accord au choix.
Les auteurs de la tribune rappellent que la règle "le masculin l'emporte sur le féminin" est "récente dans l'histoire de la langue française" et qu'elle répondait à l'époque à "un objectif politique", lié au fait que le masculin était alors considéré comme plus "noble" que le féminin. Enfin, "la répétition de cette formule aux enfants (...) induit des représentations mentales qui conduisent femmes et hommes à accepter la domination d'un sexe sur l'autre", dénoncent les signataires.
5 Marlène Schiappa s'exprime à son tour
La secrétaire d'Etat chargée de l'Egalité entre les femmes et les hommes prend elle aussi part au débat. Interrogée par le magazine Causeur – connu pour ses positions antiféministes –, Marlène Schiappa affirme qu'elle n'a "jamais soutenu l'écriture inclusive ni son enseignement à l'école", relève Libération. "Je pense que c'est assez problématique, réagit-elle. On ne peut pas décider de son propre chef ce qu'on va enseigner ou pas, quelle qu'en soit la raison."
La secrétaire d'Etat réitère ses propos jeudi matin, au micro de France Culture. "Je suis favorable à féminiser le langage, à ne pas invisibiliser les femmes dans le langage. Mais je ne suis pas pour l’obligation d’enseigner l’écriture inclusive à l’école", précise-t-elle.
6 Jean-Michel Blanquer persiste et signe
Invité de l'émission "Les 4 Vérités" sur France 2, jeudi matin, le ministre de l'Education nationale confirme son opposition à l'enseignement de l'écriture inclusive, et réagit à la tribune publiée sur Slate.
"L'égalité homme-femme est un sujet beaucoup trop important pour qu'il soit abîmé par des polémiques totalement inutiles sur le langage, juge-t-il. Je dis à ces professeurs que la grammaire ne se décide pas par un individu. Ils n'ont pas le droit et se mettent en faute", prévient le ministre.
Contacté par franceinfo, le ministère de l'Education nationale rappelle qu'il existe un système d'inspection pour veiller au respect des programmes. Les professeurs enseignant l'écriture inclusive seront-ils sanctionnés ? Le débat continue.
«Διάθεση ελικοπτέρου για τη διάσωση γυναίκας ορειβάτη στον Όλυμπο», έγραφε η επικεφαλίδα που διάβασα πριν από λίγο. «Μα τι στο καλό, δεν μπορούσε να γράψει "ορειβάτρια";» σκέφτηκα και κοίταξα το λεξικό. Φευ! Ούτε στο ΛΚΝ ούτε στο ΛΝΕΓ υπάρχει τέτοια λέξη· και οι δύο δίνουν θηλυκό τύπο ορειβάτισσα. Φυσικά θα μπορούσε κι αυτό να είχε μπει στην επικεφαλίδα, αλλά ίσως δεν την είχε ακούσει τη λέξη ο συντάκτης του άρθρου, ή ενδεχομένως να μην του άρεσε.
Η ορειβάτρια όμως από πού παρεισέφρησε στο μυαλό μου και μου ήρθε τόσο φυσικά, παρότι ο ορθογράφος του φυλλομετρητή μου (που σε μεγάλο βαθμό αγνοώ) την έβγαλε λάθος; Κοιτάζω παρόμοιες λέξεις, και με απογοητεύουν: ο ακροβάτης έχει παρόμοιο θηλυκό ακροβάτισσα, ο παραβάτης δίνει στο ΛΚΝ παραβάτις/παραβάτιδα και στο ΛΝΕΓ παραβάτιδα και επίσης παραβάτισσα, και ο διαβάτης τίποτα στο ΛΚΝ και διαβάτισσα στο ΛΝΕΓ.
Απέμεινα να ξύνω το κεφάλι μου. Προφανώς επηρεάστηκα (όπως και μερικοί άλλοι στο διαδίκτυο) από ουσιαστικά άσχετα από το ρήμα βαίνω, όπως το ποδηλάτρια. Το οποίο επίσης δεν υπάρχει, σύμφωνα με τα δύο λεξικά. Όντως συναντάω πιο συχνά το ποδηλάτισσα, αλλά να θεωρείται μοναδική επιλογή; Τι γίνεται πια, μόνο με την εργάτρια, την ακροάτρια, την τηλεθεάτρια* και τις διάφορες -στάτριες θα μείνω;
Όχι, εντάξει, ανακούφιση. Το ΛΚΝ δίνει κωπηλάτρια δίπλα στην κωπηλάτισσα, και αμφότερα δίνουν αναβάτρια και επιβάτρια – που βγαίνουν κιόλας από το βαίνω, άρα είναι συναφή με τον ορειβάτη. Νιώθω δικαιωμένος: προφανώς κάτι τρέχει εδώ, και μερικούς τύπους που λείπουν από το ΛΚΝ τούς βρίσκω στο Αντίστροφο. Ίσως να υπάρχουν και στο Χρηστικό; Νομίζω ότι έχει ψωμί η υπόθεση...
* Στα δύο λεξικά ο θεατής όχι μόνο δεν έχει θηλυκό τύπο, αλλά παρατίθεται μόνο με το αρσενικό άρθρο. Δηλαδή δεν μας αναγνωρίζουν τη δυνατότητα να πούμε «η θεατής»; Δεν θα τα πάμε καλά... (Βρίσκω αναφορά στη λέξη και σε ανάρτηση του Γιάννη Χάρη.)
Η ορειβάτρια όμως από πού παρεισέφρησε στο μυαλό μου και μου ήρθε τόσο φυσικά, παρότι ο ορθογράφος του φυλλομετρητή μου (που σε μεγάλο βαθμό αγνοώ) την έβγαλε λάθος; Κοιτάζω παρόμοιες λέξεις, και με απογοητεύουν: ο ακροβάτης έχει παρόμοιο θηλυκό ακροβάτισσα, ο παραβάτης δίνει στο ΛΚΝ παραβάτις/παραβάτιδα και στο ΛΝΕΓ παραβάτιδα και επίσης παραβάτισσα, και ο διαβάτης τίποτα στο ΛΚΝ και διαβάτισσα στο ΛΝΕΓ.
Απέμεινα να ξύνω το κεφάλι μου. Προφανώς επηρεάστηκα (όπως και μερικοί άλλοι στο διαδίκτυο) από ουσιαστικά άσχετα από το ρήμα βαίνω, όπως το ποδηλάτρια. Το οποίο επίσης δεν υπάρχει, σύμφωνα με τα δύο λεξικά. Όντως συναντάω πιο συχνά το ποδηλάτισσα, αλλά να θεωρείται μοναδική επιλογή; Τι γίνεται πια, μόνο με την εργάτρια, την ακροάτρια, την τηλεθεάτρια* και τις διάφορες -στάτριες θα μείνω;
Όχι, εντάξει, ανακούφιση. Το ΛΚΝ δίνει κωπηλάτρια δίπλα στην κωπηλάτισσα, και αμφότερα δίνουν αναβάτρια και επιβάτρια – που βγαίνουν κιόλας από το βαίνω, άρα είναι συναφή με τον ορειβάτη. Νιώθω δικαιωμένος: προφανώς κάτι τρέχει εδώ, και μερικούς τύπους που λείπουν από το ΛΚΝ τούς βρίσκω στο Αντίστροφο. Ίσως να υπάρχουν και στο Χρηστικό; Νομίζω ότι έχει ψωμί η υπόθεση...
* Στα δύο λεξικά ο θεατής όχι μόνο δεν έχει θηλυκό τύπο, αλλά παρατίθεται μόνο με το αρσενικό άρθρο. Δηλαδή δεν μας αναγνωρίζουν τη δυνατότητα να πούμε «η θεατής»; Δεν θα τα πάμε καλά... (Βρίσκω αναφορά στη λέξη και σε ανάρτηση του Γιάννη Χάρη.)
SBE
¥
Ορειβάτισσα μου ακούγεται πιο φυσιολογικό, και το έχω συναντήσει κι αλλού.
Από την άλλη, μάλλον έχει γενικευτεί το κακό, δηλαδή δεν είναι μόνο στον τύπο. Είδα μήνυμα κάποιου στο FB που αναφερόταν στις περιπέτειες που είχε με τη σπιτονοικοκυρά του και ξεκίναγε: νοικιάζω σπίτι από γυναίκα σπιτονοικοκύρη.
Δηλαδή ο ιδιοκτήτης του σπιτιού δεν γνωρίζει ότι το σπιτι το νοικιάζει η συζυγός του;
Από την άλλη, μάλλον έχει γενικευτεί το κακό, δηλαδή δεν είναι μόνο στον τύπο. Είδα μήνυμα κάποιου στο FB που αναφερόταν στις περιπέτειες που είχε με τη σπιτονοικοκυρά του και ξεκίναγε: νοικιάζω σπίτι από γυναίκα σπιτονοικοκύρη.
Δηλαδή ο ιδιοκτήτης του σπιτιού δεν γνωρίζει ότι το σπιτι το νοικιάζει η συζυγός του;
6 χρόνια μετά, το είπε ο κ. Google Translate :) :
Ένας 83χρονος άνδρας κατηγορήθηκε για τη δολοφονία της ηλικιωμένης σύζυγής του νότια της Μπρίσμπεϊν.
("An 83-year-old man has been charged with the murder of his elderly wife south of Brisbane".)
«Η 40χρονη τραπεζικός» λέμε.
Λέμε και «η 40χρονη τραπεζική υπάλληλος».
Σκέτο «η 40χρονη τραπεζική» δεν λέμε.
Λέμε και «η 40χρονη τραπεζική υπάλληλος».
Σκέτο «η 40χρονη τραπεζική» δεν λέμε.
Όπως το "τραπεζικός" ήταν επίθετο που ουσιαστικοποιήθηκε, έτσι συνέβη και με τα "αστυνομικός", "στρατιωτικός", "μηχανικός" και "ψυκτικός"; Ή ήταν από την αρχή ουσιαστικά αυτά;
Χαίρομαι που τουλάχιστον τα "πολιτική μηχανικός" και "πλαστική χειρουργός" πληθαίνουν.
Η "ανώτατη αξιωματικός" ή η "ανώτατη αξιωματικίνα"; Σε φεμινιστικό site έχω δει το τελευταίο.
Η "εικαστική καλλιτέχνης, καλλιτέχνις ή καλλιτέχνιδα";
Ο διαβάτης - Η διαβάτισσα ή η διαβάτρια;
Ο παραγγέλλων και υπόλογος - Η παραγγέλλουσα και υπόλογη;
Ατελείωτα και βασανιστικά τα ερωτήματα.
Χαίρομαι που τουλάχιστον τα "πολιτική μηχανικός" και "πλαστική χειρουργός" πληθαίνουν.
Η "ανώτατη αξιωματικός" ή η "ανώτατη αξιωματικίνα"; Σε φεμινιστικό site έχω δει το τελευταίο.
Η "εικαστική καλλιτέχνης, καλλιτέχνις ή καλλιτέχνιδα";
Ο διαβάτης - Η διαβάτισσα ή η διαβάτρια;
Ο παραγγέλλων και υπόλογος - Η παραγγέλλουσα και υπόλογη;
Ατελείωτα και βασανιστικά τα ερωτήματα.
Μια καλή μελέτη για τα θηλυκά επαγγελματικά ουσιαστικά είναι η ανακοίνωση της Άννας Ιορδανίδου και της Έλενας Μάντζαρη στο Συνέδριο της ΕΛΕΤΟ το 2005. Δεν θυμάμαι αν την έχω αναρτήσει κάπου, αλλά την ξαναβάζω εδώ. Ειδικότερα για την περίπτωση της τραπεζικής υπαλλήλου γράφουν:
Με το -ικός σχηματίζονται περίπου 30 ουσιαστικοποιημένα επίθετα που δηλώνουν το πρόσωπο που έχει συγκεκριμένη απασχόληση, επάγγελμα ή ειδίκευση (π.χ. χημικός, φυσικός, βιοχημικός, μαθηματικός, ορθοπεδικός, εκπαιδευτικός, δικαστικός, υδραυλικός, αστυνομικός, τραπεζικός) ή βαθμό σε μια ιεραρχία (π.χ. αξιωματικός, γενικός). Χρησιμοποιούνται σχεδόν αποκλειστικά ως επίκοινα (π.χ. ο/η ορθοδοντικός). Εξαιρέσεις αποτελούν τα αξιωματικός και αστυνομικός, για τα οποία καταγράφηκε και ο θηλυκός τύπος σε -ίνα (π.χ. αστυνομικίνα, αξιωματικίνα) με μικρή συχνότητα εμφάνισης. Αντίθετα, μεγαλύτερη σαφώς συχνότητα εμφάνισης παρουσίασαν τα σύνθετα γυναίκα αστυνομικός (79) και γυναίκες αστυνομικοί (39) έναντι του επίκοινου η αστυνομικός (212). Τα παραπάνω επαγγελματικά ουσιαστικά όταν συμμετέχουν στην πολυλεκτική ονομασία ενός επαγγελματικού τίτλου έχουν επιθετική χρήση και θηλυκοποιούνται με την κατάληξη -η, π.χ. η γενική γραμματέας, η εκπαιδευτική λειτουργός, η κωμική ηθοποιός (βλ. επίσης ενότητα Πολυλεκτικά σύνθετα επαγγελματικά).
Σημείωση: Η πρόταση για σχηματισμό της θηλυκής εκδοχής του επαγγέλματος κατά το πρότυπο των επιθέτων (π.χ. η κριτική, η πολιτική, η ορθοπεδική, η οπτική, η νομική κτλ.) φαίνεται να προσκρούει στο γλωσσικό εμπόδιο της συστηματικής ομωνυμίας που δημιουργείται ανάμεσα στη θηλυκή εκδοχή του επαγγελματικού και στην ονομασία της αντίστοιχης επιστήμης ή τέχνης, ή του αντίστοιχου θεματικού πεδίου που δηλώνει η πρωτότυπη λέξη.
Με το -ικός σχηματίζονται περίπου 30 ουσιαστικοποιημένα επίθετα που δηλώνουν το πρόσωπο που έχει συγκεκριμένη απασχόληση, επάγγελμα ή ειδίκευση (π.χ. χημικός, φυσικός, βιοχημικός, μαθηματικός, ορθοπεδικός, εκπαιδευτικός, δικαστικός, υδραυλικός, αστυνομικός, τραπεζικός) ή βαθμό σε μια ιεραρχία (π.χ. αξιωματικός, γενικός). Χρησιμοποιούνται σχεδόν αποκλειστικά ως επίκοινα (π.χ. ο/η ορθοδοντικός). Εξαιρέσεις αποτελούν τα αξιωματικός και αστυνομικός, για τα οποία καταγράφηκε και ο θηλυκός τύπος σε -ίνα (π.χ. αστυνομικίνα, αξιωματικίνα) με μικρή συχνότητα εμφάνισης. Αντίθετα, μεγαλύτερη σαφώς συχνότητα εμφάνισης παρουσίασαν τα σύνθετα γυναίκα αστυνομικός (79) και γυναίκες αστυνομικοί (39) έναντι του επίκοινου η αστυνομικός (212). Τα παραπάνω επαγγελματικά ουσιαστικά όταν συμμετέχουν στην πολυλεκτική ονομασία ενός επαγγελματικού τίτλου έχουν επιθετική χρήση και θηλυκοποιούνται με την κατάληξη -η, π.χ. η γενική γραμματέας, η εκπαιδευτική λειτουργός, η κωμική ηθοποιός (βλ. επίσης ενότητα Πολυλεκτικά σύνθετα επαγγελματικά).
Σημείωση: Η πρόταση για σχηματισμό της θηλυκής εκδοχής του επαγγέλματος κατά το πρότυπο των επιθέτων (π.χ. η κριτική, η πολιτική, η ορθοπεδική, η οπτική, η νομική κτλ.) φαίνεται να προσκρούει στο γλωσσικό εμπόδιο της συστηματικής ομωνυμίας που δημιουργείται ανάμεσα στη θηλυκή εκδοχή του επαγγελματικού και στην ονομασία της αντίστοιχης επιστήμης ή τέχνης, ή του αντίστοιχου θεματικού πεδίου που δηλώνει η πρωτότυπη λέξη.
Το πρόβλημά μου με αυτήν τη λογική είναι ότι καταγράφει τη μέχρι τώρα χρήση και βάσει της μέχρι τώρα χρήσης αποφασίζει τι είναι σωστό και τι λάθος. Έτσι, την πρώτη φορά που κάποιος είπε "αστυνομικίνα", θα έπρεπε να του πούμε "μα τι λες; δεν υπάρχει τέτοια λέξη". Τώρα, όμως, απλά και μόνο επειδή τόλμησαν να το πουν αρκετοί, το δεχόμαστε, αλλά ταυτόχρονα θα απορρίπταμε τα "πολιτικίνα" και "ψυκτικίνα", παρότι βασίζονται στην ίδια ακριβώς λογική. Έτσι, όλα ήταν "λάθος" μέχρι να τα πουν αρκετοί και να γίνουν "σωστά" και τίποτα δεν είναι σίγουρα λάθος αφού, αν το πουν αρκετοί, τελικά θα αποδειχτεί "σωστό".
Επιπλέον, τι κάνουμε με τις σύνθετες λέξεις; Αφού είναι σωστό το "συντάκτρια", δεν πρέπει να είναι εξίσου σωστό το "λιποτάκτρια"; Και αφού λέμε "πωλήτρια", δεν πρέπει να λέμε εξίσου άφοβα "πλανόδιες μικροπωλήτριες"; Δεν πρέπει το κριτήριο να είναι αν αυτό που λέμε έχει λογική και όχι πόσοι το είπαν πριν από εμάς; Και αν, τελικά, οι κανόνες ακολουθούν τους χρήστες και όχι οι χρήστες τους κανόνες, γιατί να έχουμε κανόνες και να μην αφήσουμε τους χρήστες εντελώς ελεύθερους;
Μάλλον καθαρευουσιανιά είναι παρά αρσενικοποίηση.
Π.χ. https://www.google.com/search?tbm=bks&q="τας+υπόπτους"
Ορίστε ένας ωραίος τίτλος:
Επίθεση με βιτριόλι - Οι αστυνομικοί θα βάλουν τις ύποπτες να μιλήσουν από καρτοτηλέφωνο
https://nassosblog.gr/2020/06/επίθεση-με-βιτριόλι-οι-αστυνομικοί-θα/
Π.χ. https://www.google.com/search?tbm=bks&q="τας+υπόπτους"
Ορίστε ένας ωραίος τίτλος:
Επίθεση με βιτριόλι - Οι αστυνομικοί θα βάλουν τις ύποπτες να μιλήσουν από καρτοτηλέφωνο
https://nassosblog.gr/2020/06/επίθεση-με-βιτριόλι-οι-αστυνομικοί-θα/
Costas
¥
Καλησπέρα σας. Το παρακάτω πόντκαστ από το Lingthusiast μιλά για πολλά και διάφορα –μεταξύ άλλων και για ένα "σκάνδαλο" στην Scots language Wikipedia–, αλλά το βάζω εδώ γιατί το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της εκπομπής είναι νομίζω το σχετικό με το γένος.
How translators approach a text
How translators approach a text
Διασκέδασα με το κείμενο για τη Γαλλική Ακαδημία με τον τίτλο «H Γαλλική Ακαδημία είναι μούφα» (μετάφραση από το γαλλικό «L’Académie française, c’est du flan»), αλλά κοντοστάθηκα στην πρόταση «Στο τέλος τέλος, το να είσαι “Ακαδημαϊκός” ή “Ακαδημαϊκή” είναι τίτλος τιμητικός, όχι επιστημονικός, πράγμα που εξηγεί γιατί οι άνθρωποι αυτοί μεταμφιέζονται σε ιππότες και φέρουν ξίφος».
Επιβεβαίωσα ότι, όταν πέθανε η Κική Δημουλά, όλοι έγραψαν ότι απεβίωσε «η ποιήτρια και ακαδημαϊκός Κική Δημουλά».
Διπλοτσεκάρισα: Ακόμα και στην Ακαδημία (Αθηνών) λένε «η Ακαδημαϊκός κυρία Χρύσα Μαλτέζου». Όπως και στις εφημερίδες.
η ακαδημαϊκός κ. Αννα Ψαρούδα-Μπενάκη (Η Καθημερινή)
η ακαδημαϊκός κ. Αγγελική Λαΐου θα παρουσιάσει το επιστημονικό έργο της (Τα Νέα)
Τα ίδια και με τις αριθμητικά ακόμα περισσότερες, υποθέτω, πανεπιστημιακούς.
Τα ουσιαστικοποιημένα ακαδημαϊκός και πανεπιστημιακός δεν αναφέρονται στα παραδείγματα του PDF στο #271, αλλά ανήκουν σε αυτές τις περιπτώσεις (μαζί με τη μαθηματικό, την τραπεζικό και άλλες).
Επιβεβαίωσα ότι, όταν πέθανε η Κική Δημουλά, όλοι έγραψαν ότι απεβίωσε «η ποιήτρια και ακαδημαϊκός Κική Δημουλά».
Διπλοτσεκάρισα: Ακόμα και στην Ακαδημία (Αθηνών) λένε «η Ακαδημαϊκός κυρία Χρύσα Μαλτέζου». Όπως και στις εφημερίδες.
η ακαδημαϊκός κ. Αννα Ψαρούδα-Μπενάκη (Η Καθημερινή)
η ακαδημαϊκός κ. Αγγελική Λαΐου θα παρουσιάσει το επιστημονικό έργο της (Τα Νέα)
Τα ίδια και με τις αριθμητικά ακόμα περισσότερες, υποθέτω, πανεπιστημιακούς.
Τα ουσιαστικοποιημένα ακαδημαϊκός και πανεπιστημιακός δεν αναφέρονται στα παραδείγματα του PDF στο #271, αλλά ανήκουν σε αυτές τις περιπτώσεις (μαζί με τη μαθηματικό, την τραπεζικό και άλλες).
Σ' αυτές τις περιπτώσεις, τα θηλυκά σε -ή περνάνε πολύ εύκολα για επίθετα.
Μια Γερμανίδα συνάδελφος έγραψε ένα ωραίο κείμενο για τη χρήση της συμπεριληπτικής γλώσσας στα γερμανικά. Μεταφέρω από εκεί δύο παρατηρήσεις και έναν κατάλογο με τις διάφορες λύσεις που έχουν δοθεί.
Η πρώτη παρατήρηση αφορά τη λέξη gender, την οποία υιοθέτησαν τα γερμανικά από τα αγγλικά ως ρήμα: gendern σημαίνει «χρήση λέξεων και εκφράσεων ουδέτερων ως προς το φύλο» (σε αντίθεση, προσθέτω εγώ, με την έννοια που θα είχε το gender ως ρήμα -και που έχει το sex ως ρήμα- στα αγγλικά, δηλαδή τον προσδιορισμό του φύλου κάποιου ατόμου).
Η δεύτερη παρατήρηση είναι η εξής: αν ζητήσεις από μια ομάδα ανθρώπων να ονομάσουν π.χ. αρχηγούς κρατών (Staats- und Regierungschefs), θα αναφέρουν κυρίως άνδρες - ενώ αν ζητήσεις «αρχηγούς και αρχηγίνες» (Staats- und Regierungschefinnen und –chefs), θα αναφέρουν περισσότερες γυναίκες.
Μερικές από τις λύσεις που χρησιμοποιούν οι Γερμανοί, τώρα:
Κάποιοι φορείς, εντωμεταξύ, έχουν προχωρήσει περισσότερο: μερικά πανεπιστήμια π.χ. χρησιμοποιούν το Professorinnen για να δηλώσουν καθηγητές και καθηγήτριες μαζί.
Φαίνεται ότι κι εκεί, όπως και στην Ελλάδα, υπάρχουν αντιδράσεις (κάποιοι μιλούν για «πλήγμα στην ομορφιά της γερμανικής γλώσσας») και προβλήματα - με κυριότερο το γεγονός ότι πολλές από τις παραπάνω λύσεις είναι φλύαρες. Ίδωμεν.
Η πρώτη παρατήρηση αφορά τη λέξη gender, την οποία υιοθέτησαν τα γερμανικά από τα αγγλικά ως ρήμα: gendern σημαίνει «χρήση λέξεων και εκφράσεων ουδέτερων ως προς το φύλο» (σε αντίθεση, προσθέτω εγώ, με την έννοια που θα είχε το gender ως ρήμα -και που έχει το sex ως ρήμα- στα αγγλικά, δηλαδή τον προσδιορισμό του φύλου κάποιου ατόμου).
Η δεύτερη παρατήρηση είναι η εξής: αν ζητήσεις από μια ομάδα ανθρώπων να ονομάσουν π.χ. αρχηγούς κρατών (Staats- und Regierungschefs), θα αναφέρουν κυρίως άνδρες - ενώ αν ζητήσεις «αρχηγούς και αρχηγίνες» (Staats- und Regierungschefinnen und –chefs), θα αναφέρουν περισσότερες γυναίκες.
Μερικές από τις λύσεις που χρησιμοποιούν οι Γερμανοί, τώρα:
- αρσενικό και θηλυκό μαζί (Bürgerinnen und Bürger)
- συντμήσεις (Bürger/innen, Bürger(innen), Bürger_innen, Bürger*innen)
- χρήση άλλων ουσιαστικών (Personal, Arbeitskräfte, Teilnehmende).
Κάποιοι φορείς, εντωμεταξύ, έχουν προχωρήσει περισσότερο: μερικά πανεπιστήμια π.χ. χρησιμοποιούν το Professorinnen για να δηλώσουν καθηγητές και καθηγήτριες μαζί.
Φαίνεται ότι κι εκεί, όπως και στην Ελλάδα, υπάρχουν αντιδράσεις (κάποιοι μιλούν για «πλήγμα στην ομορφιά της γερμανικής γλώσσας») και προβλήματα - με κυριότερο το γεγονός ότι πολλές από τις παραπάνω λύσεις είναι φλύαρες. Ίδωμεν.
