Στο εξής δεν θα λέμε ότι οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες.
Ή κάπως έτσι ... Πασίγνωστη ρήση του Τσώρτσιλ, που έχει συμβάλει όσο καμιά άλλη στην ικανοποίηση της εθνικής μας φιλοτιμίας και στην υπερτροφία της εθνικής μας αυτοεικόνας. Αλλά ... ειπώθηκε όντως αυτή η φράση; Από τον Τσώρτσιλ κι όχι από άλλον; Πότε και πού; Σε ποια συγκεκριμένη περίσταση (στη φάση του ελληνοϊταλικού πολέμου ή στη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα); Είναι δήλωση στον τύπο, ομιλία στο κοινοβούλιο, ραδιοφωνικό σχόλιο ή κάτι άλλο;
Το ερώτημα συζητήθηκε στη Βικιπαίδεια (εδώ) και φαίνεται, πρώτον, ότι δεν υπάρχει παγιωμένη έκφραση στα αγγλικά, άρα αναφύεται η υποψία ότι η φράση γεννήθηκε στα ελληνικά κι από εκεί μεταφράστηκε στα αγγλικά, και δεύτερον, ότι αποδόθηκε κατά καιρούς και σε άλλους εκτός του Τσώρτσιλ.
Τεκμήριο προερχόμενο ειδικά από τον Τσώρτσιλ ή γενικά από τη Βρετανία δεν έχει βρεθεί. Στην Ελλάδα αποτελεί στοιχείο του εθνικού άυλου θησαυρού, πιστευτό ήδη από την επομένη της απελευθέρωσης, αν κρίνει κανείς από τη διάδοσή του δεξιά και αριστερά (εννοώ τις λέξεις με όλες τις σημασίες τους).
Η αμφιβολία θα είχε μείνει στο βρεφικό στάδιο, αν δεν έκανε την εμφάνισή του αυτό εδώ, που προσκομίστηκε ως τεκμήριο, και ικανοποίησε τους συντάκτες της Βικιπαίδειας τόσο που να κλείσσυν το θέμα:
Το βιντεάκι είναι αποσπασμένο από μεγαλύτερη σε διάρκεια ταινία, με τον ίδιο τίτλο («Οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες»), παραγωγής της Υπηρεσίας Ιστορικού και Διπλωματικού Αρχείου του Υπουργείου Εξωτερικών. Η ταινία έγινε για την έκθεση που οργανώθηκε από το Αρχείο του ΥΠΕΞ το 2010 για να εορταστεί η συμπλήρωση των 70 χρόνων από την έναρξη του πολέμου για την Ελλάδα. Μπορείτε να δείτε την ταινία στον ιστότοπο της εφημερίδας Ναυτεμπορική, εδώ. Στο διάστημα 00:50 έως 01:20 ακούγεται κάποια φωνή να λέει In the Balkans our allies the Greeks have seen off the Italian army. Hence we will not say that Greeks fight like heroes, but we will say that heroes fight like Greeks, και να συνδέεται οπτικά με στιγμιότυπο του Τσώρτσιλ από την επίσκεψή του στην Αθήνα τα Χριστούγεννα του 1944, στα Δεκεμβριανά. Τη φράση επαναλαμβάνει στα ελληνικά ως κατακλείδα της ταινίας η Φωτεινή Τομαή (πρώην Κωνσταντοπούλου), διευθύντρια του αρχείου και υπεύθυνη για το κείμενο.
Ωστόσο δεν είναι διόλου δύσκολο να συγκρίνει κανείς τη φωνή που μιλά στην ταινία με την αυθεντική φωνή του Τσώρτσιλ, που υπάρχει σε χιλιάδες αποτυπώσεις [1, 2], και να διαπιστώσει ότι δεν είναι αληθινή. Πρόκειται, δυστυχώς, για κατασκεύασμα. (Δυστυχώς; Εδώ σηκώνει μεγάλη κουβέντα. Δικαιούται κανείς να ανασυστήνει «ιστορικά τεκμήρια», εννοείται πάντα με καλό σκοπό; Μήπως πρέπει να το δηλώνει; Τι κινδύνους δημιουργεί στη σημερινή κοινωνία της εικόνας και στη σημερινή ανεξέλεγκτη και άκριτη διάδοση κάθε είδους τεκμηρίων, με ή χωρίς εισαγωγικά, στον κυβερνοχώρο; ). Το ελάττωμα επισημαίνεται με οξύτατη παρατήρηση εδώ: Is it true that Winston Churchill said 'Hence you will not say that Greeks fight like heroes but that heroes fight like Greeks'? και ο καθένας καλείται να αποτιμήσει την ηθική αξία αυτού του διαβήματος. Προσωπικά δεν σας κρύβω ότι με ενόχλησε, ιδίως αυτή την εβδομάδα που τρέχει η τηλεοπτική διαφήμιση της Καθημερινής για την κυριακάτικη προσφορά της (που θα είναι τα απομνημονεύματα του Τσώρτσιλ —σε ποια μετάφραση άραγε; Την πρώτη μετάφραση την είχε κάνει ο Αντώνης Σαμαράκης), και η οποία βασίζεται στο εν λόγω βιντεάκι.
Τούτων λεχθέντων, ένα και μόνο πράγμα θα δώσει τη λύση: να ερευνηθούν τα αρχεία της πολεμικής περιόδου, είτε το αρχείο του Τσώρτσιλ είτε τα αρχεία του ΜπιΜπιΣί, για την ανεύρεση του αυθεντικού.
Εγώ επιχείρησα κάτι εντελώς επιπόλαια λίγο πριν τα γράψω αυτά, και βρήκα αυτήν εδώ την αναφορά, η οποία παραπέμπει στην εφημερίδα Guardian (Manchester Guardian, όπως λεγόταν τότε), στο φύλλο της 19ης Απριλίου 1941. Αναζήτησα στο ψηφιακό αρχείο της εφημερίδας, στα φύλλα από 17 μέχρι 20 Απριλίου, την επίμαχη φράση, αλλά σκόνταψα στο ότι το πλήρες κείμενο δίνεται μόνο σε συνδρομητές: δείτε εδώ. Αναρωτιέμαι, μήπως μπορεί κάποιος από τους θαμώνες να προχωρήσει στα ενδότερα; Θα μπορούσε να είναι ο τυχερός που θα λύσει ένα εθνικό αίνιγμα.
Υ.Γ. (της επόμενης μέρας) Την καχυποψία μου επιτείνει το γεγονός ότι στην αναζήτηση όλο και ξεπηδούν κάποιοι «λαγοί», που μας στέλνουν σε μάταιο κυνήγι (wild chase): Για παράδειγμα, εδώ, σε άρθρο του Δημήτρη Σιατόπουλου, με τίτλο «Ο θρύλος του Σαράντα: η εύκλεια του ηρωισμού και ο απολογισμός της δόξας» (Νέα Εστία, τεύχ. 1568, 1 Νοεμβρίου 1992, σ. 1468), προβάλλεται η εκδοχή ότι ο Τσώρτσιλ είπε την περίφημη φράση ως (καταληκτήρια, υποθέτω) κορωνίδα σε λόγο του στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ. Όντως, είναι αλήθεια ότι ο Τσώρτσιλ βρέθηκε στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ τις κρίσιμες εκείνες μέρες του Απριλίου του 1941. Ήταν πρύτανης (chancellor) του πανεπιστημίου (από το 1929 μέχρι το θάνατό του το 1965) και με την ιδιότητά του αυτή επισκέφθηκε την πόλη του Μπρίστολ και το πανεπιστήμιο, για να απονείμει σε τρεις εξέχουσες προσωπικότητες τον τίτλο και το πιστοποιητικό του επίτιμου διδάκτορα. Η τελετή έγινε στις 12 Απριλίου, Κυριακή του Πάσχα, την επομένη ενός ανελέητου βομβαρδισμού από τους Γερμανούς. Η περιγραφή που κάνει ο Σιατόπουλος για το ηρωικό πνεύμα που κυριαρχούσε, με τον απλό λαό της Βρετανίας να αντιμετωπίζει με καρτερικότητα τα δεινά του μπλιτς, ισχύει στο ακέραιο. Υπάρχει και σχετικό βιντεάκι από τα επίκαιρα της εποχής. Εκεί που σκαλώνει το πράγμα είναι ότι έχει καταγραφεί και ο λόγος που απήγγειλε ο Τσώρτσιλ σε αυτή την περίσταση, σε ειδική έκδοση μεσούντος του πολέμου (The Unrelenting Struggle: War Speeches by the Right Hon. Winston S. Churchill. Boston: Little, Brown and Company, 1942), που συγκέντρωσε όλους τους λόγους του. Ο λόγος του είναι συντομότατος και μπορώ να τον παραθέσω άνετα εδώ. Όποιος θέλει να διαβάσει το πρωτότυπο, ας κάνει κλικ εδώ:
A University Ceremony
MR. CHURCHILL, AS CHANCELLOR OF BRISTOL UNIVERSITY, CONFERRED THE HONORARY DEGREE OF DOCTOR OF LAWS ON MR. JOHN G. WINANT, UNITED STATES AMBASSADOR TO GREAT BRITAIN, DR. J. B. CONANT, PRESIDENT OF HARVARD UNIVERSITY, AND MR. R. G. MENZIES, PRIME MINISTER OF AUSTRALIA. APRIL 12, 1941
HERE we are gathered in academic robes to go through a ceremonial and repeat formulas associated with the giving of university degrees. Many of those here to-day have been all night at their posts, and all have been under the fire of the enemy in heavy and protracted bombardment That you should gather in this way is a mark of fortitude and phlegm, of a courage and detachment from material affairs worthy of all that we have learned to believe of ancient Rome or of modern Greece.
I go about the country whenever I can escape for a few hours or for a day from my duty at headquarters, and I see the damage done by the enemy attacks; but I also see side by side with the devastation and amid the ruins quiet, confident, bright, and smiling eyes, beaming with a consciousness of being associated with a cause far higher and wider than any human or personal issue. I see the spirit of an unconquerable people. I see a spirit bred in freedom, nursed in a tradition which has come down to us through the centuries, and which will surely at this moment, this turning-point in the history of the world, enable us to bear our part in such a way that none of our race who come after us will have any reason to cast reproach upon their sires.
Mr. Winant is the interpreter of the great Republic to us, and he is our interpreter and friend, sending back his messages across the ocean to them. Through him and other distinguished representatives of the United States who are with us to-day, including Mr. Harriman, we make another tie with the illustrious President of the United States, and with the executive of that vast community, at a time when great matters of consequence to all the world are being resolved. It has been to me an honour which will stand out in my twelve years' tenure of office as your Chancellor to confer this degree upon Mr. Winant.
In Dr. Conant, who is, much to his regret, not with us to-day, we have a figure widely and deeply respected throughout the United States, and particularly among the youth who attend Harvard University, holding up a clear beacon light for young men of honour and courage.
Mr. Menzies brings with him the strong assurance of the Australian Commonwealth that they will, with us, go through this long, fierce, dire struggle to the victorious end. It is, indeed, a marvellous fact that Australia and New Zealand, who are separated from us and from Europe, with all its passions and quarrels, by the great ocean spaces, should send their manhood and scatter their wealth upon this world cause. No law, no constitution, no bond or treaty pledges them to spend a shilling or send a man.
We welcome Mr. Menzies here. He has sat with us in Cabinet. He has seen every aspect of our life at home. And he is going back presently by the United States to Australia. Much will have happened by the time he returns there. Australian and New Zealand troops may well be in contact with the enemy to-day. There, to the classic scenes of the ancient lands of Greece, they will bring the valour of the sons of the Southern Cross.
Το πειστήριο είναι αδιάψευστο. Λόγος για την Ελλάδα γίνεται σε δύο σημεία: στην αρχή υπαινικτικά και στο τέλος με ευθεία αναφορά στη συμμετοχή των Αυστραλών στην κοινή προσπάθεια. Η επίμαχη φράση απουσιάζει.
Βγαίνοντας στο προαύλιο μετά την τελετή, βγήκε και η απαραίτητη φωτογραφία.
Bristol at War 1941 - Winston Churchill
The Prime Minister Bristol University Easter Sunday 1941. The University's reputation grew steadily throughout the 1930s, helped in no small way by the appointment of Winston Churchill as its third Chancellor in 1929. It became known as an institution with formidable academic strengths and an unshakeable commitment to quality —characteristics that are just as apparent now.
"He did not always receive a warm welcome to the city". 1941: The infamous Good Friday air raids on Bristol see more destruction in the centre of the city plus major damage to Knowle, Hotwells and Filton.The last air raid on Bristol is on April 25, 1941, when Brislington, Bedminster and Knowle are badly hit. Prime Minister Winston Churchill visits the devastated city on April 12,1941 and is booed by crowds amid rumours that the city’s air defences are not being properly managed.
Ή κάπως έτσι ... Πασίγνωστη ρήση του Τσώρτσιλ, που έχει συμβάλει όσο καμιά άλλη στην ικανοποίηση της εθνικής μας φιλοτιμίας και στην υπερτροφία της εθνικής μας αυτοεικόνας. Αλλά ... ειπώθηκε όντως αυτή η φράση; Από τον Τσώρτσιλ κι όχι από άλλον; Πότε και πού; Σε ποια συγκεκριμένη περίσταση (στη φάση του ελληνοϊταλικού πολέμου ή στη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα); Είναι δήλωση στον τύπο, ομιλία στο κοινοβούλιο, ραδιοφωνικό σχόλιο ή κάτι άλλο;
Το ερώτημα συζητήθηκε στη Βικιπαίδεια (εδώ) και φαίνεται, πρώτον, ότι δεν υπάρχει παγιωμένη έκφραση στα αγγλικά, άρα αναφύεται η υποψία ότι η φράση γεννήθηκε στα ελληνικά κι από εκεί μεταφράστηκε στα αγγλικά, και δεύτερον, ότι αποδόθηκε κατά καιρούς και σε άλλους εκτός του Τσώρτσιλ.
Τεκμήριο προερχόμενο ειδικά από τον Τσώρτσιλ ή γενικά από τη Βρετανία δεν έχει βρεθεί. Στην Ελλάδα αποτελεί στοιχείο του εθνικού άυλου θησαυρού, πιστευτό ήδη από την επομένη της απελευθέρωσης, αν κρίνει κανείς από τη διάδοσή του δεξιά και αριστερά (εννοώ τις λέξεις με όλες τις σημασίες τους).
Η αμφιβολία θα είχε μείνει στο βρεφικό στάδιο, αν δεν έκανε την εμφάνισή του αυτό εδώ, που προσκομίστηκε ως τεκμήριο, και ικανοποίησε τους συντάκτες της Βικιπαίδειας τόσο που να κλείσσυν το θέμα:
Το βιντεάκι είναι αποσπασμένο από μεγαλύτερη σε διάρκεια ταινία, με τον ίδιο τίτλο («Οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες»), παραγωγής της Υπηρεσίας Ιστορικού και Διπλωματικού Αρχείου του Υπουργείου Εξωτερικών. Η ταινία έγινε για την έκθεση που οργανώθηκε από το Αρχείο του ΥΠΕΞ το 2010 για να εορταστεί η συμπλήρωση των 70 χρόνων από την έναρξη του πολέμου για την Ελλάδα. Μπορείτε να δείτε την ταινία στον ιστότοπο της εφημερίδας Ναυτεμπορική, εδώ. Στο διάστημα 00:50 έως 01:20 ακούγεται κάποια φωνή να λέει In the Balkans our allies the Greeks have seen off the Italian army. Hence we will not say that Greeks fight like heroes, but we will say that heroes fight like Greeks, και να συνδέεται οπτικά με στιγμιότυπο του Τσώρτσιλ από την επίσκεψή του στην Αθήνα τα Χριστούγεννα του 1944, στα Δεκεμβριανά. Τη φράση επαναλαμβάνει στα ελληνικά ως κατακλείδα της ταινίας η Φωτεινή Τομαή (πρώην Κωνσταντοπούλου), διευθύντρια του αρχείου και υπεύθυνη για το κείμενο.
Ωστόσο δεν είναι διόλου δύσκολο να συγκρίνει κανείς τη φωνή που μιλά στην ταινία με την αυθεντική φωνή του Τσώρτσιλ, που υπάρχει σε χιλιάδες αποτυπώσεις [1, 2], και να διαπιστώσει ότι δεν είναι αληθινή. Πρόκειται, δυστυχώς, για κατασκεύασμα. (Δυστυχώς; Εδώ σηκώνει μεγάλη κουβέντα. Δικαιούται κανείς να ανασυστήνει «ιστορικά τεκμήρια», εννοείται πάντα με καλό σκοπό; Μήπως πρέπει να το δηλώνει; Τι κινδύνους δημιουργεί στη σημερινή κοινωνία της εικόνας και στη σημερινή ανεξέλεγκτη και άκριτη διάδοση κάθε είδους τεκμηρίων, με ή χωρίς εισαγωγικά, στον κυβερνοχώρο; ). Το ελάττωμα επισημαίνεται με οξύτατη παρατήρηση εδώ: Is it true that Winston Churchill said 'Hence you will not say that Greeks fight like heroes but that heroes fight like Greeks'? και ο καθένας καλείται να αποτιμήσει την ηθική αξία αυτού του διαβήματος. Προσωπικά δεν σας κρύβω ότι με ενόχλησε, ιδίως αυτή την εβδομάδα που τρέχει η τηλεοπτική διαφήμιση της Καθημερινής για την κυριακάτικη προσφορά της (που θα είναι τα απομνημονεύματα του Τσώρτσιλ —σε ποια μετάφραση άραγε; Την πρώτη μετάφραση την είχε κάνει ο Αντώνης Σαμαράκης), και η οποία βασίζεται στο εν λόγω βιντεάκι.
Τούτων λεχθέντων, ένα και μόνο πράγμα θα δώσει τη λύση: να ερευνηθούν τα αρχεία της πολεμικής περιόδου, είτε το αρχείο του Τσώρτσιλ είτε τα αρχεία του ΜπιΜπιΣί, για την ανεύρεση του αυθεντικού.
Εγώ επιχείρησα κάτι εντελώς επιπόλαια λίγο πριν τα γράψω αυτά, και βρήκα αυτήν εδώ την αναφορά, η οποία παραπέμπει στην εφημερίδα Guardian (Manchester Guardian, όπως λεγόταν τότε), στο φύλλο της 19ης Απριλίου 1941. Αναζήτησα στο ψηφιακό αρχείο της εφημερίδας, στα φύλλα από 17 μέχρι 20 Απριλίου, την επίμαχη φράση, αλλά σκόνταψα στο ότι το πλήρες κείμενο δίνεται μόνο σε συνδρομητές: δείτε εδώ. Αναρωτιέμαι, μήπως μπορεί κάποιος από τους θαμώνες να προχωρήσει στα ενδότερα; Θα μπορούσε να είναι ο τυχερός που θα λύσει ένα εθνικό αίνιγμα.
Υ.Γ. (της επόμενης μέρας) Την καχυποψία μου επιτείνει το γεγονός ότι στην αναζήτηση όλο και ξεπηδούν κάποιοι «λαγοί», που μας στέλνουν σε μάταιο κυνήγι (wild chase): Για παράδειγμα, εδώ, σε άρθρο του Δημήτρη Σιατόπουλου, με τίτλο «Ο θρύλος του Σαράντα: η εύκλεια του ηρωισμού και ο απολογισμός της δόξας» (Νέα Εστία, τεύχ. 1568, 1 Νοεμβρίου 1992, σ. 1468), προβάλλεται η εκδοχή ότι ο Τσώρτσιλ είπε την περίφημη φράση ως (καταληκτήρια, υποθέτω) κορωνίδα σε λόγο του στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ. Όντως, είναι αλήθεια ότι ο Τσώρτσιλ βρέθηκε στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ τις κρίσιμες εκείνες μέρες του Απριλίου του 1941. Ήταν πρύτανης (chancellor) του πανεπιστημίου (από το 1929 μέχρι το θάνατό του το 1965) και με την ιδιότητά του αυτή επισκέφθηκε την πόλη του Μπρίστολ και το πανεπιστήμιο, για να απονείμει σε τρεις εξέχουσες προσωπικότητες τον τίτλο και το πιστοποιητικό του επίτιμου διδάκτορα. Η τελετή έγινε στις 12 Απριλίου, Κυριακή του Πάσχα, την επομένη ενός ανελέητου βομβαρδισμού από τους Γερμανούς. Η περιγραφή που κάνει ο Σιατόπουλος για το ηρωικό πνεύμα που κυριαρχούσε, με τον απλό λαό της Βρετανίας να αντιμετωπίζει με καρτερικότητα τα δεινά του μπλιτς, ισχύει στο ακέραιο. Υπάρχει και σχετικό βιντεάκι από τα επίκαιρα της εποχής. Εκεί που σκαλώνει το πράγμα είναι ότι έχει καταγραφεί και ο λόγος που απήγγειλε ο Τσώρτσιλ σε αυτή την περίσταση, σε ειδική έκδοση μεσούντος του πολέμου (The Unrelenting Struggle: War Speeches by the Right Hon. Winston S. Churchill. Boston: Little, Brown and Company, 1942), που συγκέντρωσε όλους τους λόγους του. Ο λόγος του είναι συντομότατος και μπορώ να τον παραθέσω άνετα εδώ. Όποιος θέλει να διαβάσει το πρωτότυπο, ας κάνει κλικ εδώ:
A University Ceremony
MR. CHURCHILL, AS CHANCELLOR OF BRISTOL UNIVERSITY, CONFERRED THE HONORARY DEGREE OF DOCTOR OF LAWS ON MR. JOHN G. WINANT, UNITED STATES AMBASSADOR TO GREAT BRITAIN, DR. J. B. CONANT, PRESIDENT OF HARVARD UNIVERSITY, AND MR. R. G. MENZIES, PRIME MINISTER OF AUSTRALIA. APRIL 12, 1941
HERE we are gathered in academic robes to go through a ceremonial and repeat formulas associated with the giving of university degrees. Many of those here to-day have been all night at their posts, and all have been under the fire of the enemy in heavy and protracted bombardment That you should gather in this way is a mark of fortitude and phlegm, of a courage and detachment from material affairs worthy of all that we have learned to believe of ancient Rome or of modern Greece.
I go about the country whenever I can escape for a few hours or for a day from my duty at headquarters, and I see the damage done by the enemy attacks; but I also see side by side with the devastation and amid the ruins quiet, confident, bright, and smiling eyes, beaming with a consciousness of being associated with a cause far higher and wider than any human or personal issue. I see the spirit of an unconquerable people. I see a spirit bred in freedom, nursed in a tradition which has come down to us through the centuries, and which will surely at this moment, this turning-point in the history of the world, enable us to bear our part in such a way that none of our race who come after us will have any reason to cast reproach upon their sires.
Mr. Winant is the interpreter of the great Republic to us, and he is our interpreter and friend, sending back his messages across the ocean to them. Through him and other distinguished representatives of the United States who are with us to-day, including Mr. Harriman, we make another tie with the illustrious President of the United States, and with the executive of that vast community, at a time when great matters of consequence to all the world are being resolved. It has been to me an honour which will stand out in my twelve years' tenure of office as your Chancellor to confer this degree upon Mr. Winant.
In Dr. Conant, who is, much to his regret, not with us to-day, we have a figure widely and deeply respected throughout the United States, and particularly among the youth who attend Harvard University, holding up a clear beacon light for young men of honour and courage.
Mr. Menzies brings with him the strong assurance of the Australian Commonwealth that they will, with us, go through this long, fierce, dire struggle to the victorious end. It is, indeed, a marvellous fact that Australia and New Zealand, who are separated from us and from Europe, with all its passions and quarrels, by the great ocean spaces, should send their manhood and scatter their wealth upon this world cause. No law, no constitution, no bond or treaty pledges them to spend a shilling or send a man.
We welcome Mr. Menzies here. He has sat with us in Cabinet. He has seen every aspect of our life at home. And he is going back presently by the United States to Australia. Much will have happened by the time he returns there. Australian and New Zealand troops may well be in contact with the enemy to-day. There, to the classic scenes of the ancient lands of Greece, they will bring the valour of the sons of the Southern Cross.
Το πειστήριο είναι αδιάψευστο. Λόγος για την Ελλάδα γίνεται σε δύο σημεία: στην αρχή υπαινικτικά και στο τέλος με ευθεία αναφορά στη συμμετοχή των Αυστραλών στην κοινή προσπάθεια. Η επίμαχη φράση απουσιάζει.
Βγαίνοντας στο προαύλιο μετά την τελετή, βγήκε και η απαραίτητη φωτογραφία.
Bristol at War 1941 - Winston Churchill
The Prime Minister Bristol University Easter Sunday 1941. The University's reputation grew steadily throughout the 1930s, helped in no small way by the appointment of Winston Churchill as its third Chancellor in 1929. It became known as an institution with formidable academic strengths and an unshakeable commitment to quality —characteristics that are just as apparent now.
"He did not always receive a warm welcome to the city". 1941: The infamous Good Friday air raids on Bristol see more destruction in the centre of the city plus major damage to Knowle, Hotwells and Filton.The last air raid on Bristol is on April 25, 1941, when Brislington, Bedminster and Knowle are badly hit. Prime Minister Winston Churchill visits the devastated city on April 12,1941 and is booed by crowds amid rumours that the city’s air defences are not being properly managed.
