Έχω και σε άλλα σημεία γράψει ότι η σύγχρονη λεξικογραφία επιβάλλει να περιλαμβάνονται στο κύριο σώμα ενός λεξικού οι συντομογραφίες (αρκτικόλεξα, ακρωνύμια, βραχυγραφίες), μαζί με προφορά και ερμήνευμα. Π.χ. στη σωστή αλφαβητική σειρά στο Κ θα πρέπει να μπορούμε να βρούμε τουλάχιστον:
Κ.Κ.Ε., ΚΚΕ (το) [kápa kápa épsilon, kukué, kápa kápa é] αρκτικόλ. Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας.
(Κρατάω την ιστορική ορθογραφία της λ. Κομμουνιστικό που θέλει και το ίδιο το ΚΚΕ.)
Ενώ η πληροφορία για την προφορά δεν είναι απαραίτητη για όλες τις λέξεις (αλλά μπορεί για άλλες σκοπιμότητες να συνοδεύει όλα τα λήμματα), είναι απαραίτητη για όλα τα αρκτικόλεξα και ακρωνύμια, γιατί η προφορά δεν είναι διάφανη, δεν δηλώνεται από τη γραφή της λέξης. Π.χ. τονίζουμε [oté], [δeí], [azδén], αλλά [élpa], [náto], [móma] (τη Μικτή Ομάδα Μηχανημάτων Ανασυγκρότησης, αλλά και το Museum of Modern Art της Νέας Υόρκης, μια κι εμείς δεν το προφέρουμε με «όου»). Αρκτικόλεξα όμως με τόνο δεν υπάρχουν, με εξαίρεση κάποια λίγα όπως το Πασόκ (ή αυτά που έγιναν λέξεις, π.χ. το βίπερ, την έβγα κ.λπ.). Και επίσης δεν γνωρίζουμε κατά πόσο διαβάζονται σαν μία λέξη (π.χ. ΟΗΕ [oié]), με την ονομασία των γραμμάτων τους (π.χ. Δ.Σ. [δélta síγma]) ή με την «προφορά» των γραμμάτων τους (π.χ. Δ.Σ. [δusú]). Ακόμα και σε βραχυγραφίες βλέπουμε να συμβαίνει αυτό, όπως όταν το κ.λπ. διαβάζεται «κουλουπού» και το π.χ. «πιχί». Βέβαια, κάπου, σε κάποιο σημείωμα, θα είναι χρήσιμο να γίνεται σαφές σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να αποφεύγεται η προφορά με τα γράμματα και σε ποιες ελάχιστες περιπτώσεις έχουμε την προφορά των γραμμάτων (τον πράκτορα Θου-Βου, που έγραψα αλλού).
Γράφει στο ΛΝΕΓ σε σημείωμα στο λήμμα αρκτικόλεξο:
Θα καταλάβατε από τον τίτλο και από το MoMa ότι θα ήθελα να φέρω τώρα τη συζήτηση στα ξένα αρκτικόλεξα που χρησιμοποιούμε συχνά στη χώρα μας. Θα δούμε δηλαδή σε ελληνικό κείμενο να χρησιμοποιείται μια ξένη συντομογραφία, οπότε πρέπει να ξέρουμε πώς θα τη διαβάσουμε, δεν πρέπει; Ήδη φιλοξενούν τα λεξικά λέξεις που φτιάξαμε από ξένα ακρωνύμια (π.χ. Γκεστάπο, γκουλάγκ, κολχόζ, λέιζερ, ραντάρ, σόναρ, μόντεμ, χάι-φάι) ή από αρχικά και αρκτικόλεξα (π.χ. βεσέ, έιτζ, αϊ-κιού, μπιελάρ, σιμπί, σιντί, ντιβιντί, βιπ). Τι κάνουμε με τις λέξεις που συνήθως εμφανίζονται γραμμένες με το λατινικό αλφάβητο; Να σηκώσει τα χέρια ψηλά ο αναγνώστης όταν θα τις πρωτοδεί; Ή να συμβουλευτεί το λεξικό του;
Το ΛΝΕΓ και πάλι πρωτοπορεί, αν και είναι ελάχιστες οι ξένες συντομογραφίες που περιέχει. Εντόπισα τις παρακάτω, αλλά ίσως υπάρχουν κι άλλες. Τα λατινογραμμένα λήμματα εντάσσονται στο ελληνικό λημματολόγιο (π.χ. το C.I.A. ανάμεσα σε κι και κιαλάρω) και, συχνά αλλά όχι πάντα, κάνουν αναφορά στην προφορά:
Είναι αρκετά τα λήμματα στο παράρτημα με τα Ξένα αρκτικόλεξα του Μείζονος που θα μπορούσαμε να δούμε και στο ΛΝΕΓ. Βάζω την προφορά με τα ελληνικά που χρησιμοποιεί το ΛΝΕΓ: AEG [αεγκέ], AGB [έι τζι μπι], B.A. [μπι-έι], BBC [μπι-μπι-σι], C.I.F. [σι-άι-εφ, ελληνικά: τσιφ], DDT [ντι ντι τι], F.I.B.A. [φίμπα], IRA [άι-αρ-έι, ίρα], KGB [καγκεμπέ], NASA [νάσα], UEFA [ουέφα] και πολλά άλλα.
Δεν είναι μόνο που δεν είναι ο άλλος υποχρεωμένος να ξέρει την ξένη προφορά, αν είναι αγγλική (UNICEF, γιούνισεφ· VHF, βι-έιτς-εφ), γερμανική (AEG, αεγκέ), γαλλική (WC, βεσέ), ρωσική (KGB, καγκεμπέ) κ.λπ. Είναι που και μερικά έχουν την προφορά… του Μήτσου (Nazi, ναζί· NATO, νάτο· UEFA, ουέφα).
Θυμήθηκε και αναδημοσίευσε ο Κ. Βαλεοντής κείμενο από το Ορόγραμμα αρ. 86, στο οποίο απευθύνει έκκληση να μην προφέρουμε «άιζο» το ISO. Κάτι σαν την έκκληση, να μη λέμε «στέιτζ» τα γαλλικά «σταζ».
Να σημειώσω κι εγώ από τη Wikipedia:
Να σημειώσω επιπροσθέτως ότι δεν το προφέρουμε όπως στα αμερικάνικα (δηλ. άισοου), αλλά, στην καλύτερη περίπτωση, «άισο» — και, στη χειρότερη, «άιζο». Είναι που έχουμε την κακή συνήθεια να νομίζουμε ότι οι Αγγλοσάξονες, όπως οι Γάλλοι, προφέρουν πάντα «ζ» το –s– ανάμεσα σε δύο φωνήεντα (με αποτέλεσμα το λήζινγκ). Αλλά, όπως καθιερώθηκε η λανθασμένη προφορά του leasing ή η πρακτική προφορά του ΝΑΤΟ, τίποτα δεν αποκλείει, όταν πια θα κυκλοφορήσει λεξικό, δικτυακό ή έντυπο, με ξένες συντομογραφίες και την προφορά τους, να δούμε και το λήμμα:
Κ.Κ.Ε., ΚΚΕ (το) [kápa kápa épsilon, kukué, kápa kápa é] αρκτικόλ. Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας.
(Κρατάω την ιστορική ορθογραφία της λ. Κομμουνιστικό που θέλει και το ίδιο το ΚΚΕ.)
- Το ΛΝΕΓ έχει κάνει πολύ καλή δουλειά: έχει αρκετές συντομογραφίες και τις έχει ενταγμένες στο κύριο σώμα του λεξικού. Δεν έχει προφορά. Για το ΚΚΕ γράφει: Κ.Κ.Ε. (το) Κομουνιστικό Κόμμα Ελλάδος· κόμμα τής Αριστεράς που ιδρύθηκε το 1918 με την αρχική ονομασία «Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος» (Σ.Ε.Κ.Ε.).
- Το ΛΚΝ έχει προφορές όλων των λημμάτων, αλλά δεν έχει πουθενά συντομογραφίες. Θεωρούν λέξη το κουκουές αλλά όχι το ΚΚΕ. Από τις απαράδεκτες παραλείψεις ενός σπουδαίου λεξικού.
- Το Μείζον έχει ένα παράρτημα με ελληνικά και ένα με ξένα αρκτικόλεξα, με σύντομα ερμηνεύματα (χωρίς τα εγκυκλοπαιδικά που βρίσκει κανείς στο ΛΝΕΓ) και χωρίς προφορά.
Ενώ η πληροφορία για την προφορά δεν είναι απαραίτητη για όλες τις λέξεις (αλλά μπορεί για άλλες σκοπιμότητες να συνοδεύει όλα τα λήμματα), είναι απαραίτητη για όλα τα αρκτικόλεξα και ακρωνύμια, γιατί η προφορά δεν είναι διάφανη, δεν δηλώνεται από τη γραφή της λέξης. Π.χ. τονίζουμε [oté], [δeí], [azδén], αλλά [élpa], [náto], [móma] (τη Μικτή Ομάδα Μηχανημάτων Ανασυγκρότησης, αλλά και το Museum of Modern Art της Νέας Υόρκης, μια κι εμείς δεν το προφέρουμε με «όου»). Αρκτικόλεξα όμως με τόνο δεν υπάρχουν, με εξαίρεση κάποια λίγα όπως το Πασόκ (ή αυτά που έγιναν λέξεις, π.χ. το βίπερ, την έβγα κ.λπ.). Και επίσης δεν γνωρίζουμε κατά πόσο διαβάζονται σαν μία λέξη (π.χ. ΟΗΕ [oié]), με την ονομασία των γραμμάτων τους (π.χ. Δ.Σ. [δélta síγma]) ή με την «προφορά» των γραμμάτων τους (π.χ. Δ.Σ. [δusú]). Ακόμα και σε βραχυγραφίες βλέπουμε να συμβαίνει αυτό, όπως όταν το κ.λπ. διαβάζεται «κουλουπού» και το π.χ. «πιχί». Βέβαια, κάπου, σε κάποιο σημείωμα, θα είναι χρήσιμο να γίνεται σαφές σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να αποφεύγεται η προφορά με τα γράμματα και σε ποιες ελάχιστες περιπτώσεις έχουμε την προφορά των γραμμάτων (τον πράκτορα Θου-Βου, που έγραψα αλλού).
Γράφει στο ΛΝΕΓ σε σημείωμα στο λήμμα αρκτικόλεξο:
Οι ανάγκες εξοικονόμησης χώρου και χρόνου στον (έντυπο ή ηλεκτρονικό ιδίως) κρατικό λόγο οδήγησαν στην όλο και αυξανόμενη χρήση συντομογραφημένων λέξεων και επωνυμιών. Το φαινόμενο αυτό βρίσκεται διεθνώς σε έξαρση τα τελευταία χρόνια, με την επέκταση τής γραφειοκρατίας, τού πολιτικού και, ιδίως στην Ελλάδα, τού κομματικοσυνδικαλιστικού λόγου, τής γλώσσας των μέσων ενημέρωσης και των νέων σχηματισμών οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας, και κυρίως (για εμάς) τής γλωσσικής επικοινωνίας των χωρών τής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το νέο —και γλωσσικά κακόγουστο— στην Ελλάδα (και αλλού) είναι η χρήση των συντομογραφιών ή αρκτικόλεξων ως... λέξεων, προφέροντάς τις συγκεκομμένα με τα γράμματα που γράφονται! «Το δου σου (Δ.Σ. = Διοικητικό Συμβούλιο) τής γε σε ε (Γ.Σ.Ε.Ε. = Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος) και η σίγμα έψιλον (Σ.Ε. = Συντονιστική Επιτροπή) των εργαζομένων στη δε η (Δ.Ε.Η. = Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού) αποφάσισαν...». Το γλωσσικό χαρακτηριστικό τέτοιων χρήσεων είναι «η γραπτότητα τού προφορικού λόγου», η προφορά των συντομογραφιών ή ακρωνυμίων με τα γράμματα που τις δηλώνουν στον γραπτό λόγο και όχι με την πραγματική λεξική ονομασία τους!
Σύμφωνοι, σε κανέναν δεν αρέσει η υπερβολή, θυμώνω πολύ όταν διαβάζω ή ακούω κάποια ακρωνύμια χωρίς να έχει προηγηθεί η εξήγησή τους, ο μεταφραστικός κόσμος θέλει να στήσει στον τοίχο όλους τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν συντομογραφίες που πουθενά δεν εξηγούνται (πουθενά σε ολόκληρο το διαδίκτυο, δηλαδή· έχουμε φάει μερόνυχτα να ψάχνουμε), αλλά… δεν μπορούμε να λέμε «Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού» κάθε φορά που βλέπουμε μπροστά μας ΔΕΗ. Δεή θα πούμε, για όνομα του Θεού! Και Νουδούλα (αυτό μου αρέσει γιατί μου θυμίζει νούλα και δούλα…). Και Λαϊκό Ορθόδοξο Συναγερμό. (Εγώ δεν τους λέω Λαός που να πρασινίσουν. Στην καλύτερη περίπτωση, Λάος. Τα περί αυτοπροσδιορισμού τα ακούω βερεσέ. Ας μην κάνανε τέτοια υπεξαίρεση.) Συγγνώμη, είμαι απαράδεκτος, βγάζω πολιτικές αντιπάθειες σε γλωσσικό σημείωμα!Θα καταλάβατε από τον τίτλο και από το MoMa ότι θα ήθελα να φέρω τώρα τη συζήτηση στα ξένα αρκτικόλεξα που χρησιμοποιούμε συχνά στη χώρα μας. Θα δούμε δηλαδή σε ελληνικό κείμενο να χρησιμοποιείται μια ξένη συντομογραφία, οπότε πρέπει να ξέρουμε πώς θα τη διαβάσουμε, δεν πρέπει; Ήδη φιλοξενούν τα λεξικά λέξεις που φτιάξαμε από ξένα ακρωνύμια (π.χ. Γκεστάπο, γκουλάγκ, κολχόζ, λέιζερ, ραντάρ, σόναρ, μόντεμ, χάι-φάι) ή από αρχικά και αρκτικόλεξα (π.χ. βεσέ, έιτζ, αϊ-κιού, μπιελάρ, σιμπί, σιντί, ντιβιντί, βιπ). Τι κάνουμε με τις λέξεις που συνήθως εμφανίζονται γραμμένες με το λατινικό αλφάβητο; Να σηκώσει τα χέρια ψηλά ο αναγνώστης όταν θα τις πρωτοδεί; Ή να συμβουλευτεί το λεξικό του;
Το ΛΝΕΓ και πάλι πρωτοπορεί, αν και είναι ελάχιστες οι ξένες συντομογραφίες που περιέχει. Εντόπισα τις παρακάτω, αλλά ίσως υπάρχουν κι άλλες. Τα λατινογραμμένα λήμματα εντάσσονται στο ελληνικό λημματολόγιο (π.χ. το C.I.A. ανάμεσα σε κι και κιαλάρω) και, συχνά αλλά όχι πάντα, κάνουν αναφορά στην προφορά:
C.I.A. (η) (προφέρεται Σι Άι Έι ή Σία) η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των Η.Π.Α.· ασχολείται με τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με άλλες χώρες. [ΕΤΥΜ Ακρωνύμιο τού αγγλ. Central Intelligence Agency].
FBI (το) (προφέρεται Εφ-Μπι-Άι) η ομοσπονδιακή αστυνομία των Η.Π.Α. για τη δίωξη εγκλημάτων σε όλη την επικράτεια. [ΕΤΎΜ Ακρωνύμιο τού αγγλ. Federal Bureau of Investigation «Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών»].
F.I.R. (το) (προφέρεται εφ άι αρ ή φιρ) Περιοχή / Τομέας Πληροφοριών Πτήσεων (βλ. λ. περιοχή). [ΕΤΥΜ. Ακρωνύμιο τού αγγλ. όρου Flight Information Region].
F.Y.R.O.M. (η) (προφέρεται Φίρομ) Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας• τα Σκόπια (βλ.λ., σημ. 2). [ΕΤΥΜ Ακρωνύμιο τής αγγλ. διεθνούς ονομασίας Former Yugoslavian (sic, αντί Yugoslav) Republic of Macedonia].
G.A.T.T. (η) (ΓΚΑΤΤ) πολυμερής συμφωνία, τής οποίας οι κανόνες διέπουν τη λειτουργία τού εμπορίου σε διεθνές επίπεδο και συνοψίζονται κυρίως στην αποφυγή τού οικονομικού προστατευτισμού και στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μείωση των δασμών στη διακίνηση των εμπορευμάτων· αντικαταστάθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (Π.Ο.Ε.). [ΕΤΥΜ. Ακρωνύμιο τής αγγλ. ονομασίας General Agreement on Tarriffs (sic) and Trade «Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου»].
LSD (το) (προφέρεται Ελ-Ες-Ντι) παραισθησιογόνο ναρκωτικό, που χρησιμοποιείται επίσης στην πειραματική ιατρική και γνώρισε μεγάλη διάδοση κατά τη δεκαετία τού ’60 και ’70. [ΕΤΥΜ. < αγγλ. LSD, ακρωνύμιο τού Lysergic acid diethylamide (διαιθυλαμίδη τού λυσεργικού οξέος)].
O.K. επίρρ. (προφέρεται κ. γράφεται οκέι) (προφορ.) 1. εντάξει, σύμφωνοι 2. (ως ουσ.) η έγκριση: πήρα το οκέι από το αφεντικό για την άδεια που ήθελα || ποιος θα μου δώσει το ~ για να εκταμιεύσω αυτό το ποσό;
R.A.M. (η) ΠΛΗΡΟΦ. η μνήμη σε υπολογιστή που χρησιμοποιείται για την προσωρινή αποθήκευση πληροφοριών, τις οποίες μπορεί να μεταβάλει (με τις κατάλληλες εντολές) ο χρήστης (βλ. λ. μνήμη). [ΕΤΥΜ. Ακρωνύμιο τού αγγλ. όρου Random Access Memory «μνήμη τυχαίας προσπέλασης»].
ROM (η) ΠΛΗΡΟΦ. η μνήμη ενός Η/Υ που περιέχει δεδομένα ή προγράμματα (συνήθως) τού κατασκευαστή, τα οποία είναι μονίμως αποθηκευμένα και συνήθ. δεν μπορούν να μεταβληθούν: ένα κύκλωμα ~. [ETYM. Ακρωνύμιο τής αγγλ. φρ. Read Only Memory «Μνήμη μόνο αναγνώσιμη»].
S.O.S. (το) (προφέρεται σος ή ες-ο-ες στη σημ. 1) {άκλ.} 1. διεθνές κωδικοποιημένο σήμα κινδύνου, που εκπέμπεται σε περιπτώσεις μεγάλης ανάγκης, κυρ. από πλοία ή αεροσκάφη, ως κλήση σε βοήθεια: ο ασύρματος εξέπεμψε ~ τρία λεπτά πριν από τη βύθιση τού πλοίου || στέλνω ~ • 2. (καθημ.) το κατεξοχήν πιθανό θέμα μιας σχολικής εξέτασης ή διαγωνισμού: το θέμα που έπεσε δεν ήταν ~ || ξέρεις τα ~; || δίνω | παίρνω τα ~ (τα θέματα που είναι πιο πιθανό να δοθούν στις εξετάσεις). — (μεγεθ.) σοσάρα (η) (σημ. 2). [ΕΤΥΜ. Αρκτικόλεξο από τις αγγλ. λ. save our souls «σώστε τις ψυχές μας». Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι δεν πρόκειται για αρκτικόλεξο, αλλά ότι τα γράμματα S.O.S. επιλέχθηκαν ως σήμα κινδύνου επειδή είναι απλούστατα στη μεταγραφή τους στον κώδικα Μορς.].
FBI (το) (προφέρεται Εφ-Μπι-Άι) η ομοσπονδιακή αστυνομία των Η.Π.Α. για τη δίωξη εγκλημάτων σε όλη την επικράτεια. [ΕΤΎΜ Ακρωνύμιο τού αγγλ. Federal Bureau of Investigation «Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών»].
F.I.R. (το) (προφέρεται εφ άι αρ ή φιρ) Περιοχή / Τομέας Πληροφοριών Πτήσεων (βλ. λ. περιοχή). [ΕΤΥΜ. Ακρωνύμιο τού αγγλ. όρου Flight Information Region].
F.Y.R.O.M. (η) (προφέρεται Φίρομ) Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας• τα Σκόπια (βλ.λ., σημ. 2). [ΕΤΥΜ Ακρωνύμιο τής αγγλ. διεθνούς ονομασίας Former Yugoslavian (sic, αντί Yugoslav) Republic of Macedonia].
G.A.T.T. (η) (ΓΚΑΤΤ) πολυμερής συμφωνία, τής οποίας οι κανόνες διέπουν τη λειτουργία τού εμπορίου σε διεθνές επίπεδο και συνοψίζονται κυρίως στην αποφυγή τού οικονομικού προστατευτισμού και στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μείωση των δασμών στη διακίνηση των εμπορευμάτων· αντικαταστάθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (Π.Ο.Ε.). [ΕΤΥΜ. Ακρωνύμιο τής αγγλ. ονομασίας General Agreement on Tarriffs (sic) and Trade «Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου»].
LSD (το) (προφέρεται Ελ-Ες-Ντι) παραισθησιογόνο ναρκωτικό, που χρησιμοποιείται επίσης στην πειραματική ιατρική και γνώρισε μεγάλη διάδοση κατά τη δεκαετία τού ’60 και ’70. [ΕΤΥΜ. < αγγλ. LSD, ακρωνύμιο τού Lysergic acid diethylamide (διαιθυλαμίδη τού λυσεργικού οξέος)].
O.K. επίρρ. (προφέρεται κ. γράφεται οκέι) (προφορ.) 1. εντάξει, σύμφωνοι 2. (ως ουσ.) η έγκριση: πήρα το οκέι από το αφεντικό για την άδεια που ήθελα || ποιος θα μου δώσει το ~ για να εκταμιεύσω αυτό το ποσό;
R.A.M. (η) ΠΛΗΡΟΦ. η μνήμη σε υπολογιστή που χρησιμοποιείται για την προσωρινή αποθήκευση πληροφοριών, τις οποίες μπορεί να μεταβάλει (με τις κατάλληλες εντολές) ο χρήστης (βλ. λ. μνήμη). [ΕΤΥΜ. Ακρωνύμιο τού αγγλ. όρου Random Access Memory «μνήμη τυχαίας προσπέλασης»].
ROM (η) ΠΛΗΡΟΦ. η μνήμη ενός Η/Υ που περιέχει δεδομένα ή προγράμματα (συνήθως) τού κατασκευαστή, τα οποία είναι μονίμως αποθηκευμένα και συνήθ. δεν μπορούν να μεταβληθούν: ένα κύκλωμα ~. [ETYM. Ακρωνύμιο τής αγγλ. φρ. Read Only Memory «Μνήμη μόνο αναγνώσιμη»].
S.O.S. (το) (προφέρεται σος ή ες-ο-ες στη σημ. 1) {άκλ.} 1. διεθνές κωδικοποιημένο σήμα κινδύνου, που εκπέμπεται σε περιπτώσεις μεγάλης ανάγκης, κυρ. από πλοία ή αεροσκάφη, ως κλήση σε βοήθεια: ο ασύρματος εξέπεμψε ~ τρία λεπτά πριν από τη βύθιση τού πλοίου || στέλνω ~ • 2. (καθημ.) το κατεξοχήν πιθανό θέμα μιας σχολικής εξέτασης ή διαγωνισμού: το θέμα που έπεσε δεν ήταν ~ || ξέρεις τα ~; || δίνω | παίρνω τα ~ (τα θέματα που είναι πιο πιθανό να δοθούν στις εξετάσεις). — (μεγεθ.) σοσάρα (η) (σημ. 2). [ΕΤΥΜ. Αρκτικόλεξο από τις αγγλ. λ. save our souls «σώστε τις ψυχές μας». Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι δεν πρόκειται για αρκτικόλεξο, αλλά ότι τα γράμματα S.O.S. επιλέχθηκαν ως σήμα κινδύνου επειδή είναι απλούστατα στη μεταγραφή τους στον κώδικα Μορς.].
Είναι αρκετά τα λήμματα στο παράρτημα με τα Ξένα αρκτικόλεξα του Μείζονος που θα μπορούσαμε να δούμε και στο ΛΝΕΓ. Βάζω την προφορά με τα ελληνικά που χρησιμοποιεί το ΛΝΕΓ: AEG [αεγκέ], AGB [έι τζι μπι], B.A. [μπι-έι], BBC [μπι-μπι-σι], C.I.F. [σι-άι-εφ, ελληνικά: τσιφ], DDT [ντι ντι τι], F.I.B.A. [φίμπα], IRA [άι-αρ-έι, ίρα], KGB [καγκεμπέ], NASA [νάσα], UEFA [ουέφα] και πολλά άλλα.
Δεν είναι μόνο που δεν είναι ο άλλος υποχρεωμένος να ξέρει την ξένη προφορά, αν είναι αγγλική (UNICEF, γιούνισεφ· VHF, βι-έιτς-εφ), γερμανική (AEG, αεγκέ), γαλλική (WC, βεσέ), ρωσική (KGB, καγκεμπέ) κ.λπ. Είναι που και μερικά έχουν την προφορά… του Μήτσου (Nazi, ναζί· NATO, νάτο· UEFA, ουέφα).
Θυμήθηκε και αναδημοσίευσε ο Κ. Βαλεοντής κείμενο από το Ορόγραμμα αρ. 86, στο οποίο απευθύνει έκκληση να μην προφέρουμε «άιζο» το ISO. Κάτι σαν την έκκληση, να μη λέμε «στέιτζ» τα γαλλικά «σταζ».
Να σημειώσω κι εγώ από τη Wikipedia:
The organization’s logos in two of its official languages, English and French, include the word ISO (pronounced /'aɪsoʊ/), and it is usually referred to by this short-form name. ISO is not an acronym or initialism for the organization’s full name in either official language. Rather, the organization adopted ISO based on the Greek word isos (ίσος), meaning equal. Recognizing that the organization’s initials would be different in different languages, the organization’s founders chose ISO as the universal short form of its name. This, in itself, reflects the aim of the organization: to equalize and standardize across cultures.
Να σημειώσω επιπροσθέτως ότι δεν το προφέρουμε όπως στα αμερικάνικα (δηλ. άισοου), αλλά, στην καλύτερη περίπτωση, «άισο» — και, στη χειρότερη, «άιζο». Είναι που έχουμε την κακή συνήθεια να νομίζουμε ότι οι Αγγλοσάξονες, όπως οι Γάλλοι, προφέρουν πάντα «ζ» το –s– ανάμεσα σε δύο φωνήεντα (με αποτέλεσμα το λήζινγκ). Αλλά, όπως καθιερώθηκε η λανθασμένη προφορά του leasing ή η πρακτική προφορά του ΝΑΤΟ, τίποτα δεν αποκλείει, όταν πια θα κυκλοφορήσει λεξικό, δικτυακό ή έντυπο, με ξένες συντομογραφίες και την προφορά τους, να δούμε και το λήμμα:
ISO (το) [áiso, áizo] συμβολικό όνομα του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης (International Organization for Standardization).
Εύχομαι να μη χρειαστεί να μπει η δεύτερη προφορά, όπως να μην μπουν και τα στέιτζ εκτός από τα σταζ.
Οπότε, ας βοηθήσουν και τα λεξικά κάποια στιγμή.
