Και τρία αβγά Τουρκίας

[nickel]

Η ασκήμια της φύσης σε όλο της το μεγαλείο​

Γέλασα βλέποντας τον turkey vulture, αυτόν τον πανάσχημο καθαρόαιμο γύπα του Νέου Κόσμου, τον καθαρτή (Cathartes aura), να γίνεται *«Γύπας της Τουρκίας» από τα μηχανομεταφρασμένα Worldlingo και Quika. (Είπα, εκεί έπρεπε να στείλουν τις επιστολοβόμβες, όχι στη Μέρκελ και τον Σαρκοζί…)

Ο turkey vulture λέγεται έτσι επειδή έχει κεφάλι ίδιο με το κεφάλι διάνου. Όμως τα μπερδέματα με την ονομασία της γαλοπούλας δεν βάζουν τρικλοποδιές μόνο στις μεταφραστικές μηχανές. Σε μας το επίσημο όνομά της ήταν ινδική όρνις (όπου το ινδική έχει να κάνει με τις Δυτικές Ινδίες) και ινδόρνις και ινδιάνος και διάνος. Ο γάλος και η γαλοπούλα πριν από την απλοποίηση γράφονταν με δύο -λ- επειδή ο πετεινός είναι gallo στα ιταλικά και gallus στα λατινικά (ο κούρκος πάλι σημαίνει «πετεινός» στα σλάβικα). Έπεφτε πολύ γέλιο που η αγγλική «Τουρκία» ήταν γάλλος και ινδιάνος στα ελληνικά. Ευτυχώς, η απλοποίηση αποκατέστησε μέρος της ισορροπίας στη φύση και έκανε γάλο το γάλλο (μόνο που έκανε και γάμα το γάμμα).

Γιατί όμως όταν οι Ευρωπαίοι είδαν τις ινδικές όρνιθες στην Αμερική τις ονόμασαν turkey; Επειδή τους θύμισαν ένα οικείο πουλί, την όρνιθα της Νουμιδίας (Numida meleagris), πουλί της δυτικής Αφρικής, τη γνωστή μας… φραγκόκοτα, που ο Αριστοτέλης την ονόμασε μελεαγρίδα. Οι φραγκόκοτες ήταν γνωστές στην Ευρώπη σαν turkey fowl (turkey cock και turkey hen) επειδή φτάνανε στα τραπέζια των Ευρωπαίων μέσω Τουρκίας ή μέσω Τούρκων εμπόρων. Το όνομα guineafowl που έχουν μέχρι σήμερα το πήραν όταν άρχισαν να τις φέρνουν οι Πορτογάλοι από τη Γουινέα της Αφρικής.

Είδαν λοιπόν οι Ευρωπαίοι τους ινδιάνους στην Αμερική και τους ονόμασαν turkey. Όταν κατάλαβαν ότι είναι δυο διαφορετικά πουλιά, άφησαν τα όνομα turkey για το αμερικάνικο πουλί αντί για το αφρικάνικο. Μέσα στο όλο μπέρδεμα ο Λινναίος έδωσε το όνομα μελεαγρίς στη φραγκόκοτα σαν όνομα είδους, αλλά στην γαλοπούλα σαν όνομα γένους: η wild turkey είναι Meleagris gallopavo!

Ίσως αναγνωρίζετε το pavo, είναι το παγόνι στα λατινικά (pavone στα ιταλικά). Pavo λένε οι Ισπανοί και το παγόνι και τη γαλοπούλα. Μαθαίνω επίσης από τη Wikipedia ότι οι Βιετναμέζοι λένε τη γαλοπούλα «όρνιθα της Δύσης», οι Ρώσοι και οι Πολωνοί «ινδική», οι Γάλλοι «διάνο» (dinde, από το poulet d’inde), οι Άραβες «Ρωμιό πετεινό». Και στην Τουρκία… hindi.


Σ’ αυτή τη σελίδα υπάρχει μελέτη με τίτλο A Guide to the Recognition of Parthenogenesis in Incubated Turkey Eggs. Το συγκεκριμένο άρθρο υπάρχει στη βιβλιογραφία του μηχανομεταφρασμένου άρθρου της worldlingo με τον τίτλο Ένας οδηγός για την αναγνώριση της παρθενογένεσης στα επωασμένα αυγά της Τουρκίας. Έτσι καταλαβαίνουμε πώς προέκυψε η έκφραση «και τρία αυγά Τουρκίας» για τις μηχανικές μεταφράσεις.




Πηγές:
http://en.wikipedia.org/wiki/Turkey_Vulture
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_names_for_the_Wild_Turkey
http://en.wikipedia.org/wiki/Turkey_(bird)
http://en.wikipedia.org/wiki/Guineafowl
Oxford English Dictionary

Λεξιλόγιο:
turkey = γαλοπούλα, κν. διάνος, κούρκος (επίσημο: μελεαγρίδα, παλαιότερα: ινδική όρνις)
guineafowl = φραγκόκοτα
turkey vulture = καθαρτής, γύπας του Νέου Κόσμου

 

[Zazula]

Έτσι καταλαβαίνουμε πώς προέκυψε η έκφραση «και τρία αυγά Τουρκίας» για τις μηχανικές μεταφράσεις.

Άσχετο: Πότε έγιναν τρία τα αβγά; http://www.slang.gr/lemma/show/we_have_not_seen_him_yet_and_we_have_removed_him_John_5684

 

[nickel]

Άσχετο: Πότε έγιναν τρία τα αβγά; http://www.slang.gr/lemma/show/we_have_not_seen_him_yet_and_we_have_removed_him_John_5684

Είναι η διογκωμένη πρότασή μου για τις μηχανικές μεταφράσεις.

Ήθελα λίγο περισσότερες πληροφορίες για την «Τουρκία» στην turkey, και επειδή δεν έχω πρόσβαση στο ευαγγέλιο της γαλοπουλολογίας (Schorger, βλ. παρακάτω), αντιγράφω από την επόμενη καλύτερη επιλογή: More than a meal: the turkey in history, myth, ritual, and reality (Karen Davis).

The word turkey entered the European vernacular during the Middle Ages. The best explanation is that the Turkish Empire was the main European trade route to the East through which exotic birds such as the peafowl, a gorgeous pheasant, were transported to the European continent in trade. In the Middle Ages, nearly everything exotic was obtained in or through Turkey or Arabia (Schorger, 16). Three centuries before any actual turkeys appeared in 16th-century Europe, the word turkey was being used to describe exotic birds from Asia. According to A. W. Schorger in The Wild Turkey: Its History and Domestication, “Any large bird that spread its tail was a peafowl, or a turkey”.

Even after it became generally known that the turkey was an American bird, the idea clung that the turkey came from Turkey. Samuel Johnson defined the bird in 1755 as “[a] large domestick fowl brought from Turkey” (Schorger, 16). As late as 1847, Walter Dickson declared that “[t]he name of the Turkey alludes to the resemblance between the head of the Turkey cock, and the helmet of a Turkish soldier, which, as represented in old drawings, appears formally to have consisted of a bluish-coloured coat of mail over his head and shoulders with red lappets” (Feltwell, 16).

As noted, the genus name for the turkey is Meleagris, which is Greek and Latin for guinea fowl. For two centuries, the turkey was confused not only with the peafowl from Asia, but with the guinea fowl from Africa. In 1552, Sir Thomas Elyot talked about “Meleagrides, birdes, which we doo call hennes of Genny or Turkie henne” (Schorger, 4); and an English recipe for boiled poultry published in 1615 refers to guinea fowl as “young turkeys” (Markham, 79, 259). Such confusion reflected the fact that in the 16th century, when the turkey was imported from America, the guinea fowl was imported into the Spanish dominions from Africa through Turkey (Drimmer, 994).

It has been suggested that the name turkey echoes the turkey’s call notes, turk, turk, turk, or that it may be a mispronunciation of aboriginal Mexican Indian names for the turkey: huexolotl, tou, totoli, tulu, tutk, tunuk (Schorger, 16-18). The name could have come from the Hebrew word tukki, meaning “peacock,” a plausible choice given that Jewish poultry merchants in the Middle East were prominent in bringing the peafowl to Europe (Dickson, 6). Other possible derivations include the Hindustani taus and the Malabar togei—both words meaning peafowl in the trade ports of western India (Schorger, 16). Given the exotic mystique that surrounded the word turkey well into the 18th century, Schorger’s view of Benjamin Franklin’s 1784 letter to his daughter, Sarah Bache, in which Franklin vouched that the turkey would have made a better national seal than the bald eagle, may be true (Bigelow, 279-280). “It would have been highly incongruous,” Schorger writes, “to have selected a bird with so foreign a name as turkey” as our national seal.​

 

[Zazula]

Με αφορμή τη μελεαγρίδα να προσθέσουμε κι ετούτο: http://www.lexilogia.gr/forum/showpost.php?p=73302&postcount=2. :)

 

[sarant]

Η γαλοπούλα είναι σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες "το πουλί που ήρθε απ' αλλού". Στα ελληνικά τη λέμε επίσης διάνο (ινδιάνο) αλλά και μισίρκα στα βόρεια (αιγύπτια).

 

[Zazula]

Το κρητικό κούβος από πού βγαίνει;

 

[nickel]

Με την ευκαιρία, νομίζω ότι πρέπει να προσθέσω εδώ αυτό το κομμάτι από την περυσινή ομιλία τού Dr Moshe στην εκδήλωση για τα 30 χρόνια από την ίδρυση της Ελληνικής Ονοματολογικής Εταιρείας, όπως το βρίσκω στο ιστολόγιό του:

Μερικές φορές εξαντλούμε την ετυμολογική έρευνα αναζητώντας την ταυτότητα ενός όρου εκεί όπου τον συναντήσαμε: στην ίδια γλώσσα, στο ίδιο χωροχρονικό πλαίσιο, στο ίδιο περιβάλλον. Αν και αυτή είναι η συνετή αφετηρία, η προσεκτικότερη μελέτη κάποτε δείχνει ότι η δυσετυμολόγητη λέξη τελικά είχε απρόσμενο βάθος και ότι ίσως έχει την αρχή της σε έναν άλλο βασικό μηχανισμό, που είναι ο δανεισμός.

Εξετάστε την περίπτωση της λέξης διάνος. Σημαίνει την «αρσενική γαλοπούλα», έννοια που κατά κανόνα δηλώνεται από τις λ. γάλος (λατινικής αρχής) και κούρκος (σλαβικής αρχής).

Τα λεξικά εξηγούσαν την προέλευση της λέξης περιοριζόμενα στην παραγωγή από το εθνικό Ινδιάνος και ερμηνεύοντας τις φωνητικές μεταβολές. Αυτή η ανάλυση είναι εν μέρει μόνο σωστή· υιοθετώντας την ερμηνεύουμε αυτό που μας είναι αμέσως ορατό και δεν αναρωτιόμαστε μήπως μας έχει έρθει από μακριά, μήπως έχει ταξιδέψει από αλλού.

Ας ξεκινήσουμε διαφορετικά. Μια πολύτιμη ένδειξη της προελεύσεως μπορεί να προσφέρει η λόγια ονομασία τής γαλοπούλας: ἰνδόρνις, λέξη που μαρτυρείται τουλάχιστον από το 1876. Εκ πρώτης όψεως μοιάζει να σημαίνει «όρνιθα από την Ινδία», πράγμα που μας φέρνει στον νου πώς κατονόμαζαν παλαιότερα τέτοια συγγενή, μη αυτόχθονα πτηνά: αρχ. περσικὸς ἀλέκτωρ (Κρατίνος Κωμικός), μεσν. μηδικὸς πετεινός, ν.ελλ. φραγκόκοττα. Πολλές τέτοιες ονομασίες δεν επικράτησαν, αλλά χρειαστήκαμε έναν ακόμη όρο, τον οποίο αυτή τη φορά αντλήσαμε από τη Γαλλική.

Αν ρίξουμε περισσότερο φως στο απώτερο παρελθόν, συναντούμε ήδη τον 13ο αιώνα τον μεσαιωνικό λατινικό όρο gallina de India «κόττα από την Ινδία, φραγκόκοττα», όπου το κυριωνύμιο Ινδία δηλώνει την Αβησσυνία, που εθεωρείτο η πατρίδα του. Με βάση τη μεσαιωνική λατινική ονομασία σχηματίστηκε στη Γαλλική ο φραστικός όρος poule d’Inde με αρχική σημασία «φραγκόκοττα». Τον 16ο αιώνα, όμως, συνέβη μια αξιοσημείωτη μεταβολή σημασίας. Οι Ισπανοί κατακτούν το Μεξικό, όπου ανακαλύπτουν (ξανά) τη γαλοπούλα, με αποτέλεσμα η φρ. poule d’Inde να συνδεθεί με αυτό που αποκαλούσαν Δυτικές Ινδίες, όπως θεωρούσαν τότε την Κεντρική Αμερική. Η συγκεκριμένη φράση συγχωνεύθηκε σε μία λέξη, με παράλειψη του γενικού όρου poule, και έτσι στη σημερινή Γαλλική dinde και dindon είναι η γαλοπούλα και ο γάλος. Ο ελληνικός επίσημος όρος ινδόρνις, αλλά και ο μεταπλασμένος διάνος απέδωσαν προφανώς τον γαλλικό όρο (ας λάβουμε όμως υπ’ όψιν τους αντίστοιχους όρους άλλων γλωσσών: αγγλ. hen of India, γερμ. indianischer Hahn). ​

Εκεί λέει στη συζήτηση και δυο λόγια για τον κρητικό κούβο και την κούβα:

Ανασύρατε μια δυσετυμολόγητη κρητική λέξη, για την οποία δεν είμαι βέβαιος ότι υπάρχει εδραιωμένη ετυμολόγηση. Μπορούμε να αποκλείσουμε, ωστόσο, τη σύνδεση με τον (σλαβικής αρχής) κούρκο. Σύμφωνα με μία αρκετά λογική άποψη, αφετηρία τής λ. κούβα θα μπορούσε να είναι το ιταλ. cova «επώαση, κλώσσημα - φωλιά, τρύπα (κατοικίδιου πτηνού)», αν ληφθούν υπ' όψιν συγγενείς ορνιθολογικοί όροι τής Ιταλικής, που είναι σύνθετα ή παράγωγά του: covarello «κορυδαλλός», covaterra «είδος νυχτερίδας».
Το ζήτημα απαιτεί περισσότερη μελέτη, νομίζω όμως ότι η συγκεκριμένη εκδοχή είναι αρκετά πιθανή.​

 

[Zazula]

Σύμφωνα με μία αρκετά λογική άποψη, αφετηρία τής λ. κούβα θα μπορούσε να είναι το ιταλ. cova «επώαση, κλώσσημα - φωλιά, τρύπα (κατοικίδιου πτηνού)», αν ληφθούν υπ' όψιν συγγενείς ορνιθολογικοί όροι τής Ιταλικής, που είναι σύνθετα ή παράγωγά του: covarello «κορυδαλλός», covaterra «είδος νυχτερίδας». Το ζήτημα απαιτεί περισσότερη μελέτη, νομίζω όμως ότι η συγκεκριμένη εκδοχή είναι αρκετά πιθανή.

Ευχαριστώ, nickel, το αγνοούσα αυτό το κείμενο! Προς επίρρωση δε των όσων αναφέρει ο Dr Moshe, να προσθέσω τα ακόλουθα που υπογραμμίζουν τη ζέση με την οποία κλωσούν / κλωσσούν οι γαλοπούλες (το κείμενο προέρχεται από την επεξήγηση γιατί δεν βρίσκουμε αβγά Τουρκίας... εεεμμ γαλοπούλας ήθελα να πω, στα σουπερμάρκετ):

Another problem is that turkeys go "broody" easily — they want to sit on their eggs and incubate them. In contrast, egg-producing white leghorn chickens have had the broodiness bred out of them. [...] Proof that just because you can make a good breakfast doesn't mean you're a good mom.

 

[nickel]

Γλωσσική εγκυκλοπαίδεια της γαλοπούλας έγραψε σήμερα στο ιστολόι του ο Σαραντάκος:
Το πουλί που ήρθε απ’ αλλού