Καθαρευουσιάνικες έξεις

Τώρα πια που όλοι μιλάμε στη Δημοτική, μπορούμε επιτέλους τα «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» και «δημοσίου δικαίου» να τα κάνουμε «ανθρώπινων» και «δημόσιου»; Ε, φανταστικοί λεξιλόγοι; Μπορούμε;
 

nickel

Administrator
Staff member
Ναι, να αλλάζουμε αυτά που δεν πονάνε. (Ας πούμε, δεν φαντάζομαι ότι θα αλλάξουν απολιθώματα σαν την τελεία.)

Να μαζέψουμε μερικές προτάσεις. Πάντως, η γενική επιθέτου που με δυσκόλεψε περισσότερο στα πρώτα χρόνια της δημοτικής ήταν το διάφορων. Για αρκετά χρόνια έλεγα «των διαφόρων μπλαμπλα». Και στο διαδίκτυο η εκδοχή με τον κατεβασμένο τόνο δίνει κάπου τριπλάσια ευρήματα.
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Τώρα, από (σχεδόν 100%) κεφαλαιογράμματη λεζάντα σε τηλεοπτικές ειδήσεις:

ΜΑΡΔΑΣ: ΑΝΟΙΧΤΟ ΤΟ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΣΤΗΝ ΤτΕ

:)

Με τριπλή αμφισημία:

Διαθέσιμοι φορείς
Διαθέσιμοι των φορέων
Διαθέσιμα των φορέων
 
Αν αλλάξει η τελεία, πρέπει ν' αλλάξει και η πλατεία, κι άντε μετά να δώσεις ραντεβού στην Πλατιά Ομόνοιας.

Τα ονόματα, όμως, των οδών θα μου άρεσε να αλλάξουν στη δημοτική, με την ελπίδα ότι ο κόσμος, αντί να τα επαναλαμβάνει μηχανικά, θα ενδιαφερθεί για το νόημά τους και θα αναρωτηθεί ποιος είναι ο Ερμής, πού είναι η Δεκέλεια και τι δουλειά είχε στην Ελλάδα αυτός ο Edward Codrington. Ή έστω, ας αρχίσουμε οι πιο τολμηροί να λέμε «Λεωφόρος Κηφισιάς», όπως θα 'πρεπε να είναι απ' την αρχή.
 

Earion

Moderator
Staff member
Τώρα πια που όλοι μιλάμε στη Δημοτική, μπορούμε επιτέλους τα «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» και «δημοσίου δικαίου» να τα κάνουμε «ανθρώπινων» και «δημόσιου»; Ε, φανταστικοί λεξιλόγοι; Μπορούμε;

Θα έλεγα όχι. Δεν είναι πλέον θέμα δημοτικής-καθαρεύουσας, είναι θέμα ρυθμού. Υπάρχουν (ακόμα;) μερικοί (εγώ) που αναζητούν το ρυθμό στην ομιλία και στη γραφή και τους αρέσει το ομοιοτέλευτο. Να τελειώνουν και τα δύο μέλη του ζεύγους με τόνο στην παραλήγουσα.

δη-μο-σί-ου δι-καί-ου
πα-πα-ΠΑΜ-παμ πα-ΠΑΜ-παμ

αν-θρω-πί-νων δι-και-ω-μά-των
πα-πα-ΠΑΜ-παμ πα-πα-πα-ΠΑΜ-παμ

Τα ονόματα, όμως, των οδών θα μου άρεσε να αλλάξουν στη δημοτική, με την ελπίδα ότι ο κόσμος, αντί να τα επαναλαμβάνει μηχανικά, θα ενδιαφερθεί για το νόημά τους και θα αναρωτηθεί ποιος είναι ο Ερμής, πού είναι η Δεκέλεια και τι δουλειά είχε στην Ελλάδα αυτός ο Edward Codrington. Ή έστω, ας αρχίσουμε οι πιο τολμηροί να λέμε «Λεωφόρος Κηφισιάς», όπως θα ’πρεπε να είναι απ’ την αρχή.

Κάτι έχουμε συζητήσει παλιότερα:

Ωραία απολιθώματα ... Θυμάμαι στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, την εποχή της καθιέρωσης της δημοτικής (1976), σε εκπομπή στην τηλεόραση να βάζουν ερωτήσεις παγίδες στο κοινό του εξής τύπου: «Τι προτιμάτε: Οδός Άρεως Βελουχιώτου ή Δρόμος Άρη Βελουχιώτη;» Το κοινό δυστυχώς δεν είχε την ετοιμότητα ή την κατάρτιση να αντιπροτείνει ότι και το ένα μπορούμε να κρατήσουμε (το παλαιότερο οδός+απολίθωμα) και το άλλο καινούργιο να φέρουμε, δηλαδή και Οδός και Άρη Βελουχιώτη.
 
Αν προτιμάτε και τα δύο μέλη του ζεύγους να τονίζονται στην ίδια συλλαβή, τότε να υποθέσω ότι λέτε «δημοσίου δικαίου» (παραλήγουσα) αλλά «δημόσιου συμφέροντος» (προπαραλήγουσα); Δεν το είχα σκεφτεί έτσι.
 
+άπειρο στον Εάριον!!!!

Δεν είναι όλα τα πράγματα στη γλώσσα για το μάτι, αλλά και για το αυτί... Ας μη χάσουμε τη μουσική από τη ζωή μας.
 

nickel

Administrator
Staff member
Ε, ναι, στα ποιήματα θα κρατήσουμε το μέτρο. Όπως «Από την σχολήν του περιωνύμου φιλοσόφου», έτσι και «Υπέρ αγνώστου δημοσίου υπαλλήλου». Αλλά δεν χρειάζεται να γράφουμε ποίηση σε κάθε μας βήμα. Ας κρατήσει η ποίηση κάποια προνόμια.
 
Αν απαντάς σ' εμένα, νίκελ, δεν αναφέρομαι στην ποίηση. Και η καθομιλουμένη (ή μήπως καθομιλούμενη στη δημοτική) ήχο έχει πρωτίστως. Δεν είναι ανάγκη να στραμπουλάμε τη γλώσσα μας για να ικανοποιήσουμε τα πιστεύω μας. Άλλωστε, ένας γενικός κανόνας στη ζωή είναι να διαλέγουμε τις μάχες που αξίζει να δώσουμε. Και προσωπικά, το να καθιερωθεί "του δημόσιου" αντί "του δημοσίου" δεν είναι μια μάχη που εγώ θα ήθελα να δώσω... Τουλάχιστον, όχι πριν από χιλιάδες άλλες. ;)
 
Δεν είναι πλέον θέμα δημοτικής-καθαρεύουσας, είναι θέμα ρυθμού. Υπάρχουν (ακόμα;) μερικοί (εγώ) που αναζητούν το ρυθμό στην ομιλία και στη γραφή και τους αρέσει το ομοιοτέλευτο. Να τελειώνουν και τα δύο μέλη του ζεύγους με τόνο στην παραλήγουσα.

δη-μο-σί-ου δι-καί-ου
πα-πα-ΠΑΜ-παμ πα-ΠΑΜ-παμ

αν-θρω-πί-νων δι-και-ω-μά-των
πα-πα-ΠΑΜ-παμ πα-πα-πα-ΠΑΜ-παμ
Αχ, βρε Εαρίωνα, μου πατάς τον κάλο. Ακόμα όμως και μεταξύ καλοπίστων ανθρώπων (πα-πα-ΠΑΜ-παμ πα-ΠΑΜ-παμ) είναι δύσκολη η επίλυση των ανθρωπίνων προβλημάτων (πα-πα-ΠΑΜ-παμ πα-πα-ΠΑΜ-παμ).

Θέλουμε άραγε κάποιες συγκεκριμένες συνάψεις της γενικής ορισμένων κοινότατων επιθέτων (δημόσιος, ανθρώπινος) να αντιμετωπίζονται, μόνο αυτές, σαν απολιθώματα (ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοσίου δικαίου, δημοσίων υπαλλήλων); Εντάξει, αλλά αυτό θα σήμαινε απλώς ότι έχει συνηθίσει το αυτί μας και τα αντιλαμβανόμαστε σαν απολιθώματα. Ας μη δίνουμε άλλες προεκτάσεις, γιατί θολώνουν τα κριτήρια (ανθρώπινου συστήματος και ταυτόχρονα ανθρωπίνων συστημάτων; ). Ή πάλι ας πούμε ότι θέλουμε να κατεβαίνει πάντα ο τόνος στη γενική των επιθέτων και ας το φωνάξουμε κατάμουτρα στη γλωσσική εξέλιξη να της κάνουμε τη μούρη κρέας.

Ο προβοκάτωρ της γειτονίας σας
 
Αν αλλάξει η τελεία, πρέπει ν' αλλάξει και η πλατεία
Ξανακοιτάζοντας το νήμα, διαπιστώνω ότι δεν έγινε ρητά μια απαραίτητη επισήμανση, η οποία ασφαλώς έχει γίνει πολλές φορές σε άλλα νήματα. Το ζήτημα του τονισμού των επιθέτων δεν πρέπει να συγχέεται με το ζήτημα του τονισμού των ουσιαστικών, έστω κι αν αυτά είναι ουσιαστικοποιημένα επίθετα. Η τελεία δεν απειλείται από κανέναν. Το ερώτημα είναι: θα λέγαμε π.χ. ότι η Χ [ονόματα δεν λέμε :blush:] είναι ένα δείγμα τελείας ομορφιάς; Ή ότι ο Ψ σούπερ-γκολτζής έχει το χάρισμα της τελείας ολοκλήρωσης των φάσεων; Για να μην πιάσουμε κιόλας τα αρσενικά και τα ουδέτερα (τελείου ανταγωνισμού, τελείου παιδιού). Το ζήτημα της γλωσσικής εξέλιξης και της εκφοράς φυσικού καθημερινού λόγου ας μη συγχέεται με υφολογικές προτιμήσεις σε διάφορα κείμενα ή περιστάσεις (άλλωστε, έξεστι τω Θέμη καθαρευουσιανίζειν).
 

nickel

Administrator
Staff member
Ένα τέτοιο απολίθωμα είναι το «κράτος προνοίας», αλλά πλέον το «κράτος πρόνοιας» κερδίζει... κατά κράτος.
 
Top