Επιτρέψτε μου αρχικά δυο λόγια που δικαιολογούν, ελπίζω, αυτή τη μικρή σειρά κειμένων. Μετά από σπουδές στην Ελλάδα και στη Γερμανία,έζησα τέσσερα χρόνια στο Πεκίνο και πήρα πτυχίο Νεοκινεζικής Φιλολογίας από το Beijing Language & Culture University. Τα κινεζικά μου έμειναν στα αζήτητα επί πολλά χρόνια, αλλά εδώ και πέντε χρόνια ασχολούμαι επιτέλους ξανά μαζί τους και πολύ χαίρομαι γι' αυτό.
Το σύστημα μεταγραφής της κοινής κινεζικής με το οποίο κυρίως ερχόμαστε σε επαφή είναι το σύστημα pinyin. Πρόκειται για ένα κακό σύστημα, με την έννοια της κακής αντιστοιχίας ανάμεσα σε σύμβολα και ήχους, αλλά αυτό είναι και δεν αλλάζει. Παρακάτω, όσα λατινικά γράμματα δεν είναι ΙΡΑ, είναι pinyin.
l|/l/|→ λ| [φατνιακό όπως στο ‘λάδι’]
m|/m/| → μ|
n|/n/| → ν | [φατνιακό όπως στο ‘νέος’]
f | /f/| → φ|
h |/x/ | → χ| |[υπερωικό όπως στο ‘χαρά’, ποτέ ουρανικό όπως στο ‘χέρι’]
b |/p/| → π | [όπως στο ‘πάνω’, όχι όπως στο ‘πια’]
d |/t/ | → τ |[όπως στο ‘τώρα’, όχι όπως στο ‘χαρτιά’]
g |/k/ | → κ |[υπερωικό, όπως στο ‘κακός’, όχι ουρανικό, όπως στο ‘καιρός’]
s |/s/ | → σ | [όπως στο ‘σασί’, όχι όπως στο ‘ίσια’]
z |/t͡s/ | → τσ |[όπως στο ‘τσάι’, όχι όπως στο ‘κορίτσια’]
Από ‘δω και πέρα, ξεκινούν οι δυσκολίες και δεν είναι λίγες.
Έχω επανειλημμένα προβληματιστεί όχι μόνο με το πώς πρέπει να τα μεταγράψει κανείς κάτι στα ελληνικά αλλά και με το ΕΑΝ πρέπει να το μεταγράψει. Έχω καταλήξει στα εξής:
Κατά τη γνώμη μου, μάλλον δεν έχει νόημα να δημιουργηθεί άλλο ένα σχολαστικό σύστημα μεταγραφής με το ελληνικό αλφάβητο. Γι’ αυτούς που μαθαίνουν κινέζικα, δεν τίθεται θέμα, σε καμιά περίπτωση. Για άλλη χρήση τώρα…, ειλικρινά δεν ξέρω πού θα μπορούσε να είναι χρήσιμο. Εννοώ ότι, εάν χρειαστεί να εξηγήσει κανείς στον αναγνώστη του τι σημαίνει το κάθε ελληνικό γράμμα στη μεταγραφή των κινέζικων, καλύτερα ν’ αφήσει ήσυχο το pinyin, το οποίο είναι χρήσιμο με πολλούς τρόπους. Παρόλα αυτά, μ’ αυτήν την αφορμή μπήκα κι εγώ στη διαδικασία να τελειώσω ένα σύστημα μεταγραφής στα ελληνικά, το οποίο να μην είναι πολύ περίπλοκο, αλλά να είναι και αρκετά χρηστικό χωρίς να ξεφεύγει πολύ. Θα δώσω τους σχετικούς πίνακες στα επόμενα σχόλια.
Είναι πιθανό να μη σας λέω τίποτε καινούριο. Είναι επίσης πιθανό, κάποια από αυτά που προτείνω να μην είναι συμβατά με μια καλή ή μια λειτουργική μετάφραση. Aν έχετε κάποια ένσταση, θα μου κάνετε μεγάλη χάρη αν μου την αναφέρετε: Όταν ξεμπλέξω (που δε θα είναι πολύ σύντομα…) με την προετοιμασία του διδακτικού υλικού, ελπίζω να μπορέσω να μεταφράσω στα ελληνικά κάποια πράγματα. Άρα, θα είμαι ευγνώμων για κάθε είδους υπόδειξη εκ μέρους σας.
Ένα τελευταίο. Τους ήχους των κινέζικων συλλαβών μπορείτε να τους ακούσετε εδώ.
Ελπίζω να βοήθησα και θα είμαι στη διάθεσή σας, όσο μπορώ. :)
Το σύστημα μεταγραφής της κοινής κινεζικής με το οποίο κυρίως ερχόμαστε σε επαφή είναι το σύστημα pinyin. Πρόκειται για ένα κακό σύστημα, με την έννοια της κακής αντιστοιχίας ανάμεσα σε σύμβολα και ήχους, αλλά αυτό είναι και δεν αλλάζει. Παρακάτω, όσα λατινικά γράμματα δεν είναι ΙΡΑ, είναι pinyin.
m|/m/| → μ|
n|/n/| → ν | [φατνιακό όπως στο ‘νέος’]
f | /f/| → φ|
h |/x/ | → χ| |[υπερωικό όπως στο ‘χαρά’, ποτέ ουρανικό όπως στο ‘χέρι’]
b |/p/| → π | [όπως στο ‘πάνω’, όχι όπως στο ‘πια’]
d |/t/ | → τ |[όπως στο ‘τώρα’, όχι όπως στο ‘χαρτιά’]
g |/k/ | → κ |[υπερωικό, όπως στο ‘κακός’, όχι ουρανικό, όπως στο ‘καιρός’]
s |/s/ | → σ | [όπως στο ‘σασί’, όχι όπως στο ‘ίσια’]
z |/t͡s/ | → τσ |[όπως στο ‘τσάι’, όχι όπως στο ‘κορίτσια’]
Από ‘δω και πέρα, ξεκινούν οι δυσκολίες και δεν είναι λίγες.
Έχω επανειλημμένα προβληματιστεί όχι μόνο με το πώς πρέπει να τα μεταγράψει κανείς κάτι στα ελληνικά αλλά και με το ΕΑΝ πρέπει να το μεταγράψει. Έχω καταλήξει στα εξής:
- Εάν μεταφράζει κανείς μυθοπλασία, σίγουρα θα χρειαστεί να μεταγράψει ονόματα ανθρώπων, τοπωνύμια και ενδεχομένως κάποιες λέξεις όπως φαγητά, έθιμα κ.λπ. που δεν μεταφράζονται. Εδώ, η μεταγραφή δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος να είναι σχολαστική. Το βασικό είναι να ξεχωρίζουν τα ονόματα μεταξύ τους, πράγμα που, δυστυχώς, δεν είναι πάντα εύκολο. Όσον αφορά τα τοπωνύμια και τις μη μεταφράσιμες λέξεις, εάν για τον α ή β λόγο αυτό είναι σημαντικό για την κατανόηση, θα μπορούσε να παρατίθεται το pinyin της λέξης σε κάποια σημείωση. Για παράδειγμα, υπάρχουν δύο κινέζικες επαρχίες, το Shānxī και το Shănxī. Αν, για κάποιο λόγο, πρέπει να ξεκαθαριστεί για ποια απ’ τις δυο πρόκειται, η παράθεση του pinyin είναι μάλλον αναγκαία.
- Εάν δεν μιλάμε για μυθοπλασία, το πιο πιθανό είναι στο κείμενο να αναφέρονται υπαρκτά πρόσωπα, τοπωνύμια, εταιρίες κ.λπ. Στην περίπτωση αυτή, καλό είναι ο μεταφραστής να λάβει υπόψη ότι ο αναγνώστης του μπορεί να θελήσει να ψάξει πληροφορίες σχετικά μ’ αυτά. Εάν λοιπόν ο αναγνώστης έχει στη διάθεσή του μόνο την (λίγο – πολύ αυθαίρετη) ελληνική μεταγραφή ενός ονόματος, πολύ δύσκολα θα τα καταφέρει να βρει οτιδήποτε σχετικά μ’ αυτό. Για να σας δώσω μια ακραία περίπτωση, φανταστείτε να θέλει ο αναγνώστης να γκουγκλίσει κάποιο πρόσωπο που ο μεταφραστής απέδωσε ως Σι Σι. Οι επιλογές του στο pinyin θα είναι: Xi Xi, Shi Shi, Si Si, Xi Shi, Xi Si, Shi Xi, Shi Si, Si Xi και Si Shi. Αν φανταστείτε τώρα και τις παραλλαγές με τους 4 διαφορετικούς τόνους, για την περίπτωση που θα ψάξει κανείς στα κινέζικα και όχι στα αγγλικά, αντιλαμβάνεστε ότι μιλάμε για ψύλλους στ’ άχυρα. Η δική μου πρόταση είναι να μεταγράψει κανείς ονόματα που διατρέχουν όλο το κείμενο, αφού όμως παραθέσει και το pinyin τους αλλά ν’ αφήσει σε μορφή pinyin τα ονόματα που δεν αναφέρονται πολλές φορές, υπό την προϋπόθεση ότι δεν ‘ενοχλούν’.
Κατά τη γνώμη μου, μάλλον δεν έχει νόημα να δημιουργηθεί άλλο ένα σχολαστικό σύστημα μεταγραφής με το ελληνικό αλφάβητο. Γι’ αυτούς που μαθαίνουν κινέζικα, δεν τίθεται θέμα, σε καμιά περίπτωση. Για άλλη χρήση τώρα…, ειλικρινά δεν ξέρω πού θα μπορούσε να είναι χρήσιμο. Εννοώ ότι, εάν χρειαστεί να εξηγήσει κανείς στον αναγνώστη του τι σημαίνει το κάθε ελληνικό γράμμα στη μεταγραφή των κινέζικων, καλύτερα ν’ αφήσει ήσυχο το pinyin, το οποίο είναι χρήσιμο με πολλούς τρόπους. Παρόλα αυτά, μ’ αυτήν την αφορμή μπήκα κι εγώ στη διαδικασία να τελειώσω ένα σύστημα μεταγραφής στα ελληνικά, το οποίο να μην είναι πολύ περίπλοκο, αλλά να είναι και αρκετά χρηστικό χωρίς να ξεφεύγει πολύ. Θα δώσω τους σχετικούς πίνακες στα επόμενα σχόλια.
Είναι πιθανό να μη σας λέω τίποτε καινούριο. Είναι επίσης πιθανό, κάποια από αυτά που προτείνω να μην είναι συμβατά με μια καλή ή μια λειτουργική μετάφραση. Aν έχετε κάποια ένσταση, θα μου κάνετε μεγάλη χάρη αν μου την αναφέρετε: Όταν ξεμπλέξω (που δε θα είναι πολύ σύντομα…) με την προετοιμασία του διδακτικού υλικού, ελπίζω να μπορέσω να μεταφράσω στα ελληνικά κάποια πράγματα. Άρα, θα είμαι ευγνώμων για κάθε είδους υπόδειξη εκ μέρους σας.
Ένα τελευταίο. Τους ήχους των κινέζικων συλλαβών μπορείτε να τους ακούσετε εδώ.
Ελπίζω να βοήθησα και θα είμαι στη διάθεσή σας, όσο μπορώ. :)
