Ποιο επίθετο χρησιμοποιείτε για την ΕΕ;
ενωσιακός;
ευρωενωσιακός;
κοινοτικός;
Αντιγράφω από τον Οδηγό για τη σύνταξη, τη μετάφραση και την αναθεώρηση των νομοθετικών και λοιπών κειμένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα ελληνικά (σελ. 23-24):
Το επίθετο κοινοτικός ως μετάφραση του αρκτικολέξου EU (ή, στα γαλλικά, UE).
Σε μερικές περιπτώσεις, όταν το δικαιολογεί η «οικονομία» της διατύπωσης, το αρκτικόλεξο EU (ή, στα γαλλικά, UE) μπορεί, συνεκδοχικά, να μεταφραστεί με το επίθετο κοινοτικός, μολονότι η απόδοση αυτή δεν είναι ακριβής, γιατί, όπως προαναφέρθηκε, ο όρος Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ευρύτερος. Όμως, στα νομοθετικά κείμενα, στα οποία η ακρίβεια της διατύπωσης είναι απολύτως ιερή, δεν πρέπει να γίνεται χρήση αυτής της δυνατότητας, έστω και αν το αποτέλεσμα που θα προέκυπτε θα ήταν υφολογικά κομψότερο. Εν πάση περιπτώσει, ο μεταφραστής μπορεί να χρησιμοποιήσει σε άλλα κείμενα τη δυνατότητα αυτή, αν είναι σίγουρος ότι το θέμα του εγγράφου που μεταφράζει αφορά τομέα ο οποίος υπάγεται στον πρώτο (δηλαδή στον «κοινοτικό») πυλώνα. Διαφορετικά, θα πρέπει να χρησιμοποιεί τη γενική «της ΕΕ» ή το νεολογικό επίθετο ενωσιακός, με το οποίο μπορεί άνετα να αποδοθεί σε μερικές περιπτώσεις το εν λόγω αρκτικόλεξο. Ο όρος ενωσιακός έχει ήδη αρχίσει να χρησιμοποιείται ευρέως τόσο σε πανεπιστημιακούς όσο και σε πολιτικούς κύκλους στην Ελλάδα. Επιπλέον, χρησιμοποιείται ήδη στον ιστότοπο του Συμβουλίου (στη φράση Συλλογή ενωσιακών νομικών κειμένων). Όπως προαναφέρθηκε, είναι ακριβέστερος από τον όρο κοινοτικό δίκαιο, ενώ η λέξη ενωσιακός, ως επίθετο, διευκολύνει σε πολλές περιπτώσεις τον μεταφραστή περισσότερο απ’ ό,τι η γενική «της ΕΕ». Από μερικούς χρησιμοποιείται επίσης και το επίθετο ευρωενωσιακός (π.χ., Γ. Κρεμλής, Η αρχή της αειφορίας: καταστατική αρχή του ευρωενωσιακού οικοδομήματος, Ελληνική Επιθεώρηση Ευρωπαϊκού Δικαίου, ειδικό τεύχος 2001, σ. 261).
Η παραπάνω ανάλυση ισχύει, ειδικότερα, και για τον όρο κοινοτικό δίκαιο. Πράγματι, ο όρος αυτός δεν ταυτίζεται με τον όρο δίκαιο (Σημ. 6) της ΕΕ, γιατί ο δεύτερος όρος περιλαμβάνει επιπροσθέτως και τις πράξεις του δεύτερου και του τρίτου πυλώνα (Σημ. 7). Ωστόσο, ο όρος κοινοτικό δίκαιο είναι τόσο βαθιά ριζωμένος στην ελληνική πρακτική, ώστε να μπορούμε ενίοτε να τον χρησιμοποιούμε συνεκδοχικά γι’ αυτό που ακριβέστερα θα έπρεπε να ονομάζουμε δίκαιο της ΕΕ ή ενωσιακό δίκαιο. Πάντως, η χρήση της δυνατότητας αυτής πρέπει να αποφεύγεται στα νομοθετικά κείμενα, στα οποία, όπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη παράγραφο, η ακριβολογία υπερισχύει της κομψότητας (Κοινός πρακτικός οδηγός, σημείο 1.4.1: Αν χρειασθεί, [ο συντάκτης] θα προτιμήσει τη σαφήνεια της διατύπωσης σε βάρος του ύφους γραφής.).
Σημ. 6: Παρεμπιπτόντως, επισημαίνεται ότι ο όρος δίκαιο (law — droit) είναι ευρύτερος από τον όρο νομοθεσία (legislation — législation), πράγμα που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στις μεταφράσεις μας. Πράγματι, το δίκαιο, εκτός από τη νομοθεσία, περιλαμβάνει και άλλα στοιχεία, όπως τη νομολογία, διάφορες γενικές αρχές κ.λπ.
Σημ. 7: Πρέπει, πάντως, να επισημανθεί ότι υποστηρίζεται και η άποψη ότι, αφού η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει νομική προσωπικότητα (είναι απλώς πολιτική οντότητα), δεν είναι απόλυτα ακριβές να γίνεται λόγος για δίκαιο της ΕΕ ή ενωσιακό δίκαιο (βλ. Ian McLeod, Legal Method, Palgrave MacMillan, 6th edition, 2007, σημείο 5.3, σ. 75: Despite extremely widespread usage to the contrary, the fact that the Union is not a legal entity suggests that it is less than totally accurate to refer to Union law). Κατά την άποψη αυτή, επί του παρόντος υπάρχει μόνο κοινοτικό δίκαιο. Ωστόσο, αυτή η λεπτή έως εξεζητημένη διάκριση δεν τηρείται σχεδόν ποτέ ούτε από τους συντάκτες των πρωτοτύπων και, επομένως, δεν μπορεί να θεωρηθεί λανθασμένη η χρήση των όρων δίκαιο της ΕΕ ή ενωσιακό δίκαιο ούτε από τον μεταφραστή.