Εννοιολογικά φίλτρα;

[Tipoukeitos]

Το βιβλίο που μεταφράζω (πάλι για την αρχαία τραγωδία... τελικά μου πάει ο ρόλος του κακού) δηλώνει ότι ένας από τους βασικούς στόχους του είναι «to change the nature of the perceptual filters through which Greek tragedy is made sense of by modern readers». Ήγουν τουτέστιν δηλαδή, θέλει να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο εμείς, οι σημερινοί αναγνώστες, αντιλαμβανόμαστε, προσλαμβάνουμε, κατανοοούμε την αρχαία τραγωδία.

Το πρόβλημά μου, όπως θα υποψιαστήκατε, είναι η απόδοση του «perceptual filters». Το εννοιολογικά φίλτρα του τίτλου το έβαλα πιο πολύ για πλάκα: δεν νομίζω ότι στέκει. Ακόμη χειρότερο θα ήταν το ελληνικό ισοδύναμο του filter, δηλαδή ο ηθμός (ιησούς χριστός νικά). Σκέφτηκα το πρίσμα,τις διόπτρες και άλλα παρόμοια, αλλά τίποτα δεν μου φαίνεται ικανοποιητικό.

Ευχαριστώ προκαταβολικά για κάθε βοήθεια! (Καλά Χριστούγεννα, καλοί μου κύριοι.) :))

 

[nickel]

Μόνο τα γυαλιά, τους φακούς και το μικροσκόπιο ξέχασες. Το μεταφράζουν κατά λέξη, φίλτρα αντίληψης και αντιληπτικά φίλτρα (και θα διάλεγα το ένα ή το άλλο ανάλογα με τη συνέχεια, αλλά προτιμώ το δεύτερο). Και είναι ακριβέστερο από άλλα που μπορεί κανείς να σκεφτεί, αφού πρόκειται για τον τρόπο που αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο και τα πράγματα πριν φτάσεις να τα ερμηνεύσεις (όπως π.χ. με τον ερμηνευτικό φακό) και ταυτόχρονα πρόκειται για «φίλτρα» (διαμορφωμένα από εξωγενείς παράγοντες), δεν είναι αγνό παρθένο... γυαλί. Αυτά αν θέλεις να μείνεις πιστός στο πρωτότυπο. Το πιο συνηθισμένο που λέμε αλλιώς ίσως είναι οι παραμορφωτικοί φακοί.

Καλές γιορτές εκεί στα ξένα!

 

[sarant]

Κι εγώ αντιληπτικά φίλτρα θα έβαζα.

 

[Tipoukeitos]

Σε μεγάλο βαθμό έχετε δίκιο και οι δύο συνονόματοι: το φίλτρο έχει σημασία να διατηρηθεί, γιατί αυτό που διαμορφώνει κανείς ως αντίληψη βασίζεται σε φιλτράρισμα των δεδομένων, της πραγματικότητας. Από την άλλη, κάτι δεν μου κάθεται με το φίλτρο: ο τίτλος του κεφαλαίου, για παράδειγμα, είναι shifting perspectives and ancient filters. Άντε το shifting perspectives να το πω «μεταβαλλόμενες οπτικές» (που δεν μου πολυαρέσει)· το ancient filters όμως να το μεταφράσω «αρχαία φίλτρα»; Θα νομίσει κανείς ότι είναι το φίλτρο της βρύσης που σκούριασε.

Ο παραμορφωτικός φακός που προτείνει ο nickel είναι, μου φαίνεται, παραπλανητικό, γιατί τα conceptual filters δεν είναι κατανάγκη παραμορφωτικά -- ή εν πάση περιπτώσει δεν είναι πιο παραμορφωτικά από το μέσο conceptual filter της διπλανής πόρτας.

Εν τέλει, μηδέν εις το πηλίκον; Ή μήπως το εννοιολογικό/αντιληπτικό πρίσμα είναι προτιμότερο;

 

[nickel]

Δεν καταλαβαίνω γιατί ανακατεύεις το conceptual (εννοιολογικό) με το perceptual. Όσο για τα «αρχαία» φίλτρα (που θα βόλευε να είναι σκουριά), είναι φίλτρα που ξεκίνησαν τότε και τα διατηρούμε σήμερα; Γιατί θα μπορούσες (ή ίσως θα έπρεπε) να τα πεις «αρχέγονα φίλτρα».

Ελπίζω στη συλλογή σου να μην έχεις φίλτρα που μας δημιουργεί η μάνα μας ή τα ροζ φίλτρα που μας χαρίζει ο έρωτας, γιατί θα πέσουμε στο «μητρικό φίλτρο» και το «ερωτικό φίλτρο» και θα κόβουμε φλέβες.

 

[Tipoukeitos]

Φτου, στραβομάρα. Έβλεπα perceptual και διάβαζα conceptual (αφού να φανταστείς το conceptual κοίταξα και στο λεξικό, για να σιγουρευτώ και καλά). Μερσί για το ξεστράβωμα!

Τα αρχαία φίλτρα αφορούν μόνο την αρχαιότητα: η συγγρ. θέλει να προσδιορίσει με ποιον τρόπο, δηλ. με ποιες εννοιολογικές προϋποθέσεις και αντιληπτικές διεργασίες, έβλεπαν τις τραγωδίες οι αρχαίοι ημών.

Το μητρικό φίλτρο και το μαγικό φίλτρο είναι δύο βασικοί λόγοι για τους οποίους θέλω να αποφύγω το «φίλτρο» για τη μετάφραση του filter. Αλλά δεν το γλιτώνω, με φαίνεται.

 

[antongoun]

Το "conceptual filter" το έχω κι εγώ, και αναρωτήθηκα αν πρέπει να το αποδώσω "εννοιακά" ή "εννοιολογικά" φίλτρα. (όσο για τη λέξη "filter", την έχω αποδώσει ως "φίλτρο", και όταν είναι ρήμα ή επίθετο (to filter, filtering) χρησιμοποιώ τα "διηθώ" και "διηθητικός".)

Στο δικό μου πάει μαζί με το "conceptualization" που έχω αποδώσει ως "εννοιοποίηση", γι' αυτό και μου φάνηκε πιο ταιριαστό το "εννοιακά φίλτρα" - αλλιώς, αν έλεγα "εννοιoλογικά φίλτρα", δε θα έπρεπε να μεταφράσω "εννοιολογικοποίηση" το "conceptualization";

Συμφωνείτε με τα "εννοιακά φίλτρα"; Θα προτιμούσατε "εννοιολογικά" παρά την "εννοιοποίηση"; (την οποία δε θέλω να αλλάξω).

Conceptualization is a filtering layer that constrains our mind’s experience by shifting and shaping rim elements to conform to beliefs and categorizations of factual information. What this conceptual filter does is make the world appear to be both understandable and, most important for our survival, predictable.

 

[nickel]

Δεν έχουν διαφορά το παλιότερο εννοιολογικός από το νεότερο εννοιακός. Διάλεξε όποιο θέλεις. Εμένα μου αρέσει το απλούστερο.