Από το σημερινό ΒΗΜΑ
Και τώρα προσοχή, έρχεται το κερασάκι στην τούρτα.
Γιατί σκέφτονται διαφορετικά Δυτικοί και Ανατολίτες
Ο δυτικός τρόπος σκέψης καθορίζεται από τη βαθιά αντίληψη τού εγώ, ενώ ο ανατολικός από τού εμείς
Πέμπτη 11 Μαρτίου 2010
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ Εκπληκτοι έχουν μείνει οι επιστήμονες από το πόσο βαθιά επηρεάζει τους ανθρώπους ο πολιτισμός- η γλώσσα που μιλούν, οι αξίες που ενστερνίζονται-, σε βαθμό που διαμορφώνεται αναλόγως και ο εγκέφαλός τους. Ο δυτικός τρόπος σκέψης καθορίζεται από τη βαθιά αντίληψη τού εγώ που κυριαρχεί στη Δύση, ενώ ο ανατολικός από την έντονη αντίληψη τού εμείς. Ως και νέα επιστήμη έχει δημιουργηθεί για να τα μελετάει όλα αυτά, η Πολιτιστική Νευροεπιστήμη.
Για παράδειγμα οι Δυτικοί επικεντρώνουν την προσοχή τους σε μεμονωμένα αντικείμενα, ενώ οι κάτοικοι της Απω Ανατολής δίνουν προσοχή στο πλαίσιο και στο φόντο- πρόκειται για μία ακόμη εκδήλωση της διαφοράς μεταξύ ατομικισμού και συλλογικότητας. Γι΄ αυτό, σύμφωνα με το περιοδικό «Νewsweek», όταν οι Αμερικανοί παρακολουθούν περίπλοκες σκηνές η εγκεφαλική τους δραστηριότητα εντοπίζεται στις περιοχές που αναγνωρίζουν αντικείμενα, ενώ οι Ιάπωνες εμφανίζουν μεγαλύτερη δραστηριότητα στις περιοχές που επεξεργάζονται τη σχέση των αντικειμένων με τον χώρο.
Στην αρχαία Ελλάδα και στην αρχαία Κίνα ανατρέχει έτερο περιοδικό, το «Νew Scientist», για να εξηγήσει τις διαφορές ανάμεσα στους εγκεφάλους των Δυτικών και των Ανατολιτών. Η μεγάλης κλίμακας γεωργία στην αρχαία Κίνα προϋπέθετε περίπλοκη συνεργασία μεταξύ των αγροτών και αυστηρή ιεραρχία μεταξύ αυτοκράτορα και αγροτών. «Οι Κινέζοι έπρεπε να προσέχουν τι έκανε ο διπλανός τους και να υπακούουν σε εντολές» λέει ο Ρίτσαρντ Νίσμπετ , πρωτοπόρος της Πολιτιστικής Νευροεπιστήμης. Η κατάσταση στην αρχαία Ελλάδα, κοιτίδα του δυτικού πολιτισμού, ήταν πολύ διαφορετική: η γεωργία σε «κινεζική κλίμακα» ήταν αδύνατη και οι περισσότερες ασχολίες δεν απαιτούσαν αλληλεξάρτηση πολλών ανθρώπων. Ως αποτέλεσμα, οι αρχαίοι Ελληνες ζούσαν ανεξάρτητη ζωή και έδιναν αξία στο άτομο. «Δεν πρόκειται για Δύση εναντίον Ανατολής, αλλά για ανεξαρτησία εναντίον αλληλεξάρτησης» .
Oι μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί την τελευταία δεκαετία για το θέμα αυτό είναι πολλές. Το «Νewsweek» αναφέρει έρευνα του 2006 σύμφωνα με την οποία οι Κινέζοι χρησιμοποιούν διαφορετική περιοχή του εγκεφάλου από τους αγγλόφωνους για να κάνουν απλές αριθμητικές πράξεις και ας μεταχειρίζονται αμφότεροι τα ίδια αριθμητικά σύμβολα, τους «αραβικούς αριθμούς».
Οι Κινέζοι χρησιμοποιούν τα νευρωνικά δίκτυα που επεξεργάζονται οπτικές και χωροταξικές πληροφορίες, ενώ οι Δυτικοί τα νευρωνικά δίκτυα που σχετίζονται με τη γλώσσα. Είναι σαν η Δύση να αντιλαμβάνεται τους αριθμούς σαν λέξεις, ενώ η Ανατολή τους προσδίδει συμβολικό περιεχόμενο.
Και τώρα προσοχή, έρχεται το κερασάκι στην τούρτα.
Μας λέει η Νευροεπιστήμη κάτι διαφορετικό από αυτά που ήδη γνωρίζαμε; αναρωτιέται το αμερικανικό περιοδικό. Ναι, απαντάει. Παρά τον κίνδυνο για ρατσιστική εκμετάλλευση αυτής της διαπίστωσης, η ουσία είναι πως οι πολιτισμικές διαφορές είναι πολύ βαθιά ριζωμένες. «Τόσο βαθιά ίσως που δεν υπάρχουν “παγκόσμιες” έννοιες όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα και η δημοκρατία...».
