Γεώργιος Σέργης: Η ορθογραφική ποικιλία στα νεοελληνικά λεξικά
- Thread starter Costas
- Start date
-
- Tags
- λεξικογραφία
Γιατί όχι; Έτσι και στο Χρηστικό — και στο Αντίστροφο. Μαζί με γκαβωμάρα, ζαβωμάρα, παλαβωμάρα, φαγωμάρα, σηκωμάρες κ.ά. Σε αντίθεση με τη χαζομάρα και την τρομάρα.
Να κι ο Κάτος από δίπλα:
Να κι ο Κάτος από δίπλα:
Έλα όμως που είναι εσφαλμένο το "στραβομάρα"...
Αυτή είναι η ζημιά που έχει κάνει το Χρηστικό...
Διάβασα το άρθρο και είναι σα να το έγραψα εγώ. Τόσο που συμφωνώ με τον χριστιανό!
Ίσως με παρεξήγησες. Και το Χρηστικό έχει τη στραβωμάρα σαν κύριο λήμμα. Στην περίπτωση αυτή (ως εκεί) πιστεύω ότι η λεξικογραφική προσέγγιση είναι σωστή. Από τη στιγμή που πολλοί γράφουν στραβομάρα (περισσότεροι απ' όσους γράφουν στραβωμάρα, σύμφωνα με το Google) δεν μπορεί να την αγνοήσει. Έχει λήμμα στραβομάρα, το οποίο παραπέμπει στη στραβωμάρα. Εκεί η στραβομάρα δεν συνοδεύεται από ένδειξη που να προειδοποιεί ότι είναι λάθος ορθογραφία. (Υπάρχει η ένδειξη «προφ.-μειωτ.», που αφορά τη χρήση της λέξης, ανεξάρτητα με την ορθογραφία.) Εκεί αρχίζει η διαφορά μεταξύ ρυθμιστικής και περιγραφικής λεξικογραφίας. Και η ζημιά που κάνει το Χρηστικό, σύμφωνα με τους επικριτές του.
Ναι, οκ, «μηδέν παρεξήγησις»!
Σταχυολογώ εδώ να υπάρχουν κάποια παραθέματα από το άρθρο του Σέργη για το Χρηστικό:
«όμως πλάι στην επίσημη ορθογραφία, καταγράφει πολλούς αποκλίνοντες ορθογραφικούς σχηματισμούς (τους οποίους θεωρεί ισότιμους με τις επίσημες ορθογραφήσεις), γεγονός που προξενεί προβλήματα, καθώς αυτή η πρακτική δεν είναι σύμφωνη με την ορθογραφική τυποποίηση της κοινής νέας ελληνικής»
«Βλέπουμε ότι στο ΧΛΝΓ υιοθετείται γενικά η πρακτική για ορθογράφηση των λημμάτων αποκλειστικά και μόνο βάσει στατιστικών κριτηρίων, ανάλογα με το πόσο διαδεδομένη είναι κάποια γραφή. Ωστόσο, αυτό δεν μπορεί να είναι αποδεκτό, καθώς οι χρήστες της ελληνικής, σύμφωνα με την Ιορδανίδου (2014: 286), δεν ακολουθούν συγκεκριμένα κριτήρια για την ορθογράφηση των λέξεων»
«Για παράδειγμα, αν ακολουθούσαμε το κριτήριο της χρήσης δεν θα είχε επικρατήσει ποτέ η γραφή καλύτερος, αλλά θα γράφαμε καλλίτερος»
Σταχυολογώ εδώ να υπάρχουν κάποια παραθέματα από το άρθρο του Σέργη για το Χρηστικό:
«όμως πλάι στην επίσημη ορθογραφία, καταγράφει πολλούς αποκλίνοντες ορθογραφικούς σχηματισμούς (τους οποίους θεωρεί ισότιμους με τις επίσημες ορθογραφήσεις), γεγονός που προξενεί προβλήματα, καθώς αυτή η πρακτική δεν είναι σύμφωνη με την ορθογραφική τυποποίηση της κοινής νέας ελληνικής»
«Βλέπουμε ότι στο ΧΛΝΓ υιοθετείται γενικά η πρακτική για ορθογράφηση των λημμάτων αποκλειστικά και μόνο βάσει στατιστικών κριτηρίων, ανάλογα με το πόσο διαδεδομένη είναι κάποια γραφή. Ωστόσο, αυτό δεν μπορεί να είναι αποδεκτό, καθώς οι χρήστες της ελληνικής, σύμφωνα με την Ιορδανίδου (2014: 286), δεν ακολουθούν συγκεκριμένα κριτήρια για την ορθογράφηση των λέξεων»
«Για παράδειγμα, αν ακολουθούσαμε το κριτήριο της χρήσης δεν θα είχε επικρατήσει ποτέ η γραφή καλύτερος, αλλά θα γράφαμε καλλίτερος»
Η διτυποφοβία είναι απλώς μια ρυθμιστική εμμονή. Αναρωτιέμαι πόθεν προκύπτει ότι υφίστανται «διεθνείς λεξικογραφικές τάσεις περί ορθογραφικής ομοιομορφίας» — προφανέστατα από ανθρώπους που δεν έχουν προσέξει τα λήμματα κάποιου εκ των μειζόνων λεξικών της αγγλικής. Ας υπάρχει μια σχολική ορθογραφία —άλλωστε έχει πρακτικούς λόγους να εξυπηρετήσει, κι είναι κι εύκολο να τεκμηριώνεται και να διαδίδεται καθότι και στο δημοτικό και στο γυμνάσιο μοιράζονται τα επίσημα σχολικά λεξικά— κι ας αφεθεί η γλώσσα να κινηθεί όπως κινούνται οι ζωντανές γλώσσες.
Ας μιλήσω μόνο επαγγελματικά: όταν κάποιος συντάκτης ενός κειμένου που διορθώνω/επιμελούμαι μού γράψει π.χ. «στραβομάρα», του το διορθώσω σε «στραβωμάρα», και μου πετάξει κατάμουτρα το ογκώδες Χρηστικό, απαιτώντας «δικαιολογημένα» να δεχτώ «και αυτή την ορθογράφηση», λυπάμαι αλλά θα φάει άκυρο…
Η λογική του Χρηστικού είναι ο κατήφορος: άιντε παιδιά, για να δούμε πώς τη γράφουνε οι μυριάδες στο διαδίκτυο την τάδε λέξη. Α, μάλιστα, τη γράφουν με 1…2…3..4.. τρόπους. Οκ. Ο λαός εψήφισε, η «χρήση» ενίκησε: βάλτου νάχει του Χρηστικού και ένα και δύο και τρία και τέσσερα παιδ…εεε.. τύπους θέλω να πω.
Συμπαθάτε με όσοι αντιφρονούντες, αλλά τη εξαιρέσει εμού
(στον «πάγκο» μου πάντα μόνο εννοείται)
Η λογική του Χρηστικού είναι ο κατήφορος: άιντε παιδιά, για να δούμε πώς τη γράφουνε οι μυριάδες στο διαδίκτυο την τάδε λέξη. Α, μάλιστα, τη γράφουν με 1…2…3..4.. τρόπους. Οκ. Ο λαός εψήφισε, η «χρήση» ενίκησε: βάλτου νάχει του Χρηστικού και ένα και δύο και τρία και τέσσερα παιδ…εεε.. τύπους θέλω να πω.
Συμπαθάτε με όσοι αντιφρονούντες, αλλά τη εξαιρέσει εμού
(στον «πάγκο» μου πάντα μόνο εννοείται)
Οι επαγγελματικές δουλειές στη γλώσσα γίνονται με style guide — όπου όλα τα θέματα των ορθογραφήσεων, διτυπιών αλλά και πολλά άλλα λύνονται· και μάλιστα το κριτήριο για την όποια διόρθωση είναι το style guide (κι ας ενίοτε έχει και λάθη με τη στενή έννοια του όρου) κι όχι οι προτιμησιακές επιλογές (που κατά τ' άλλα μπορεί να είναι πολύ γερά τεκμηριωμένες).
Τώρα, το σχόλιο περί κατήφορου είναι ο ορισμός τού slippery slope fallacy, οπότε δεν θα πάω εκεί.
Τώρα, το σχόλιο περί κατήφορου είναι ο ορισμός τού slippery slope fallacy, οπότε δεν θα πάω εκεί.
«Οι επαγγελματικές δουλειές στη γλώσσα γίνονται με style guide κλπ»
Μακάριοι οι θνητοί διορθωτές/επιμελητές που συναντήθηκαν στο διάβα τους με τούτο δω το style guide –οπότε παύει και πάσα σχετική συζήτηση. Προσωπικά δεν έτυχε να συναντήσω τέτοιο sui generis αντικείμενο του πόθου… οπότε πάσχισα μια ζωή να υποστηρίξω τις ΜΗ προτιμησιακές επιλογές μου σε κοινώς –πιθανολογώ- αποδεκτά κριτήρια, με βάση κυρίως τη σχολική γραμματική και τη σχετική επιστημονική βιβλιογραφία.
«Τώρα, το σχόλιο περί κατήφορου είναι ο ορισμός τού slippery slope fallacy, οπότε δεν θα πάω εκεί.»
Μα δεν χρειάζεται να πας. Σε έχει προλάβει το Χρηστικό, που τραγουδεί: «Όλα για μένα σfallacy και πάσιν άνω κάτω»..
Ας πιπερίσω, καταλήγοντας, το Χρηστικό με λίγο ακόμη Σέργη:
«Με τόσες περιπτώσεις ορθογραφικής ποικιλίας είναι επόμενο να υποθέσει κανείς ότι το ΧΛΝΓ έρχεται σε αντίθεση με τον εν γένει χαρακτήρα της ορθογραφίας παρά τη φαινομενική «δημοκρατικότητά» του, οδηγώντας τον αναγνώστη σε ένα ορθογραφικό αδιέξοδο μέσω των εναλλακτικών ορθογραφήσεων που προτείνει. […] Δυστυχώς, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό, κατά τη γνώμη μας, αφού η ορθογραφία είναι τυποποίηση –όχι ποικιλία– και δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν τόσοι ελεύθερα εναλλασσόμενοι ορθογραφικοί τύποι, καθώς, εάν υιοθετηθεί αυτή η άποψη από το κοινό, θα καταλήξουμε σε ένα καθεστώς ορθογραφικής αναρχίας»
«τα νεότερα λεξικά, το ΧΛΝΓ και –λιγότερο– το ΜΗΛΝΕΓ, καταχωρίζοντας και θεωρώντας ισότιμες πλήθος διπλών, τριπλών ή και πολλαπλών γραφών υπονομεύουν στην πράξη την ορθογραφική τυποποίηση. Η πρακτική αυτή των τριών λεξικών, ιδίως των νεότερων, ουσιαστικά προμηνύει μία ορθογραφική αναρχία, αφού οι χρήστες της κοινής νέας ελληνικής μπορούν ελεύθερα να επιλέξουν όποια γραφή θέλουν. Αν και μία τέτοια πρακτική φαίνεται «δημοκρατική», είναι μόνο κατ’ επίφαση, καθώς υποσκάπτει τα ερείσματα της –όχι απόλυτης, αλλά μέχρι πρόσφατα χωρίς αμφισβητήσεις των αρχών της– ορθογραφικής συναίνεσης που επιτεύχθηκε με την εισαγωγή στην εκπαίδευση της Γραμματικής του Μανόλη Τριανταφυλλίδη (πρβ. Κακριδή-Φερράρι 2008: 376, Παπαναστασίου 2008: 164)»
Μακάριοι οι θνητοί διορθωτές/επιμελητές που συναντήθηκαν στο διάβα τους με τούτο δω το style guide –οπότε παύει και πάσα σχετική συζήτηση. Προσωπικά δεν έτυχε να συναντήσω τέτοιο sui generis αντικείμενο του πόθου… οπότε πάσχισα μια ζωή να υποστηρίξω τις ΜΗ προτιμησιακές επιλογές μου σε κοινώς –πιθανολογώ- αποδεκτά κριτήρια, με βάση κυρίως τη σχολική γραμματική και τη σχετική επιστημονική βιβλιογραφία.
«Τώρα, το σχόλιο περί κατήφορου είναι ο ορισμός τού slippery slope fallacy, οπότε δεν θα πάω εκεί.»
Μα δεν χρειάζεται να πας. Σε έχει προλάβει το Χρηστικό, που τραγουδεί: «Όλα για μένα σfallacy και πάσιν άνω κάτω»..
Ας πιπερίσω, καταλήγοντας, το Χρηστικό με λίγο ακόμη Σέργη:
«Με τόσες περιπτώσεις ορθογραφικής ποικιλίας είναι επόμενο να υποθέσει κανείς ότι το ΧΛΝΓ έρχεται σε αντίθεση με τον εν γένει χαρακτήρα της ορθογραφίας παρά τη φαινομενική «δημοκρατικότητά» του, οδηγώντας τον αναγνώστη σε ένα ορθογραφικό αδιέξοδο μέσω των εναλλακτικών ορθογραφήσεων που προτείνει. […] Δυστυχώς, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό, κατά τη γνώμη μας, αφού η ορθογραφία είναι τυποποίηση –όχι ποικιλία– και δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν τόσοι ελεύθερα εναλλασσόμενοι ορθογραφικοί τύποι, καθώς, εάν υιοθετηθεί αυτή η άποψη από το κοινό, θα καταλήξουμε σε ένα καθεστώς ορθογραφικής αναρχίας»
«τα νεότερα λεξικά, το ΧΛΝΓ και –λιγότερο– το ΜΗΛΝΕΓ, καταχωρίζοντας και θεωρώντας ισότιμες πλήθος διπλών, τριπλών ή και πολλαπλών γραφών υπονομεύουν στην πράξη την ορθογραφική τυποποίηση. Η πρακτική αυτή των τριών λεξικών, ιδίως των νεότερων, ουσιαστικά προμηνύει μία ορθογραφική αναρχία, αφού οι χρήστες της κοινής νέας ελληνικής μπορούν ελεύθερα να επιλέξουν όποια γραφή θέλουν. Αν και μία τέτοια πρακτική φαίνεται «δημοκρατική», είναι μόνο κατ’ επίφαση, καθώς υποσκάπτει τα ερείσματα της –όχι απόλυτης, αλλά μέχρι πρόσφατα χωρίς αμφισβητήσεις των αρχών της– ορθογραφικής συναίνεσης που επιτεύχθηκε με την εισαγωγή στην εκπαίδευση της Γραμματικής του Μανόλη Τριανταφυλλίδη (πρβ. Κακριδή-Φερράρι 2008: 376, Παπαναστασίου 2008: 164)»