Καταρχάς, Μαρίνε σ' ευχαριστώ πάρα πολύ για τις χρησιμότατες πληροφορίες! To Πανεπιστήμιο του Όσλο δεν το είχα βρει, κι είναι πολύ καλό! Τον Rajki τον ανακάλυψα κι εγώ στο διάστημα έρευνας που μεσολάβησε μέχρι να ξαναποστάρω, αλλά δυστυχώς δεν βρήκα αυτό που έψαχνα (και, παρεμπ, είναι doc κι όχι pdf). Επιπροσθέτως, πέρασα κι εγώ στο μεταξύ από τις συζητήσεις που αναφέρεις στα wordreference.com & quora.com, κι απογοητεύτηκα πολύ διότι αγνοώ και τις σημιτικές γλώσσες και την αραβική γραφή, οπότε είμαι σε εξόχως μειονεκτική θέση στο θέμα αυτό. Κι όποτε χρειάστηκε να διαχειριστώ ετυμολογική πληροφορία σε σχέση με την αραβική, ήταν πάντα από καλά τεκμηριωμένες πηγές που πρόσφεραν επαρκή στοιχεία (καληώρα το
nisanyansozluk.com) χωρίς να πρέπει να ανατρέχω σε πρωτογενή αραβικά έργα αναφοράς.
Ίσως όμως να 'ναι έτσι ευκαιρία να μιλήσω και πιο συγκεκριμένα για αυτό που με απασχολεί και μ' οδήγησε στο ν' ανοίξω τούτο το νήμα. Διάβασα λοιπόν κάποιον να κάνει αναφορά σε «
ἄρθρο ἑνός καθηγητοῦ μαθηματικοῦ καί γλωσσολόγου τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Ἱερουσαλήμ, τοῦ Ἰακώβου Κιούπιτζ, δημοσιευμένο στό ἔγκυρο γαλλικό περιοδικό (Hors Série) Science et Avenir, τεῦχος Δεκεμβρίου 1997». Στη συνέχεια παρέθεσε το εξής από το εν λόγω άρθρο: «
Ἡ γλωσσολογική καί λογοτεχνική ἀνάλυσις τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἀποκαλύπτει τήν παρουσίαν πολλῶν λέξεων καί θεμάτων ἑλληνικῆς προελεύσεως. [...] Ἡ λέξις HMLT (ὃμιλος) εἶναι καθαρός δανεισμός ἀπό τήν Ἑλληνικήν. Καί ὁλίγον ἀργότερον ἡ λέξις ὃμιλος (homilos) εἰσάγεται ἐπίσης εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην κάτω ἀπό τήν ἐβραϊκήν της μορφή: hamula.» Το προαναφερθέν γράφτηκε σε σελίδα που συνιστά τον κολοφώνα της περί τα γλωσσικά αναξιοπιστίας και επιτομή της σκοτεινότερης κι εμμονικότερης αντεπιστημονικότητας, από άτομο που κάθε άλλο παρά εγκυρότητα αποπνέει — αλλά, καθώς ακόμη κι ένα σταματημένο ρολόι δείχνει τη σωστή ώρα δύο φορές το 24ωρο, σκέφτηκα να το ψάξω ώστε να διαπιστώσω το τι πραγματικά ισχύει. Κατά τη διάρκεια της έρευνας ανακάλυψα (προς μεγάλη μου έκπληξη, είν' αλήθεια) ότι τα ίδια ακριβώς είχαν γραφτεί από (προφανώς) το ίδιο άτομο και σ' ένα (“κολασμένο”, λόγω των πολλών απαντήσεων) σαραντάκειο νήμα:
https://sarantakos.wordpress.com/2013/09/04/mathematics-lang/#comment-196449 — χωρίς ωστόσο να τύχουν περαιτέρω διερεύνησης.
Οπότε, ένας λόγος παραπάνω για λίγο ξεψάχνισμα σκέφτηκα.
Για αρχή, τα στοιχεία του δημοσιεύματος:
Analyse littéraire: La Bible est-elle un plagiat? / Kupitz Yaaqov S. — [4 p.] In : Sciences et avenir - Les secrets de la Bible, ISSN 0036-8636. - (1997) vol. HORS SERIE 19971201, p. 84-87. To συγκεκριμένο hors-série είναι το Νο 113 και μπορείτε να το δείτε εδώ:
http://www.amazon.fr/Sciences-avenir-hors-série-n°113-secrets/dp/B003WQ1EEK To τεύχος αυτό είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί (αλλά όλες οι αναφορές τελικά σε αυτό καταλήγουν), για δε το γλωσσικό-πολιτισμικό (όχι το μαθηματικό, για το οποίο βρίσκουμε αρκετές δημοσιεύσεις) ερευνητικό έργο του καθηγητή Κούπιτζ ελάχιστα πρωτότυπα (ενώ πολλά από κοπιπάστα) κυκλοφορούν, απ' τα οποία βλέπουμε να έχει γράψει επίσης για τη σύγκριση της Δεβώρρας με την Πυθία, καθώς και για τη σύγκριση του Γέν. 24 (αλλά και Γέν. 29, Έξοδ. 2) με το Οδύσσεια ζ 13 — όμως γενικά για την επίδραση της ελληνικής στην εβραϊκή απλώς αναπαράγεται ένα γενικόλογο συμπέρασμά του πως είναι πεπεισμένος για την ύπαρξή της (χωρίς παραπομπή σε δημοσιεύσεις κττ). Τέλος, έχει αρκετές ετεροαναφορές σε δημοσιεύσεις ή βιβλία άλλων, που χρησιμοποιούν τα συμπεράσματά του ως επιχείρημα, αλλά πρωτογενές υλικό ελάχιστο. Ωστόσο εδώ οφείλουμε να διαχωρίσουμε ρητά το ζήτημα των θεματικών μοτίβων από το ζήτημα των γλωσσικών επιδράσεων, οπότε θα δούμε ότι οι γλωσσικές συγγένειες στις οποίες στηρίζεται για να καταλήξει στα συμπεράσματά του (μεταξύ των οποίων είναι κυρίως το ότι η ΠΔ είναι έργο των ελληνιστικών χρόνων κι όχι, της εν γένει θεωρούμενης, αρχαιότερης εποχής) είναι σε τελική ανάλυση οι εξής:
- kesitah (Γέν. 33, 19) από το λυδικό κιστοφόρος (κίστη)
- makera (Γέν. 49, 5) από το ελλην. μάχαιρα
- goral "έκταση, κομμάτι γης" από το ελλην. κλήρος· και οι δύο λέξεις έχουν επίσης και τη σημασία της τυχαίας επιλογής
- gimel (εβραϊκό γράμμα) από το ελλην. κάππα [ΣτΖ: Η μέχρι τώρα αποδεκτή ετυμολογία είναι ότι το gimel είναι το έτυμον του ελλην. γάμμα κι ότι το κάππα προέρχεται από το σημιτ. kaph.]
- bethula "παρθένος" από το ελλην. παρθένος
- kad "υδρία, στάμνα" σχετίζεται με το ελλην. κάδος, χωρίς κατά τον Κούπιτζ να μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ποιος το πήρε από ποιον [ΣτΖ: Η μέχρι τώρα αποδεκτή ετυμολογία είναι ότι το ελλην. κάδος προήλθε από το εβρ. kad· εντούτοις ο Beekes δεν πείθεται απόλυτα για τη σημιτική προέλευση, και προτείνει εναλλακτικά και την προελληνική.]
- karah "χτυπώ ǁ συναντώ" από το ελλην. κυρέω (με τις ίδιες σημασίες) [ΣτΖ: Το κύρω/κυρέω είναι αγνώστου ετύμου.]
- su'ach "ηρεμώ, ησυχάζω" από το ελλην. ήσυχος
- ouri "σήκω (απ' το κρεβάτι)" από το ελλην. όρνυμαι (με την ίδια σημασία)
- Rivka "Ρεβέκκα" από το ελλην. ευρίσκω
- Avraam από το ελλην. εύρημα
- κ.ά [ΣτΖ: Τα περισσότερα απ' τα επιχειρήματα του Κούπιτζ έχουν καταρριφθεί από μεταγενέστερες δημοσιεύσεις, όπως είναι το Jews, Greeks, and Dilettantes του Serge Frolov (Hebrew Studies, Volume 54, 2013, pp. 373-385), αλλά ούτως ή άλλως δεν ασχολήθηκα με αυτά σε βάθος διότι το ζήτημα που με απασχολούσε εμένα ήταν κάτι άλλο· βλ. αμέσως παρακάτω.]
Όμως για μένα εκείνο που με έτρωγε πραγματικά να διαπιστώσω εάν ισχύει ήταν το hamula, που ισχυρίζεται ότι προέρχεται από το ελλην.
όμιλος. Καταρχάς, ας το δούμε γραμμένο στα εβραϊκά:
חמולה. Κατόπιν, ένα θέμα είναι ότι ο Κούπιτζ ισχυρίζεται πως η λέξη αυτή υπάρχει στην Παλαιά Διαθήκη (ειδάλλως δεν έχει νόημα το επιχείρημά του) — υπάρχει όντως όμως; Δεν μπορεί να είναι μια λέξη βιβλική και να μην υπάρχει ούτε μια αναφορά κάπου, ούτε μια πηγή να επικαλεστούμε! Εγώ δεν βρήκα κάτι, και βασίζομαι πλέον στη συλλογική σοφία των συμφορουμιτών για να με βοηθήσετε.
Τέλος πάντων, τι βρίσκουμε όταν αναζητούμε τη λ. hamula(h) στην εβραϊκή; Αφενός το όνομα Hamula/Hamulah ή Hamulla(h), που όμως (οι σχετικοί ιστότοποι λένε ότι) σημαίνει "φεισθείσα υπό του Θεού" — άρα άσχετο. Αφετέρου μια μνεία στον John Minsheu o οποίος στο έργο του
Ductor in Linguas: The Guide into Tongues (1617) συγκρίνει τα ελλην.
ομιλία /
ομιλέω με το εβρ. hamulah (με την ίδια σημασία, με βάση τα όσα γράφει ο Minsheu) — οπότε εδώ έχουμε το πρώτο μας “εύρηκα!” καθότι τα
ομιλία-ομιλέω έχουν αρχική σημασία "συναναστρ-οφή/-έφομαι" και προέρχονται από το
όμιλος. Όμως συντριπτικά περισσότερα απ' τα προαναφερθέντα είναι τα ευρήματα που μας δείχνουν ότι σήμερα στην εβραϊκή η λέξη hamula(h) προέρχεται από την αραβική, όπου σημαίνει "φατρία, φάρα, σόι" (σημασίες που και πάλι δεν είναι άσχετες από τη σημασία της λ.
όμιλος)! Εάν όμως η λ. hamulah υπήρχε στην εβραϊκή εδώ και χιλιετίες, και μάλιστα στο κατεξοχήν λατρευτικό τους κείμενο, τότε γιατί σήμερα οι ίδιοι οι Εβραίοι λένε ότι η λ. hamula(h) ήρθε στη γλώσσα τους από την αραβική; Δεν είναι αυτό κάπως περίεργο; Οπότε στο σημείο αυτό έπρεπε να ψάξω να βρω μια έγκυρη ετυμολόγηση της αραβικής λέξης, εξ ου και το ερώτημά μου εδώ· όποιος μπορεί να βοηθήσει, είναι κάτι παραπάνω κι από ευπρόσδεκτος!
Καταληκτικά, να σημειώσω ότι η ακριβής μεταγραφή της αραβικής λέξης είναι
ḥamūlah (πληθ.
ḥamāyil), αλλά δεν κατάφερα να την αντιστοιχίσω σωστά σε αραβική γραφή. Έβρισκα συνεχώς τη λέξη
عشيرة, αλλά αυτή προφέρεται διαφορετικά. Συναφώς να σημειώσω ότι, μπορεί μεν το ΛΝΕΓ να αναφέρει ότι η λ.
όμιλος συνδέεται με λέξη της σανσκριτικής, όμως ο Beekes τη θεωρεί αμιγώς προελληνική. Τέλος (άσχετο, αλλά το λέμε με την ευκαιρία) η ίδια λέξη, hamula, υπάρχει και στα λατινικά με τη σημασία "αγκιστράκι", αγνώστου ετύμου και με αβέβαιη σύνδεση με τα ελλην.
χαμόν/
χαβόν "καμπύλον" που είναι προελληνικής προέλευσης.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η υπόθεση είναι ενδιαφέρουσα, οπότε βοηθήστε όποιος μπορεί! :)
) το nisanyansozluk.com έχει, τελικά, τις ετυμολογίες των περισσότερων αραβικών λέξεων. Τώρα ας πούμε που έψαχνα την ετυμολογία δύο λέξεων με την ίδια σημασία (καλόγερος), ενώ βρήκα τη μία στον Wehr (με αραβική ετυμολογία από τη ρίζα που σημαίνει "σέβομαι") την άλλη τη βρήκα στον Νισανιάν (με αραμαϊκή ετυμολογία που σημαίνει "ηλικιωμένος"). Αλλά να ψάξεις στον Νισανιάν σημαίνει ότι, ακόμα και αν τα καταφέρεις χωρίς τούρκικα (δεν είναι δύσκολο, για λεξικό πρόκειται οπότε ένα γκουγκλομεταφραστήρι για μια-δυο λέξεις αρκεί), πρέπει να μπορείς να σκεφτείς τον τουρκικό τύπο της αραβικής λέξης. Π.χ. στο παράδειγμα που έφερα παραπάνω, το μουκααταμπά θα γίνει mükâtebe...