Αραβικά, αγγλικά και άλγεβρα

[drsiebenmal]

Ο Abu’l-Hasan Ahmad ibn Ibrahim al-Uqlidisi ήταν ένας σημαντικός Άραβας μαθηματικός του 10ου αιώνα. Όπως δείχνει το τελευταίο συνθετικό του ονόματός του, μετέφραζε (ή αντέγραφε) τον Ευκλείδη.

Εδώ με ενδιαφέρει αν ισχύει μια επισήμανση ότι το αρχικό «ου» στο όνομα Ουκλίντισι οφείλεται αφενός στην ανυπαρξία (από όσο θυμάμαι) του φωνήεντος «ε» στα αραβικά {αλλά κατά πόσο/σε ποιον βαθμό ισχύει τελικά αυτό;} σε συνδυασμό με ότι στα ελληνικά το «υ» προφερόταν ακόμα ως /u/.

 

[Marinos]

Δεν ξέρω να απαντήσω ακριβώς στην ερώτηση, αλλά οι αραβικές μεταφράσεις έγιναν μέσω συριακών-αραμαϊκών και είναι σχεδόν πάντα παρεφθαρμένες. Μερικές φορές είναι κατανοητό το πώς (Φισαγόρας ο Πυθαγόρας γιατί στα αραβικά δεν υπάρχει π, όπως και Αφλατούν ο Πλάτωνας), ενίοτε δια της τεθλασμένης (Τζαλινούς ο Γαληνός, μάλλον διότι σε άλλες αραβικές διαλέκτους το πρώτο γράμμα προφέρεται γκ, ενώ στην κλασική αραβική τζ). Νομίζω για τον Ευκλείδη ο καθ' ύλην αρμόδιος είναι ο π2. Πάντως πράγματι δεν υπάρχει το "ε" και το σύμπλεγμα /fkl/, ε, όσο νάναι...

 

[AoratiMelani]

...Φισαγόρας ο Πυθαγόρας γιατί στα αραβικά δεν υπάρχει π...

Καλά το π, αλλά το θ γιατί; Αφού υπάρχει το γράμμα θα ث.

Και για το π έχω απορία, γιατί ας πούμε το πιάνο έγινε بيانو (μπιάνου) δηλαδή το π έγινε μπ ενώ στον Πυθαγόρα έγινε φ; Υποθέτω πως οι απορίες μου είναι απορίες ημιμαθούς ή μάλλον τελείως άσχετου, αλλά είπα να τις αφήσω εδώ να βρίσκονται.

 

[Marinos]

Ναι σωστά, ως συνήθως είχα οθωμανική πηγή οπότε μάλλον αποδίδει το θα έτσι. Έχω την αίσθηση ότι στα μεσαιωνικά αραβικά, δηλ. μέσω συριακών π.χ., το π αποδιδόταν με φ, ενώ στα σύγχρονα (μέσω ευρωπαϊκών γλωσσών) με μπ.
Για τον Ευκλείδη, σκέφτηκα επίσης ότι αν τον γράψεις στα αραβικά /awklidis/ και δεν φωνηεντίσεις (είναι, ας πούμε, προαιρετικό) ή δεν φωνηεντίσεις σωστά διαβάζεις /uklidis/, μια και το /u/ στην αρχή της λέξης γράφεται με άλεφ και βαβ (aw).

 

[drsiebenmal]

Εμένα πάντως με ιντριγκάρισε του «Ου» στο Ουκλίντισι επειδή το είδα ως πρόσθετη ένδειξη ότι το ύψιλον διαβαζόταν ακόμα και τότε στα ελληνικά ως «ου» ενώ η διάκριση στα ει, η, ι είχε εξαφανιστεί. Άρα Ευκλείδης > euklidis > uklidis. Κάπως έτσι, τέλος πάντων.