Να πω για τα γερμανικά, λοιπόν.
Το ακριβές απόσπασμα είναι:
Das ist nur dann verständlich, wenn wir uns vorstellen, daß Thales seinen Schülern sagte: »Das ist meine Lehre. So denke ich mir die Sache. Versucht, sie zu verbessern«.
Σε πρώτο επίπεδο, λέει: Αυτό είναι κατανοητό μόνο αν
φανταστούμε ότι ο Θαλής έλεγε στους μαθητές του: «Έτσι νομίζω πως έχουν τα πράγματα. Αυτή είναι η θεωρία μου. Προσπαθήστε να τη βελτιώσετε.»
Το επίμαχο ρήμα εδώ είναι το
vorstellen, που μπορεί να έχει διάφορες σημασίες, αλλά το «συνειδητοποιώ» είναι αρκετά μακριά από τις κεντρικές του έννοιες. Τόσο μακριά ώστε να με κάνει να σκέφτομαι μήπως η μετάφραση δεν έγινε απευθείας από τα γερμανικά.
Στη συνέχεια, έχουμε τη φράση στα εισαγωγικά. Όλοι έχουμε μάθει να αναγνωρίζουμε φράσεις σε εισαγωγικά σαν αυτολεξεί (ή, έστω, μεταφρασμένα) τσιτάτα, όμως αυτή δεν είναι η μοναδική χρήση των εισαγωγικών. Μπορεί επίσης να χρησιμέψουν αντί για πλάγιο λόγο, για να κάνουν το κείμενο πιο ανάλαφρο, «βάζοντας» λόγια στο στόμα του ομιλητή. Άλλωστε, αν πρόκειται για μεταφορά από διάλεξη, έχουμε ένα ακόμη στοιχείο που μας κάνει να σκεφτόμαστε ότι δεν πρόκειται για τσιτάτο αλλά για μέθοδο παρουσίασης που επιλέγει ο ομιλητής.
Δεν αρκεί λοιπόν μόνο να καταλαβαίνεις καλά τη γλώσσα από την οποία μεταφράζεις (αν υποθέσουμε ότι μεταφράζεις από εκείνην), ούτε να αναγνωρίζεις την τυπική σημασία της στίξης. Ο μεταφραστής πρέπει να γνωρίζει και να καταλαβαίνει την ουσία. Και η ουσία είναι ότι δεν σώζονται γραπτά του Θαλή, αλλά φράσεις που αποδίδονται στον Θαλή και αναφέρονται από μεταγενέστερους (όπως, το πιο διάσημο απ' όλα, το
Γνῶθι σαυτόν, που γνωρίζουμε να του αποδίδεται από τον Διογένη Λαέρτιο). Και σίγουρα δεν σώζονται παραινέσεις προς τους μαθητές του.
