Δεν είναι τυχαίο που η τελευταία φράση αποδίδεται διαμετρικά αντίθετα από τους μεν και από τους δε. Αυτό δείχνει όχι ένα σκέτο λάθος των Άγγλων, αλλά πρόβλημα στο πρωτότυπο, δηλ. πρόβλημα σαφήνειας. Τι σημαίνει επιβουλεύομαι; Δε σημαίνει "σκέφτομαι να κάνω κακό σε κάποιον;"
Στο "Εκλεκτά Μέρη από τον Θουκυδίδη, Γενική εισαγωγή-κείμενο-μετάφραση-σχόλια", του Α. Γεωργοπαπαδάκου, Μαλλιάρης-Παιδεία, Θεσ/κη, Α' έκδοση 1974, Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών, ο συγγραφέας αποδίδει τη φράση ως εξής:
να καλοσκεφτή όμως κανείς τα πράματα για σιγουριά, ωραίο πρόσχημα για αποφυγή του κινδύνου.
Στα σχόλια δε, λέει τα εξής:
στο εμπλήκτως οξύ (πλεονέκτημα) αντίθετο είναι το ασφαλείαι το επιβουλεύσασθαι (μειονέκτημα· η δοτ. ασφαλείαι τού σκοπού)· η ίδια αντίθεση υπάρχει κι ανάμεσα στο ανδρός μοίραι και αποτροπής πρόφασις εύλογος· το εμπλήκτως οξύ σημαίνει την μανιακή, παράφορη βιασύνη στις αποφάσεις (που κατάντησε να την θεωρούν οι άνθρωποι αρετή) και το ασφαλεία το επιβουλεύσασθαι σημαίνει, όπως λέει κι ο Σχολιαστής, το επί πολύ βουλεύσασθαι δι' ασφάλειαν, δηλ. την προσεκτική εξέταση των ζητημάτων πριν από την απόφαση· στην τέτοια ερμηνεία της φράσης υπάρχει μια δυσκολία: η χρήση του επιβουλεύομαι με τη σημασία τού σκέφτομαι προσεκτικά, εξετάζω με περίσκεψη δεν είναι μαρτυρημένη· ο Stahl παρουσιάζει ως παρόμοια τη σημασία των επινοώ και επιγιγνώσκω στο I, 70, 2· πιθανό το κείμενο έχει φθαρή εδώ· και στο αποτροπής πρόφασις εύλογος εννοείται το ενομίσθη.
Το πρόβλημα επομένως το δημιουργεί ο ίδιος ο Θουκυδίδης με αυτό το "επιβουλεύσασθαι", ή ίσως η φθορά του κειμένου, και οι απόπειρες για λύση του προβλήματος προϋποθέτουν μεγάλη τριβή με τις λέξεις κλπ., δηλ. ισχυρή φιλολογική κατάρτιση, που δεν διαθέτω ούτε εγώ. Άλλο που δεν διαθέτω, είναι μια έκδοση με κριτικό υπόμνημα, για να βλέπαμε τι άλλες γραφές υπάρχουν (αν υπάρχουν).
Ωστόσο, παρά τις αποδόσεις των Ελλήνων μεταφραστών (που τελικά βασίζονται στη γλώττα του Σχολιαστή), και παρά τα ρητορικά σχήματα "πλεονεκτήματος/μειονεκτήματος" που εξηγεί ο Γεωργοπαπαδάκος, εμένα δεν με ικανοποιεί (σαν αναγνώστη) αυτή η απόδοση, γιατί, πέρα από το ότι το ρήμα "επιβουλεύομαι" αλλάζει αυθαίρετα σημασία, δημιουργείται και αφόρητη επανάληψη, σ' ένα εδάφιο που υποτίθεται ότι είναι περίφημο, κλασικό κλπ. Και λέω επανάληψη γιατί και πιο πάνω είχε πει ακριβώς τα ίδια:
μέλλησις προμηθής = δειλία ευπρεπής, σώφρον = ανάνδρου πρόσχημα, προς άπαν ξυνετόν = επί παν αργόν
βάζει τελεία, και δείχνει να αλλάζει, βάζοντας στο εξής σαν πρώτον όρο των εξισώσεων μια πιο ενεργητική και επιθετική, αρνητικά χρωματισμένη συμπεριφορά:
το εμπλήκτως οξύ = ανδρός μοίρα
Οπότε, αμέσως μετά, περιμένω το ίδιο:
το ασφαλείαι επιβουλεύσασθαι = αποτροπής πρόφασις εύλογος
δηλ. το επιβουλεύσασθαι να δείχνει κάτι επιθετικό και κακό, να είναι δηλαδή ομόλογο προς το εμπλήκτως οξύ, και όχι αντίθετο, όπως το θέλει το σχήμα του Γεωργοπαπαδάκου ("πλεονέκτημα/μειονέκτημα"), γιατί ήδη πριν από την τελεία αρκετά πλεονεκτήματα είχε αραδιάσει, μπαφιάσαμε!
Η τελεία κατά τη γνώμη μου αντιστρέφει το χρώμα τον όρων. Πριν από την τελεία έχουμε 1ος όρος (πραγματικά) καλός, 2ος όρος (στα λόγια) κακός, και μετά την τελεία έχουμε 1ος όρος (πραγματικά) κακός, 2ος όρος (στα λόγια) καλός.
Τα δύο κομμάτια πριν και μετά την τελεία αποτελούν δυο μπλοκ που το ένα αποτελεί αντιστροφή του άλλου, με το πρώτο μπλοκ να έχει 3 σύστοιχα ζευγάρια, και το δεύτερο να έχει 2 σύστοιχα ζευγάρια, και επομένως στο εσωτερικό του καθενός μπλοκ υπάρχει συστοιχία των όρων και όχι αντιστροφή. Αλλιώς, στο κάτω-κάτω, καταργείται και η συμμετρία και το πράγμα γίνεται ετεροβαρές και έχουμε ένα σχήμα 3 - 1 - 1, όπου το δεύτερο 1 επαναφέρει το στιλ των 3 πρώτων, με αποτέλεσμα αντιαισθητικό και ενοχλητικό. Έτσι όπως το αποδίδουν οι Άγγλοι, αντιθέτως, δεν χρειάζεται να βϊάζουμε τη σημασία του "επιβουλεύομαι", όπως κάνει ο Σχολιαστής και όσοι τον ακολουθούν, δεν αποδίδουμε το αποτροπής ως "υπεκφυγή" ή ως "εγκατάλειψη" (!), και αισθητικά έχουμε το σχήμα με τα 2 μπλοκ που περιέγραψα παραπάνω.
