Αντίθετο του «μεσίστια»;

[Duke_of_Waltham]

Μετά τον θάνατο του Τζίμι Κάρτερ στις 29 Δεκεμβρίου, κηρύχθηκε τριακονθήμερο επίσημο πένθος στις ΗΠΑ, και αυτό σημαίνει ότι οι σημαίες στα δημόσια κτήρια κυματίζουν μεσίστια επί έναν μήνα — μαζί και στις 20 Ιανουαρίου, την ημέρα της ορκωμοσίας του Ντόναλντ Τραμπ. Ο ίδιος φυσικά γκρίνιαξε γι' αυτό, όπως για οτιδήποτε τραβάει την προσοχή μακριά από τον ίδιο, και έτσι ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων αψήφισε την παράδοση (και το σχετικό προεδρικό διάταγμα) και όρισε οι σημαίες στο Καπιτώλιο να κυματίσουν στην κορυφή του ιστού για εκείνη τη μέρα, όπως έκαναν και κάποιοι (Ρεπουμπλικανοί) κυβερνήτες για τις πολιτείες τους.

Αν δεν είχε πολιτικοποιηθεί και αυτό το θέμα, θα μου φαινόταν μια χαρά εύλογο να μην υπάρχει αυτή η σύγκρουση μεταξύ του πένθους —που ούτως ή άλλως διαρκεί υπερβολικά πολύ, κατά τη γνώμη μου— και της (θεωρητικά) χαρμόσυνης περίστασης της προεδρικής ορκωμοσίας. Ενδεικτικά, όταν πέθανε η βασίλισσα Ελισάβετ πριν από δυόμισι χρόνια, οι σημαίες στο Ηνωμένο Βασίλειο κυμάτισαν μεσίστια μόνο μέχρι την κηδεία της, αλλά υπήρξε και σ' αυτό εξαίρεση για την ημέρα της ανακήρυξης του νέου βασιλιά. Στη δε Ελλάδα είθισται το τριήμερο ή τετραήμερο εθνικό πένθος, όπως για τον Κώστα Σημίτη, που συμπτωματικά κηδεύτηκε την ίδια μέρα με τον Κάρτερ (9 Ιανουαρίου).

Όλα αυτά όμως μου γέννησαν μιαν απορία: υπάρχει μονολεκτικός τρόπος να πούμε ότι μια σημαία κυματίζει κανονικά, στην κορυφή του ιστού, και όχι μεσίστια; Θα υπέθετα ότι ένας εύλογος όρος είναι το «υψίστια», αν και ο Γούγλης έβγαλε μόλις δυο-τρία ευρήματα· βρήκα μερικά και για «πλησίστια» σημαία, που όμως μοιάζουν να είναι τελείως λάθος (μιας και η λέξη υπάρχει στα σύγχρονα μεγάλα λεξικά και αναφέρεται σε εκείνον που ταξιδεύει «με γεμάτα τα πανιά, ολοταχώς»).

 

[cougr]

Όλα αυτά όμως μου γέννησαν μιαν απορία: υπάρχει μονολεκτικός τρόπος να πούμε ότι μια σημαία κυματίζει ..., στην κορυφή του

εφίστιος
έχει εν μέρει την παραπάνω σημασία αλλά επιπλέον εμπεριέχει την έννοια αυτού που "φέρεται μόνιμα επί του ιστού" - η οποία είναι και η κύρια έννοια του.

εφίστιος - Βικιλεξικό

el.m.wiktionary.org

 

[Duke_of_Waltham]

εφίστιος
έχει εν μέρει την παραπάνω σημασία αλλά επιπλέον εμπεριέχει την έννοια αυτού που "φέρεται μόνιμα επί του ιστού" - η οποία είναι και η κύρια έννοια του.

Η αλήθεια είναι ότι η σημασία «φέρεται μόνιμα επί του ιστού» μοιάζει να είναι η μοναδική, κρίνοντας τουλάχιστον από το λήμμα του Βικιλεξικού και από το κύριο παράδειγμα που βγάζει γκουγκλοευρήματα (τον εφίστιο φανό στα πλοία).

Βέβαια, ο νόμος 851/1978 «περί της Εθνικής Σημαίας» μιλάει γενικά για ανάρτηση επί ιστού ή κοντού, οπότε ίσως έχει μια λογική το εφίστιος. Ο ίδιος νόμος γράφει όμως και ότι Αἱ […] ἐπαιρόμεναι Σημαῖαι, ἐπαίρονται μέχρι τῆς κορυφῆς τοῦ ἱστοῦ ἤ κοντοῦ ἐφ' οὗ ἀναρτῶνται (άρθρο 6, παρ. 5), αγνοώντας τυχόν ειδικό όρο για την έπαρση σημαίας στην κορυφή αντί του μέσου του ιστού.

Αγνοεί και κάποια άλλα πράγματα:

Πάντως βρήκα στο Lexigram δεύτερη σημασία για το μεσίστιος: «που είναι ανάμεσα σε δύο κατάρτια (μεσίστιο σύσπαστο)».

 

[pontios]

υψωμένη σημαία = hoisted flag?

 

[m_a_a_]

Off-topic interference:

υψωμένη σημαία = hoisted flag?

Flag? You mean 'rag'...

 

[pontios]

Off-topic interference:

Flag? You mean 'rag'...

Να μας λείπει.

 

[cougr]

Υπάρχει και το "ακρίστιος" αλλά δεν διακρίνει μεταξύ των πάνω και κάτω άκρων του ιστού.

 

[Duke_of_Waltham]

υψωμένη σημαία = hoisted flag?

Το σκέτο «υψωμένη» θαρρώ πως είναι γενικός όρος: και μεσίστια να κυματίζει η σημαία, πάλι σε κάποιο ύψος βρίσκεται.

Το «πλήρως υψωμένη», από την άλλη, θα έλεγα πως είναι μια εξόχως διαφανής περίφραση.

 

[pontios]

Το «πλήρως υψωμένη» μου μοιάζει περιττό ... το «υψωμένη» (σκέτο) εννοεί «πλήρως υψωμένη» νομίζω.
It's like "raised flag" and "hoisted flag," both imply that the flag is fully raised, the latter using ropes (to hoist it, to the top of the mast/pole).

When you fly/raise the flag to demonstrate pride in your country, organisation, etc... you raise it to the very top (I would have thought?).

 

[m_a_a_]

Κι ο ένας κι ο άλλος, καλά τα λέτε (λέω εγώ). Η πρώτη μου σκέψη ήταν και μένα το υψωμένη που λέει κι ο pontios.
Μετά σαν να με έπεισε ο Duke για την αναγκαιότητα του πλήρως ~, αλλά τώρα πάλι σαν να με ξαναμεταπείθει ο pontios.

Τη σύμφραση «υψωμένη μεσίστια», μια φορά, δεν τη βρήκα πουθενά στο διαδίκτυο. Το «μεσίστια υψωμένη» κάποιος το 'χει αποτολμήσει στο φέισμπουκ, όπου δεν έχω πρόσβαση. Κι αν κρίνω από την προεπισκοπήσιμη [!] πρόταση που εμφανίζεται στο ψαχτήρι (Η Ελλάδα κυματίζει μεσίστια υψωμένη κόντρα σ´όλους τους αγέρηδες), δεν ενδιαφέρομαι και ν' αποκτήσω. Με εξαίρεση κάτι τέτοια περίεργα, πάντως, η επικρατούσα χρήση μοιάζει (στα δικά μου τουλάχιστον μάτια) να κάνει διάζευξη μεταξύ υψωμένης και μεσίστιας: ή το ένα ή το άλλο θα 'ναι μια σημαία.

Και σε πιο stiff ρέτζιστερ, έχουμε και την επηρμένη…

…περί της οποίας βρήκα αυτό:

Άρθρο 2210​

Τιµές προς την Σηµαία από εµπορικά πλοία​

1. Όταν Ελληνικό εµπορικό πλοίο ή εµπορικό πλοίο αναγνωρισµένου από την Ελλάδα Κράτους κατά την συνάντησή του µε Ελληνικό Πολεµικό Πλοίο, χαιρετά την Εθνική Σηµαία, υποστέλλον επί του ιστού ή της κεραίας, την Σηµαία τούτου, το Π. Πλοίο ανταποδίδει τον χαιρετισµό δι' αντιστοίχου κινήσεως της εν όρµω ή εν πλώ επηρµένης Σηµαίας. Εάν κατά τον χαιρετισµό του εµπορικού πλοιου, το Π. Πλοίο δεν έχει επηρµένη Σηµαία, επαίρει αυτήν διά τον σκοπόν αυτό, του χαιρετισµού ανταποδιδοµένου από την θέση της τέλειας επάρσεως. Εάν η Σηµαία είναι µεσίστιος, επαίρεται τελείως, ανταποδίδεται ο χαιρετισµός και τοποθετείται στην προτέρα της κατάσταση.​

 

[Duke_of_Waltham]

Σύμφραση «υψωμένη μεσίστια» μοιάζει όντως να μην υπάρχει —μιας και βλέπω και στα λεξικά ότι κυριαρχεί το «κυματίζει μεσίστια»— και, γενικά, είναι μια χαρά λέξη το «υψωμένη» για τις περισσότερες χρήσεις. Άλλωστε η συνήθης, στερεοτυπική εικόνα της σημαίας είναι ένα χρωματιστό ορθογώνιο πανί που κυματίζει από την κορυφή ενός κονταριού — το οποίο κοντάρι συνήθως είναι φτιαγμένο γι' αυτό τον σκοπό και άρα δεν έχει λόγο να υπερβαίνει το ύψος στο οποίο μας ενδιαφέρει να ανεβάσουμε το πανί. Ο μέσος άνθρωπος μένει σ' αυτή την εικόνα και δεν νομίζω ότι πηγαίνει παραπέρα χωρίς κάποιαν αφορμή: ούτε τετράγωνες σημαίες θα σκεφτεί από μόνος του (εκτός αν είναι Ελβετός, ή ίσως ναυτικός), ούτε λάβαρα που αναρτώνται κάθετα, ούτε σημαίες που κυματίζουν στο μέσο του ιστού τους, ούτε καν το κατά τ' άλλα συνηθισμένο θέαμα της σημαίας που κρέμεται ψόφια στο κοντάρι όποτε δεν φυσάει, κρύβοντας έτσι το σχέδιο που φτιάχτηκε για να επιδεικνύει.

Όλες αυτές οι περιπτώσεις όμως υπάρχουν (όπως και πάμπολλες άλλες), και πρέπει να μπορούμε να τις μεταφέρουμε στον λόγο μας. Το πόσο λεπτομερείς και συγκεκριμένοι θα είμαστε εξαρτάται από τις εκάστοτε ανάγκες: αν δεν υπήρχε χρεία (έστω σε κάποιες περιπτώσεις) να γίνει ξεκάθαρα αντιληπτό ότι η σημαία όχι απλώς βρίσκεται στον ιστό αλλά συγκεκριμένα στην κορυφή του, δεν θα χρειαζόταν το παρατιθέμενο Άρθρο 2210 να γράψει «τέλεια έπαρση» και «επαίρεται τελείως», ούτε θα υπήρχε η ανάγκη στην αγγλική για φράσεις όπως «flown at full-mast» και «hoisted to full mast». Καθώς δεν σκέφτονται όλοι με τον ίδιο τρόπο και δεν καταλαβαίνουν πάντοτε σωστά αυτό που κάποιος προσπαθεί να εκφράσει, οφείλει να έχει κανείς τη δυνατότητα να προλάβει ή να διορθώσει τις παρερμηνείες που αναπόφευκτα προκύπτουν στην επικοινωνία.

Με την προαναφερθείσα «τέλεια έπαρση» και τη «μεσίστια έπαρση της σημαίας» που ορίζει το υπουργείο Εσωτερικών σε τέτοιες περιπτώσεις, έχουμε την τεχνική ορολογία που χρειαζόμαστε. Για λιγότερο τυπικές χρήσεις, εφόσον εκλάβουμε την υψωμένη σημαία ως ένα ευρύτερα κατανοητό συνώνυμο της επηρμένης, νομίζω ότι η «πλήρως υψωμένη σημαία» είναι μια εξαιρετική διατύπωση για όταν θέλουμε να δώσουμε έμφαση στη θέση της.