Ποιο είναι το σωστό — ανσανσέρ, ανσασέρ, ασανσέρ ή ασασέρ; Απ.: ασανσέρ

[Zazula]

Όταν το έτυμον μιας δημοφιλούς (δηλ. του γενικού λεξιλογίου, που τη χρησιμοποιεί όλος ο κόσμος) ξενικής λέξης είναι αδιάφανο για τον ελληνόφωνο, όπως συμβαίνει με τη λέξη ασανσέρ (< γαλλ. ascenceur), και η λέξη αυτή δίνει λαβή για σύγχυση (π.χ. στην περίπτωσή μας έχει δύο συμφωνικά συμπλέγματα με βάση το /s/), είναι αναμενόμενο να εμφανίζονται και λανθασμένοι τύποι, όπως είναι στην περίπτωσή μας τα *ανσανσέρ και *ανσασέρ. Στατιστικά χρήσης στο διαδίκτυο (μην τα παίρνετε τοις μετρητοίς, μια απλή ένδειξη επιθυμώ να δώσω):

• ασανσέρ: 131000 αλταβιστιές / 4530 μπινγκιές
• *ανσασέρ: 5340 αλταβιστιές / 1220 μπινγκιές
• *ανσανσέρ: 695 αλταβιστιές / 841 μπινγκιές

Ο τύπος ανσανσέρ θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι αποτέλεσμα προληπτικής αφομοίωσης , ενώ ο τύπος ανσασέρ προϊόν αντιμετάθεσης υπό την επίδραση των υπόλοιπων λέξεων σε -σέρ (αμορτισέρ, κομπρεσέρ κλπ) — κι άλλωστε αφού έχουμε νεσεσέρ κάποιοι ελάχιστοι γράφουν και ασασέρ.

 

[Zazula]

ασανσεράκι (αργκό πληροφορικάριων) = vertical scrollbar thumb, vertical thumb, (παλαιότ.) vertical handle

Κι ένα ζαργκονικό ασανσεράκι (βλ. τίτλο) που συνάντησα σήμερα. :)

 

[nickel]

Απίστευτα εκφραστικό το ασανσεράκι!

 

[drsiebenmal]

ασανσεράκι (αργκό πληροφορικάριων) = vertical scrollbar thumb, vertical thumb, (παλαιότ.) vertical handle

Προσωπικά, το χρησιμοποιώ (σε προφορικό λόγο) όχι μόνο για την κατακόρυφη, αλλά ακόμη και για την οριζόντια γραμμή/ράβδο/μπάρα κύλισης.

 

[Zazula]

Ναι, κι εγώ το έχω ακούσει. :)

 

[sarant]

Καλά, η Αλταβίστα δεν είχε κλείσει;

 

[meidei]

Ακούω συχνά-πυκνά το ανσανσέρ. Πιο πολύ όμως ασσασσέρ.

 

[nickel]

Καλά, η Αλταβίστα δεν είχε κλείσει;

Έγινε ένα με το Γιαχού. Δεν ξέρω ποιανού είναι το μαγαζί και η βάση, αλλά καλά κάνει ο Ζαζ, το γιαχουγιές δεν είναι πολύ εύηχο, είναι ένα βήμα από τους Houyhnhnms.

 

[AoratiMelani]

Ορισμένα ανσανσέρ και ανσασέρ μπορεί να είναι και απλώς μπλέξιμο των δακτύλων κατά την πληκτρολόγηση (εγώ το παθαίνω κατά κόρον με διάφορες λέξεις).

 

[Costas]

Νομίζω πως η μετατόπιση συμφώνων αυτού του είδους δεν έχει τόσο πολύ να κάνει με το έτυμον και αν η λέξη είναι ξένη κλπ., γιατί και σε ελληνικές λέξεις έχουμε το ίδιο, π.χ. μεγέθυνση - μεγένθυση. Μάλλον για τα συνηθισμένα 'πάθη συμφώνων' πρόκειται. Το νι ενοχλεί εκεί που είναι, και αρχίζει και ψάχνεται...

 

[Zazula]

Σωστή η παρατήρηση ότι ανάλογα πάθη τραβάει και η μεγέθυνση, αλλά έχω την εξής ερώτηση: Για τη μεγέθυνση αρκεί να πούμε ότι ενοχλεί το νι εκεί που βρίσκεται; Επειδή τράβηξα μια λίστα όλων των λέξεων σε -νση, και σε μια πρώτη ματιά δεν φαίνεται το νι αυτό να ενοχλεί στις άλλες λέξεις. Νομίζω λοιπόν ότι η μεγένθυση δεν είναι πρωτογενές προϊόν, αλλά μάλλον αποτέλεσμα του ότι αναπτύσσεται ένα νι στο μεγεθύνω (κάνοντάς το μεγενθύνω), πιθανότατα για εκφραστικούς λόγους. Γι' αυτό και στο γκουγκλ η σχέση μεγέθυνση προς μεγένθυση είναι 15/1, ενώ η σχέση μεγεθύνει προς μεγενθύνει είναι 5,8/1 και μεγεθύνω προς μεγενθύνω είναι 5,2/1 (δηλ. στο ρήμα το λάθος είναι κάπου τρεις φορές συχνότερο).

 

[sarant]

Σωστή η παρατήρηση, το Ν αναπτύσσεται στο μεγεΝθύνω, εκεί το λάθος είναι συχνότερο.

 

[Costas]

Πάντως εγώ μικρός μεγένθυση την έλεγα και την άκουγα, ώσπου 'είδα το φως' κι έβαλα αναγκαστικά μυαλό. Τώρα, για τους λόγους δεν ξέρω, αλλά δεν καταλαβαίνω και τι θα πει "για εκφραστικούς λόγους"· πολλών τάξεων πράγματα μπορεί να κρύβονται πίσω από μια τέτοια έκφραση. Ένας παράγοντας πάντως που επηρεάζει τη μετακίνηση είναι τι σύμφωνο προηγείται. Άλλο θήτα από πίσω υπάρχει μόνο στη λέξη βάθυνση, που έχει ενδοχώρα μόλις μιας συλλαβής (βάθ-), ενώ η μεγέθυνση έχει ενδοχώρα δύο συλλαβών (μέγεθ-), άρα η λέξη έχει μακρύτερη φόρα όταν ο τόνος σκάει πριν από το θήτα (ελπίζω να απολαμβάνετε την ορολογία μου :) ), και ίσως αυτό να επιδρά στο αποτέλεσμα, δηλ. στην εμφάνιση του νι πίσω απ' το θήτα. Κι αυτό, θέμα 'έκφρασης' είναι.

Πάντως το -νσ- είναι προβληματικό έτσι κι αλλιώς. Σε πολλές άλλες κοινόχρηστες λέξεις της λίστας που μπορεί κανείς να διαβάσει στο Αντίστροφο Λεξικό, το νι τού -νση στην προφορική γλώσσα πολύ απλά πέφτει και μένει σκέτο ένα -ση, ή αλλιώς εξαχνώνεται επικίνδυνα. Άρα στον τίτλο σου, Ζαζ, θα μπορούσες να προσθέσεις το ασασέρ που ανέφερες, μια και το ερώτημα του τίτλου είναι έτσι κι αλλιώς ρητορικό (εννοείται ότι το σωστό είναι το ασανσέρ για το προβλέψιμο μέλλον). Αλλά δεν νομίζω ότι το ασασέρ έλκει την καταγωγή από τα υπόλοιπα σε -σέρ παρά από την ίδια τάση απαλλαγής από το οχληρό σύμπλεγμα -νσ- (ειδικά όταν δεν προηγείται τονισμένο φωνήεν).

Αναρωτιέμαι τι θα είχαν να πουν επ' αυτού οι επαΐοντες...

 

[Zazula]

Μα, Κώστα, αφού τόσο πολλοί (στον προφορικό λόγο ίσως να αποτελούν και την πλειοψηφία) λένε μεγενθύνω, είναι απόλυτα φυσιολογικό στη συνέχεια να λένε και μεγένθυση ή μεγένθυνση, χωρίς να απαιτείται η ύπαρξη ενός μηχανισμού ειδικά για τη λέξη μεγέθυνση — δηλαδή εδώ το ξυράφι τού Όκαμ μάς κατευθύνει στο να καλυφτούμε από το πρώτο γενεσιουργό αίτιο, αφού αυτό αρκεί από μόνο του για να επεξηγήσει και την αλλαγή σε δεύτερο στάδιο.

Όσο για το ασασέρ, το σχόλιο για το νεσεσέρ έγινε με τη λογική τού αστεϊσμού κι όχι ως πρόταση για σύνδεση με την οποία να επεξηγείται η δηγμιουργία αυτού τού τύπου — είναι λογικό και αναμενόμενο εάν έχουμε παραφθορά τού /ns/ αυτό να τρέπεται σε /s/, όπως άλλωστε επισημαίνεις κι εσύ.

 

[Costas]

Μπορεί να στέκει όπως το λες, δεν το αποκλείω. Λογικός ειρμός υπάρχει στο συλλογισμό. Αλλά αυτό δεν αποδεικνύει την ορθότητα της προκείμενης, η δε στατιστική συχνότητα του μεγενθύνω αποτελεί ένδειξη, όχι απόδειξη. Μια εναλλακτική είναι να εντάσσεται απλώς στα πάθη συμφώνων αυτού του είδους (μετακίνηση του 'προβληματικού' συμφώνου σε άλλη συλλαβή, αντί για απλή απαλοιφή του). Ποιος μπορεί να εξηγήσει γιατί στη μια περίπτωση συμβαίνει π.χ. απαλοιφή και στην άλλη μετακίνηση; γιατί οι μεν διάλεξαν το πεθαίνω και οι δε το πόθανα; μάλλον κανείς. Περί παθών ουδείς λόγος!

Προσωπικά, το χρησιμοποιώ (σε προφορικό λόγο) όχι μόνο για την κατακόρυφη, αλλά ακόμη και για την οριζόντια γραμμή/ράβδο/μπάρα κύλισης.

Στο οριζόντιο θα ταίριαζε η σαΐτα (του αργαλειού).

 

[JimAdams]

Και με αφορμή το νήμα, να θυμηθούμε το ωραίο φιλμ ''ascenseur pour l'echafaud'', του Λουί Μαλ, με την όμορφη μουσική του Μάιλς Ντέιβις....

 

[hellex]

Προσωπικά σε ένα επίσημο κείμενο θα χρησιμοποιούσα τον όρο ‘υδραυλικός ή μηχανικός ανυψωτήρας‘ ανάλογα με το είδος της ενέργειας που δαπανάται για την ανύψωση του φορτίου.

 

[daeman]

Οφτόπικ για το ασανσέρ, γι' αυτό και το γκρίζο χρώμα: οι αρμόδιοι πάντως στα "επίσημα κείμενα" χρησιμοποιούν συνήθως τον ανελκυστήρα, τουλάχιστον για τις περιπτώσεις μεταφοράς προσώπων. Και οι Ελληνοαμερικανοί τα ελεβατόρια, κοντά στα αναβατόρια, αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία.

 

[dharvatis]

Να θυμίσω εδώ και το υπέροχο "δικτακτορία"!

 

[hellex]

Βλέπεις και εσύ πόσες ωραίες ελληνικές λέξεις έχουμε. Είναι ανάγκη όλες τις ξένες λέξεις να ψάχνουμε με ποιόν τρόπο θα τις γράψουμε ελληνικά;
Ή μήπως δεν είναι καλό είναι οι μεταφράσεις μας να έχουν την αντίστοιχη ελληνική λέξη;
Αυτό προτείνω.
Bέβαια και στο προφορικό λόγο να ίσχυε αυτό, θα ήταν μια καλή υπενθύμιση πόσο πλούσιο λεξιλόγιο έχει η ελληνική γλώσσα.
Άσε που ...
Μήπως το γκρίζο δε βοηθά το λευκό να πλησιάσει το μαύρο και γι’ αυτό το λόγο το χρησιμοποιούμε όπου ούτε το μαύρο θέλουμε ούτε το λευκό;