-omics, genomics, proteomics = -ωματική, γονιδιωματική, πρωτεϊνωματική

[nickel]

Ζητώ συγγνώμη για την παρέμβαση, αλλά όσο είναι νωρίς, ας αποφύγουμε την πατάτα.

Genomics is the study of the genomes of organisms.
Η γονιδιωματική μελετά το γονιδίωμα (του γονιδιώματος).

Proteomics is the large-scale study of proteins, particularly their structures and functions. Proteins are vital parts of living organisms, as they are the main components of the physiological metabolic pathways of cells. The term "proteomics" was first coined in 1997 to make an analogy with genomics, the study of the genes. The word "proteome" is a blend of "protein" and "genome", and was coined by Marc Wilkins in 1994 while working on the concept as a PhD student.
Η πρωτεωματική μελετά το πρωτέωμα (του πρωτεώματος).

Έτσι τη λέει και ο Αλαχιώτης στην Εισαγωγή στη Γενετική: «Η δομή και λειτουργία του γονιδίου, γονιδιωματική και πρωτεωματική».

Όπως διπλωματική, εξωσωματική, οχυρωματική, αναπληρωματικός, αξιωματικός, αρωματικός, βιωματικός, δικαιωματικός, εκτρωματικός, ελαττωματικός, ζυγωματικός, ιδιωματικός, συμπληρωματικός, συμπτωματικός, σωματικός, χρωματικός, ψυχοσωματικός.

Δυστυχώς, αντιλαμβάνομαι ότι υπερισχύει το παβλοφικό *πρωτεωμική — και σε ιατρικές σχολές. Ας πάει στον αγύριστο!

 

[nickel]

Η λύση ήρθε από τον Thomas στο translatum.

Εκτός από το πρωτέωμα, υπάρχει και το πρωτεΐνωμα (είπαμε: πρωτεΐνη + γονιδίωμα, καλύτερος σχηματισμός, λιγότερο «αυτόματος»).

Οπότε: proteomics = πρωτεϊνωματική.

Και, ευτυχώς, η πρωτεϊνωματική έχει αρκετά ευρήματα. Και πάει στον τίτλο.

 

[Costas]

Δεν ξέρω αν είναι απαραίτητο να σεβαστούμε απολύτως τη γραμματική και να κάνουμε -ωματική αντί για -ωμική. Ας πούμε, το συστημικός μια χαρά ακούγεται πια. Επίσης έχουμε πραγμοποίηση, χρωμόσωμα, χρωμόσφαιρα, χρωμοσαμπουάν κοκ. Δηλ. δεν είναι αδιανόητη για μένα μια γονιδιωμική, πρωτεϊνωμική και ό,τι άλλο τέλος πάντων, για τον άγιο σκοπό τού μια συλλαβή λιγότερη παρά μια 'σωστή' παραγωγή. Άλλωστε έχουμε και πολυπραγμοσύνη (από το -πράγμων, θα μου πεις, και όχι από το πράγμα, αλλά το ακουστικό αποτέλεσμα είναι το ίδιο).

 

[nickel]

exposome

Εκτός από τον καθιερωμένο νεολογισμό microbiome ( > μικροβίωμα) (βλ. Wikipedia, Βήμα), από το microbial genome, έχουμε τώρα και το exposome (από exposure + genome). Αυτή τη στιγμή ο νέος όρος αναφέρεται σε πίνακα λήμματος της Wikipedia (List of omics)· δεν έχει δικό του λήμμα:
A proposed term and field of study of the disease-causing effects of environmental factors (the "nurture" component of "nature vs. nurture").

Έχει ενδιαφέρον η παρουσίαση του όρου από το ηλεδελτίο του Κουίνιον:

Though vast efforts have been put into decoding the human genome, it has become increasingly obvious that knowing the DNA sequence of a person is a long way from knowing the person, because of other influences. It’s the nature versus nurture conundrum again, with the genome being the nature part.

As examples of these other influences, researchers are mapping the proteins that are expressed by a cell, together called the proteome, the chemical switches in the cell that modify the way the genome works, collectively the epigenome, and the group of small molecules such as hormones and signalling molecules — the metabolome (from metabolism).

Some researchers are claiming that these internal influences are greatly outweighed by external ones, such as diet, lifestyle, drug use (medicinal or recreational) and the chemicals that we absorb from our environments. These factors have been given the collective name exposome. It’s argued that mapping it for an individual may be crucial in measuring the factors that lead to disease.

The name was coined as a combination of exposure and genome in imitation of the others, in which, if you trace it back, the -ome ending is taken from chromosome (originally from Greek sōma, body). The inventor was Chris Wild, director of the International Agency for Research on Cancer, in a paper published in August 2005.

And if there is to be any hope of untangling the complex web of risks behind chronic diseases, many scientists argue, researchers need to develop an “exposome,” a highly detailed map of environmental exposures that might occur throughout a lifetime.
Scientific American, Oct. 2010

“We’re reaching the point where we’re capable of assessing the exposome,” says Balshaw. With the implications for understanding disease causes and risks, and a real prospect of developing personalised medicine, the exposome is showing more promise than the genome already, he adds.
New Scientist, 25 Dec. 2010.​

​

Με την πολυσημία της λέξης έκθεση δεν θα φτιάξουμε σπουδαίο αντίστοιχο όρο. Εκθεσιόσωμα; Εκθεσίωμα;

 

[daeman]

Διορθώστε με αν γράφω εκτρώματα, αλλά για να αποφύγουμε την πολυσημία της έκθεσης μήπως είναι σκόπιμο να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή του όρου το εκθέτω αντί για την έκθεση, που ίσως να έδινε το εκθέτωμα για το exposome;

Βαδίζω στο σωστό δρόμο (οι προθέσεις μου είναι καλές και ως δαίμων την κόλαση δεν τη φοβάμαι, αλλά δεν θέλω να πάρω κι άλλους στο λαιμό μου ή εκτίθεμαι ανεπανόρθωτα;

 

[nickel]

Δεν μπορείς να φτιάξεις σύνθετο από το νεότερο ρήμα εκθέτω (αρχαίο εκτίθημι) και μάλλον θα νομίζουν ότι έχει σχέση με τα έκθετα παιδιά. :)

Αλλά κι εμένα η πρόταση είναι λανθασμένη και θα έπρεπε να είναι εκθεσίωμα. Το -s- στο αγγλικό είναι τού exposure.

 

[daeman]

OK, ευχαριστώ, μαθαίνω. :)
Πάω να φάω καμιά καλή πρόθεση (το παρά του παραδίπλα, ίσως)· η έκθεση πάντα μου έφερνε πείνα, ήδη από το σχολείο.

 

[Costas]

Αλλά κι εμένα η πρόταση είναι λανθασμένη και θα έπρεπε να είναι εκθεσίωμα. Το -s- στο αγγλικό είναι τού exposure.

Αυτό ήρθα να γράψω, αλλά με κάλυψες!