Πώς μεταφράζουμε αν είναι ασαφές το πρωτότυπο;

[drsiebenmal]

Σε συνέχεια (και συνδυασμό) της συζήτησης με τις Γαλλιδούλες (γκουβερνάντες) και τις αρχικές φράσεις των μυθιστορημάτων, ορίστε ένα παρεμφερές θέμα για συζήτηση. Η χρήση τσιτάτου από πρωτότυπο με ασάφεια:

The most merciful thing in the world, I think, is the inability of the human mind to correlate all its contents. We live on a placid island of ignorance in the midst of black seas of infinity, and it was not meant that we should voyage far. [...]​

(Ο τίτλος του βιβλίου αφήνεται ως άσκηση γκουγκλισμού για τον επιμελή αναγνώστη :). Όποιος βαριέται, πατάει εδώ.)

Περιεχόμενα τίνος; (Εννοεί του κόσμου, φυσικά --νομίζω :)). Το διευκρινίζουμε κάπως στη μετάφραση ή το αφήνουμε αμφισβητούμενο; Τι λέτε;

 

[azimuthios]

Εγώ τώρα γιατί καταλαβαίνω ότι δεν αναφέρεται στα περιεχόμενα του κόσμου αλλά του μυαλού. Ή βλακεία λέω, μετά από 5 ώρες δουλειά; :)

 

[nickel]

Προτείνω να απαντηθεί το ερώτημα με την υπόθεση ότι το 50% των αναγνωστών καταλαβαίνει ότι το contents πηγαίνει στο world και το άλλο 50% καταλαβαίνει ότι το contents πηγαίνει στο human mind. Όπως ήδη αποδείξατε (αλλά είστε μικρό δείγμα :) ).

 

[Alexandra]

Νομίζω ότι μιλάει για τον κόσμο. Αλλά θα ήθελα και την επόμενη πρόταση.

 

[azimuthios]

Να διευκρινίσω την κουρασμένη σκέψη μου:

Το πιο ... (εδώ βάλτε ό,τι θέλετε) στον κόσμο είναι ότι το ανθρώπινο μυαλό δεν ... (κι εδώ ό,τι θέλετε) τα περιεχόμενά του.

Το μαυρισμένο το κατανοώ ως τη συνηθισμένη έκφραση, όπως στο παράδειγμα: Ξέρεις ποιο είναι το πιο αστείο στην υπόθεση; Ότι ο Μάκης δεν καταλαβαίνει τίποτα.

Ή

Από τα πιο αστεία πράγματα στον κόσμο είναι ότι όλοι έχουν διαφορετική άποψη.

Το "δεν καταλαβαίνει τίποτα" στο παράδειγμα αυτό δεν αναφέρεται στην υπόθεση, αλλά στο γεγονός ότι ο Μάκης δεν καταλαβαίνει τίποτα γενικώς.
Το ίδιο και στο δεύτερο παράδειγμα. Η διαφορετική άποψη που έχουν όλοι δεν είναι περί του κόσμου και ποιος τον έφτιαξε, αλλά σχετίζεται με κάποιο άλλο θέμα για το οποίο όντως έχουν διαφορετική άποψη.

 

[Themis†]

Τον κόσμο νομίζω ότι εννοεί και θα έτεινα να το καταστήσω σαφές. Αλλά μετά την παρέμβαση του Αζιμούθιου θα ήθελα στοιχεία προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση και από το υπόλοιπο κείμενο. Γενικά πάντως τάσσομαι αναφανδόν υπέρ της συντακτικής σαφήνειας όταν δεν έχουμε άξια λόγου αμφιβολία. Εξασφαλίζει πολύ πιο ξεκούραστο διάβασμα και εστίαση στα ουσιώδη, όσο κι αν αυτό οι περισσότεροι δεν το συνειδητοποιούν. Από την άλλη, χρειαζόμαστε κάτι σαν 95% σιγουριά για να προχωράμε σε αποσαφηνίσεις που δεν προκύπτουν άμεσα από το πρωτότυπο.

 

[Bella]

Εγώ πάλι πιστεύω ότι εννοεί του μυαλού. Και τώρα που το σκέφτομαι κάπου έχω μια μετάφραση του Πανώριου, να τη βρω μόνο...

 

[drsiebenmal]

Στο βιβλίο που έχω, υπάρχει μόνο αυτό το απόσπασμα. Έστω λοιπόν ότι το ψάχνω λίγο και βρίσκω ολόκληρη την πρώτη παράγραφο:

The most merciful thing in the world, I think, is the inability of the human mind to correlate all its contents. We live on a placid island of ignorance in the midst of black seas of infinity, and it was not meant that we should voyage far. The sciences, each straining in its own direction, have hitherto harmed us little; but some day the piecing together of dissociated knowledge will open up such terrifying vistas of reality, and of our frightful position therein, that we shall either go mad from the revelation or flee from the deadly light into the peace and safety of a new dark age.

H.P. Lovecraft, "The Call of Cthulhu"​

Βοηθάει περισσότερο ή πρέπει τελικά να διαβάσεις όλο το βιβλίο και τη μυθολογία Κθούλου;

 

[anef]

Κι εγώ του μυαλού κατάλαβα με την πρώτη ανάγνωση. Και με τα περισσότερα συμφραζόμενα (piecing together of dissociated knowledge) πάλι εκεί καταλήγω.

 

[drsiebenmal]

Και τώρα που το σκέφτομαι κάπου έχω μια μετάφραση του Πανώριου, να τη βρω μόνο...

Αν μου βρεις τη μετάφραση του Πανώριου... :)

 

[azimuthios]

Είναι φως φανάρι ότι πρόκειται για το μυαλό πλέον. Ignorance, dissociated knowledge κλπ. Τα περιεχόμενα του μυαλού δεν correlate, όχι του κόσμου. :)

 

[drsiebenmal]

Μικρή σύνδεση με το περιβάλλον Κθούλου για όποιον δεν γνωρίζει: Ο Χ.Φ. Λάβκραφτ, ο πνευματικός δημιουργός του, έχει κατασκευάσει ένα φοβερό και τρομακτικό σύμπαν με απίστευτα όντα. Το σύμπαν του συνυπάρχει με την ανθρωπότητα η οποία ευτυχώς δεν έχει ιδέα τι ακριβώς παίζεται --αλλιώς θα τρελαινόταν. Στιγμές στιγμές όμως, το φοβερό σύμπαν έρχεται σε επαφή με την ανθρώπινη καθημερινότητα και... η συνέχεια στα βιβλία σας.

Για μένα πάλι λοιπόν, από το αρχικό απόσπασμα των δύο προτάσεων σε συνδυασμό με το περιβάλλον που περιγράφει ήμουν βέβαιος ότι εννοεί πως ευτυχώς που το μυαλό δεν μπορεί να σχηματίσει την πλήρη εικόνα όσων φοβερών υπάρχουν στον κόσμο.

Έλα όμως που λόγω της αμφισημίας σκέφτηκα να βρω ολόκληρη την παράγραφο που όπως λέτε, φαίνεται να ανατρέπει αυτή τη λογική και να δίνει έμφαση στο ότι το μυαλό δεν συνδυάζει τα άσχετα ψήγματα κλπ... Οπότε; Μεταφράζεις με βάση το ορατό στο βιβλίο ή (και) το αόρατο; Μήπως πρέπει να υποθέσεις ότι ο συγγραφέας (που τσιτάρει μόνο τις δύο πρώτες προτάσεις) θέλει να έχει αυτή την αμφισημία; Μήπως, ακόμη χειρότερα, το έχει καταλάβει λάθος;

Hint: Παράδοση αύριο πρωί. ;)

 

[nickel]

Στο διαδίκτυο υπάρχει η παρακάτω μετάφραση που δεν πιστεύω ότι είναι του Πανώριου — ξεφεύγει στην αρχή:
Νομίζω πως το πιο ωραίο πράγμα σ' αυτό τον κόσμο είναι η ανικανότητα του ανθρώπινου μυαλού να συνδυάσει σωστά όλα τα περιεχόμενά του.

Πάντως, αν το μυαλό δεν γίνει κάτι θηλυκό (π.χ. νόηση), ακόμα κι αν είσαι σίγουρος για τον όρο στον οποίο αναφέρονται τα περιεχόμενα, δεν θα είναι εύκολο να άρεις την ασάφεια.

 

[Bella]

Ευρέθη!
"Έχω τη γνώμη πως ό,τι αξίζει τη μεγαλύτερη επιείκεια στον κόσμο, είναι η αδυναμία του ανθρώπινου μυαλού να συσχετίσει τις γνώσεις του".

Αίολος, 1986. Ο Τρόμος του Ντάνγουιτς (στο οποίο περιλαμβάνεται και "Το κάλεσμα του Κθούλου"). Αναφέρονται τρεις μεταφραστές: Μάκης Πανώριος (έχει γράψει και τον πρόλογο), Π. Σκαγιάννης, Γ. Ντούμας.

Για το γράψιμο του Λάβκραφτ έχουν ειπωθεί πολλά, τόσο θετικά όσο και αρνητικά--εξεζητημένο, δύσκαμπτο, πομπώδες, κλπ. Προσωπικά δεν πιστεύω ότι στο συγκεκριμένο σημείο υπάρχει αμφισημία. Ή τουλάχιστον εγώ δεν μπορώ να την εντοπίσω.

 

[nickel]

Νομίζω ότι ο δεύτερος μεταφραστής είναι ο Παναγιώτης Σκάγιαννης. Και είμαι βέβαιος ότι το merciful δεν έχει αποδοθεί σωστά.

 

[drsiebenmal]

Ο μεταφραστής στο δικό μου βιβλίο έχει δοκιμάσει για το τσιτάτο την απόδοση

Το πιο σπλαχνικό πράγμα στον κόσμο είναι, πιστεύω, η ανικανότητα του ανθρώπινου μυαλού να συσχετίσει όλα τα περιεχόμενά του.

που μοιάζει με την άλλη ιντερνετική που έδωσε ο Νικέλ πιο πάνω, αλλά διατηρεί την αμφισημία. Η εκδοχή με τις γνώσεις με εμπνέει, ίσως καταλήξω σε κάτι σαν το επόμενο:

Το πιο σπλαχνικό πράγμα στον κόσμο είναι, πιστεύω, η ανικανότητα του ανθρώπινου μυαλού να συσχετίσει όλα όσα γνωρίζει.

 

[Bella]

"Σκαγιάννης" είναι τυπωμένο. Λάθος είναι;

 

[nickel]

"Σκαγιάννης" είναι τυπωμένο. Λάθος είναι;

Δεν παίρνω όρκο. Μπορεί να περάσει ο ίδιος να μας πει.

 

[nickel]

Και ένα ωραίο κείμενο σχετικά με την επίμαχη παράγραφο:

Lovecraft had little faith in man's ability to cope with reality, and in his brilliant letters and fiction predicted what we now call "future shock." With deep regret he prophesied man's retreat into insanity or the superstitions of a new dark age when faced with the new discoveries of science pointing toward the abysmal insignificance of man. The introductory paragraph of "The Call of Cthulhu" provides an excellent summary of Lovecraft's views […]
Lovecraft has been often misunderstood in this paragraph as opposing scientific progress. Nothing could have been further removed from his intention. He simply stated what he perceived as the inevitable and deplorable consequence of man's inability to cope with the new horizons opened by science, while still regarding knowledge as the ultimate good. That his pessimistic prophecy was justified becomes evident when we witness the growing interest in, or rather, retreat to, the occult, astrology, magic, religion, witchcraft, and superstition, the countless new cults emerging everywhere, the fads of pseudo-mysticism, the drug-culture. ... All the frantic attempts at regaining some of the lost security destroyed by Galileo, and Darwin, and Freud, and Einstein, and Skinner, and countless others. . . .​

Δόκτορα, φρόντισες, βλέπω, να συνδέεται με το «piecing together of dissociated knowledge» που ακολουθεί. Good.

 

[azimuthios]

Δόκτορα, διώξε την αμφισημία μακριά και γράψε κάτι σαν αυτό που μας πόσταρες πιο πάνω. Ωραίο!

Για τις άλλες αμφίσημες μεταφράσεις να μη μιλήσω καλύτερα...